Cần lấp những “khoảng tự do chính sách” để giảm tham nhũng trong lĩnh vực đất đai

Cần lấp những “khoảng tự do chính sách” để giảm tham nhũng trong lĩnh vực đất đai
(PLO) - Tại tọa đàm do Viện Quản lý châu Á - Thái Bình Dương (thuộc Trường Đại học Kinh tế quốc dân) và Chương trình phát triển Liên Hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam tổ chức mới đây, nhiều đại biểu cho rằng cần phải giảm “khoảng tự do chính sách” bằng việc phát huy sự giám sát của người dân và sự tham gia của cộng đồng nhằm hạn chế nguy cơ tham nhũng trong lĩnh vực đất đai ở nước ta.

Nguy cơ ngày một tăng cao

Theo TS. Nguyễn Văn Thắng - Viện trưởng Viện quản lý châu Á - Thái Bình Dương, mặc dù đã có nhiều biện pháp phòng chống tham nhũng nhưng cảm nhận của xã hội về tham nhũng hiện vẫn rất nghiêm trọng và phổ biến. Trong lĩnh vực đất đai, nghiên cứu “Nhận diện nguy cơ tham nhũng đất đai trong một số dự án hợp tác công - tư” do Viện Quản lý châu Á - Thái Bình Dương và UNDP thực hiện cho thấy, khảo sát 5 dự án khác nhau như xây dựng đô thị mới, khai khoáng, cải tạo chợ tại nước ta thời gian qua đã chỉ ra nhiều loại hình tham nhũng như thông thầu, tham nhũng chính sách… 

Ví dụ, một dự án xây dựng đô thị mới ở miền núi phía Bắc với tổng diện tích lên tới 400ha, vốn đầu tư 400 tỷ đồng nhưng chỉ có một nhà thầu. Doanh nghiệp (DN) cho biết họ đã phải chi nhiều khoản “bôi trơn” trong quá trình thực hiện dự án và phải mất 4 năm làm thủ tục mới được khởi công. Trong khi đó, người dân không còn sinh kế vì hết ruộng đất và mặc dù được bồi thường đất đai nhưng họ cho rằng giá bồi thường thấp hơn so với giá trị thực tế.

Nghiên cứu cũng chỉ ra 2 trục thúc đẩy tham nhũng trong lĩnh vực tài nguyên, đất đai, bao gồm khoảng tự do chính sách và sự cấu kết giữa cán bộ và DN. Theo đó, hiện chính sách trong lĩnh vực đất đai của chúng ta vẫn có những “khoảng tự do”, tạo điều kiện cho cán bộ, công chức địa phương tham nhũng. Bên cạnh đó là sự cấu kết giữa cán bộ và DN nhằm vô hiệu hóa các quy định hoặc đưa ra các quy định vì lợi ích riêng của “nhóm lợi ích” liên quan đến các quyết định về đất đai. 

Nhóm nghiên cứu cho rằng, hầu hết những nghiên cứu về tham nhũng đất đai thời gian qua mới chỉ tập trung vào các nguy cơ tham nhũng nảy sinh trong tương tác giữa người dân và cán bộ, còn những nguy cơ tham nhũng nảy sinh trong tương tác giữa doanh nghiệp và cán bộ, công chức thì chưa được nghiên cứu một cách hệ thống và đầy đủ. Trong khi đó, nguy cơ tham nhũng trong quan hệ tương tác này đang ngày một tăng cao khi Nhà nước chủ trương đẩy mạnh quan hệ đối tác công - tư (PPP) trong xây dựng cơ sở hạ tầng và khai thác tài nguyên.

Tránh cấu kết ngay từ khâu xây dựng chính sách

Tại Tọa đàm, ông Đậu Anh Tuấn - Trưởng ban Pháp chế, Phòng Công nghiệp và Thương mại Việt Nam (VCCI) – đã nêu thực tế tồn tại nhiều năm nay, đó là một dự án để đi vào hoạt động phải trải qua một quy trình mà theo tính toán của VCCI lên đến hàng chục thủ tục khác nhau, từ cấp phép đầu tư, môi trường, xây dựng, phòng cháy chữa cháy… Trong đó, có nhiều quy trình không nằm trong quy định chính thức. Ví dụ như ở một số địa phương có quy định các dự án có quy mô từ 5ha đất trở lên phải được tỉnh ủy, thành ủy thông qua. “Chính sự phức tạp của quy trình làm cho chi phí ngầm, chi phí không chính thức tăng cao. Bởi, trong quy trình đó thì các cơ quan nhà nước khác nhau, những người trong các cơ quan đó đều có tiếng nói, ảnh hưởng nhất định, đồng nghĩa với việc có nguy cơ tham nhũng”, ông Tuấn nói. 

