Trình bày báo cáo một số nội dung lớn về giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Đường bộ, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh (UBQPAN) của Quốc hội Lê Tấn Tới cho biết, về quy định giao UBND cấp tỉnh thực hiện đầu tư xây dựng quốc lộ (Điều 32), đường cao tốc thuộc hệ thống quốc lộ (Điều 47) và quản lý, vận hành khai thác, bảo trì quốc lộ (Điều 39), có ý kiến nhất trí với dự thảo Luật Chính phủ trình; có ý kiến đề nghị cân nhắc để bảo đảm thống nhất với quy định của Luật Ngân sách Nhà nước, Luật Đầu tư công.
Trên cơ sở thảo luận, nghiên cứu, Thường trực UBQPAN cho rằng, điểm c khoản 2 Điều 32 dự thảo Luật Chính phủ trình là phù hợp với tình hình thực tiễn, tận dụng được nguồn lực để đầu tư xây dựng phát triển hệ thống đường bộ, đáp ứng nhu cầu vận tải, lưu thông hiện nay. Tuy nhiên, để bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật, Thường trực UBQPAN xây dựng 2 phương án quy định điểm c khoản 2 Điều 32 trong dự thảo Luật.
Cụ thể, phương án 1 quy định cho phép Bộ Giao thông vận tải phân cấp cho UBND cấp tỉnh đầu tư xây dựng quốc lộ tại điểm c khoản 2 Điều 32; đồng thời bổ sung quy định sửa đổi, bổ sung Luật Ngân sách Nhà nước, Luật Đầu tư công tại khoản 4, khoản 5 Điều 90 của dự thảo Luật tiếp thu, chỉnh lý.
Phương án này vừa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn hiện nay, vừa bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật. Tương tự, đối với đầu tư xây dựng dự án đường cao tốc thuộc hệ thống quốc lộ, Thường trực UBQPAN cũng đề nghị sửa điểm c khoản 4 như dự thảo Luật tiếp thu, chỉnh lý.
Phương án 2 cơ bản giữ nội dung điểm c khoản 2 Điều 32 như dự thảo Luật Chính phủ trình, nhưng bổ sung nội dung điểm đ khoản 3 Điều này quy định việc đầu tư xây dựng công trình đường bộ phải tuân thủ quy định của pháp luật về đầu tư, pháp luật về ngân sách và pháp luật có liên quan.
Theo đó, trước mắt việc giao UBND cấp tỉnh đầu tư xây dựng quốc lộ vẫn thực hiện theo pháp luật về ngân sách nhà nước và pháp luật có liên quan; đồng thời, Thường trực UBQPAN kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội báo cáo Quốc hội xem xét sửa đổi quy định của Luật Ngân sách nhà nước và các quy định của pháp luật có liên quan để thống nhất nội dung này, bảo đảm tính khả thi.
Đối với hoạt động quản lý, vận hành khai thác và bảo trì quốc lộ, Thường trực UBQPAN đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho quy định theo hướng điều chuyển đoạn tuyến quốc lộ đó cho UBND cấp tỉnh quản lý theo quy định của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, theo đó bổ sung điểm c khoản 2 Điều 39 của dự thảo Luật để bảo đảm phù hợp với quy định của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công.
Quan tâm tới quy định về trách nhiệm tổ chức thực hiện đầu tư xây dựng công trình đường bộ, quy định tại Điều 32 của dự thảo Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh nêu rõ, theo nghị quyết Trung ương, trong thời gian sắp tới Chính phủ sẽ trình đề xuất sửa đổi Luật Ngân sách nhà nước để đảm bảo các điều kiện ngân sách trung ương giữ vai trò chủ đạo. Vừa qua, chúng ta đã phối hợp các nguồn ngân sách Trung ương và địa phương để xây dựng các đường quốc lộ trên địa bàn các tỉnh.
Thực tiễn này xuất phát từ nguyên nhân những năm qua, các địa phương thu ngân sách cao, có điều kiện tốt nên Quốc hội đã thống nhất chủ trương sử dụng phần ngân sách của các tỉnh để tham gia cùng ngân sách trung ương, thực hiện việc xây dựng một số đường quốc lộ. Tuy nhiên, về lâu dài, ngân sách của trung ương cơ bản giữ vai trò chủ đạo.
Việc tập trung nguồn lực quốc gia để xây dựng hệ thống cao tốc quốc lộ trong những năm gần đây và trong thời gian sắp tới cũng chỉ tiếp tục trong một khoảng thời gian nhất định. Vì vậy, việc phối hợp ngân sách địa phương và ngân sách trung ương là tạm thời trong hoàn cảnh trước mắt nên Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách cho rằng không vì tình hình đó mà sửa nguyên tắc trong Luật Ngân sách nhà nước.
 |
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải. (Ảnh: Nghĩa Đức) |
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cũng cho rằng, Luật Ngân sách nhà nước đã quy định về phân cấp quản lý ngân sách rất chặt chẽ, trong đó ngân sách là thống nhất cấp quốc gia và đảm bảo vai trò chủ đạo ngân sách trung ương. Điều quan trọng nhất là chúng ta cần phê duyệt quy hoạch về phát triển giao thông quốc gia để trong trung và dài hạn phân bổ nguồn lực quyết tâm hoàn thành theo thứ tự ưu tiên các tuyến cao tốc xương sống nhằm kết nối vùng.
Do vậy, ngân sách quốc gia phải tập trung các nguồn lực ngắn hạn và dài hạn để đầu tư các quốc lộ đảm bảo đúng tiêu chuẩn, an toàn và kết nối liên vùng, tạo động lực phát triển. Trách nhiệm của Trung ương là đầu tư các tuyến quốc lộ để tạo sự kết nối liên thông, còn các địa phương nên tập trung đầu tư nâng cấp, cải tạo các tuyến đường tỉnh, đường huyện. Một số địa phương tham gia đầu tư quốc lộ có thể xem xét như trường hợp đặc thù, chứ không phải vì có thể sử dụng ngân sách.
Từ đó, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị không nên luật hóa vào trong dự thảo Luật bởi đây vẫn chủ yếu là trách nhiệm của ngân sách quốc gia, nhưng có thể phân cấp để địa phương tham gia vào quá trình đầu tư, tham gia vào quá trình giải phóng mặt bằng, thậm chí nếu đủ điều kiện có thể làm chủ đầu tư cao tốc.