Cùng chung quan điểm cho rằng tham nhũng trong lĩnh vực đất đai là từ những “khoảng tự do chính sách”, TS. Andrew- Wella Dang - Cố vấn Quản trị cao cấp, Tổ chức Oxfam Việt Nam – cho rằng có sự cấu kết tham nhũng trong lĩnh vực tài nguyên, đất đai thời gian qua là do sự tham gia giám sát của cộng đồng chưa được mạnh mẽ. “Sự tham gia giám sát của cộng đồng là quan trọng nhất. Do đó, phải kiểm soát tham nhũng, giảm “khoảng tự do chính sách” bằng việc phát huy mô hình người dân giám sát và sự tham gia của cộng đồng” - ông Dang nhận định. 

Bà Hoàng Vân Anh (Vụ trưởng Vụ Chính sách và Pháp chế, Tổng cục Quản lý đất đai) cũng cho rằng, để hoạt động phòng chống tham nhũng trong lĩnh vực đất đai hiệu quả thì người dân cần phải được tham gia vào quá trình thảo luận chính sách và giám sát việc tuân thủ chính sách. Bà Vân Anh đề nghị thiết kế các dự án theo hướng mở, cho phép người dân tham gia tranh luận về xây dựng đề án, thiết kế dự án, phân bổ ngân sách và giám sát thực hiện các dự án; phải lấy ý kiến các nhóm đối tượng chịu tác động trong vấn đề tổ chức thi hành. 

Bên cạnh đó, bà Vân Anh cũng đề nghị phải có cơ chế kiểm soát việc ra quyết định của cơ quan có thẩm quyền, đảm bảo xử lý được vấn đề lợi ích nhóm trong xây dựng chính sách, kiểm soát thẩm quyền của những người có thể ra quyết định để phòng ngừa tham nhũng trong lĩnh vực đất đai ngay từ đầu. 

Đồng quan điểm, bà Vũ Thu Hạnh (Ban Nội chính Trung ương) nhấn mạnh, Luật Phòng chống tham nhũng cần phải tạo ra được cơ chế kiểm soát, phòng ngừa tham nhũng để tránh cấu kết ngay từ khâu xây dựng chính sách.

Đọc thêm

Hệ sinh thái tận dụng FTA chắp cánh cho ngành thủy sản thâm nhập thị trường quốc tế

Ảnh minh họa
(PLVN) - Các hiệp định thương mại tự do (FTA) đang mở ra cơ hội lớn cho ngành thủy sản Việt Nam nói chung và các doanh nghiệp Quảng Nam nói riêng trong việc tiếp cận những thị trường xuất khẩu tiềm năng. Tận dụng những lợi thế từ các FTA mang lại sẽ góp phần nâng tầm thương hiệu thủy sản Việt trên trường quốc tế...

Thách thức bảo vệ môi trường trong hoạt động thủy sản

Nhiều nhiệm vụ trọng tâm để bảo vệ các hệ sinh thái ven biển vùng Đồng bằng sông Cửu Long. (Ảnh: Hữu Tuấn)
(PLVN) -  Ngành thủy sản được xác định là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn trong nền kinh tế biển của Việt Nam với tốc độ tăng trưởng nhanh. Nhưng trong quá trình phát triển, ngành thủy sản cũng đang phải đối mặt với không ít những thách thức, trong đó có vấn đề môi trường và suy thoái hệ sinh thái ven biển.

Hiệu quả chính sách phát triển kinh tế số

Ảnh minh hoạ.
(PLVN) -  Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình vừa ký Quyết định 1437/QĐ-TTg ngày 20/11/2024 ban hành Kế hoạch hành động quốc gia về phát triển kinh tế số giai đoạn 2024 - 2025.

Hơn 730 dự án đang hoạt động tại các KCN - KCX Hà Nội

Công ty TNHH Điện tử Meiko Thăng Long, có địa chỉ tại lô J1-J2 (khu công nghiệp Thăng Long, xã Võng La, huyện Đông Anh,TP. Hà Nội)
(PLVN) - Nhiều năm qua, doanh nghiệp tại các khu công nghiệp của Hà Nội luôn tạo giá trị bình quân trên 40% giá trị sản lượng công nghiệp, 40% kim ngạch xuất khẩu và trên 20% GDP của Thành phố, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và trở thành nhân tố quan trọng trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Thủ đô và cả nước.

Bộ trưởng, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Cuba thăm và làm việc với Ngân hàng Chính sách xã hội

Bà Juanna Lilia Delgado Portal – Bộ trưởng, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Cuba trao đổi tại buổi làm việc với Ngân hàng Chính sách xã hội.
(PLVN) - Ngày 20/11, Đoàn lãnh đạo cấp cao Ngân hàng Trung ương Cuba do bà Juanna Lilia Delgado Portal - Bộ trưởng, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Cuba làm Trưởng đoàn đã đến thăm và làm việc tại Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH). Đi cùng đoàn có đại diện một số Bộ, ngành, Chủ tịch một số Ngân hàng tại Cuba; đại diện Đại sứ quán Cuba tại Việt Nam và đại diện Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

Cảng Hải Phòng đón nhận Huân chương lao động Hạng Nhì

Thừa ủy quyền của Chủ tịch nước, ông Nguyễn Hoàng Anh, Uỷ viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Uỷ ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp trao Bằng khen cho Công ty cổ phần Cảng Hải Phòng.
(PLVN) - Ngày 20/11, Công ty CP Cảng Hải Phòng tổ chức Lễ kỷ niệm 95 năm Ngày truyền thống Đảng bộ và Đội ngũ công nhân Cảng (24/11/1929-24/11/2024); 95 năm Ngày thành lập Chi bộ Đảng đầu tiên của Cảng Hải Phòng (28/11/1929-28/11/2024) và đón nhận Huân chương lao động Hạng Nhì.

Chỉ có 28% hồ thủy lợi được lập quy trình vận hành

Chỉ có 28% hồ thủy lợi được lập quy trình vận hành
(PLVN) - Sáng 19/11, tại Hà Nội, Bộ NN&PTNT tổ chức diễn đàn “Nâng cao hiệu quả thông tin, cảnh báo, đảm bảo vận hành an toàn đập, hồ chứa nước trong tình hình mới". Sự kiện nêu ra những vấn đề cấp bách của hệ thống các hồ, đập thủy lợi đang “gánh” trên vai nhiều nhiệm vụ trọng yếu của quốc gia.

Thúc đẩy hợp tác nông nghiệp Việt Nam - Pháp

Thúc đẩy hợp tác nông nghiệp Việt Nam - Pháp
(PLVN) - Sáng 19/11, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Phùng Đức Tiến đã làm việc với đoàn đại biểu Nghiệp đoàn Giới chủ Pháp (MEDEF) do ông Francois Corbin làm trưởng đoàn, trong khuôn khổ hai nước thúc đẩy hợp tác kinh tế và đầu tư.

Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá: Cần lộ trình tăng thuế hợp lý

Toàn cảnh Toạ đàm "Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt và chống buôn lậu thuốc lá – Những vấn đề đặt ra" diễn ra chiều nay, tại Hà Nội.
(PLVN) -  Theo các chuyên gia, việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) với thuốc lá là cần thiết. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu chính sách đề ra, cần có lộ trình tăng thuế hợp lý, đảm bảo cân bằng giữa mục tiêu hạn chế tiêu dùng và ngăn chặn tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại và tăng nguồn thu cho ngân sách Nhà nước.

Ngành tôm bứt phá, dự báo đạt 4 tỷ USD trong năm 2024

Ngành tôm bứt phá, dự báo đạt 4 tỷ USD trong năm 2024

(PLVN) - Trong 10 tháng đầu năm 2024, xuất khẩu tôm Việt Nam đạt 3,2 tỷ USD, tăng 13% so với cùng kỳ năm trước. Các thị trường lớn như Trung Quốc, Mỹ và EU đều ghi nhận tăng trưởng tích cực. Với giá tôm cải thiện và nhu cầu nhập khẩu tăng cao, dự báo mục tiêu 4 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu trong năm nay là hoàn toàn khả thi.

Quyết tâm gỡ 'thẻ vàng' IUU của EC

Việt Nam quyết tâm gỡ “thẻ vàng” IUU trong năm 2024. (Ảnh minh họa: CTV)
(PLVN) - Ngày 18/11, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Phùng Đức Tiến đã họp với các đơn vị liên quan để thực hiện kế hoạch của Chính phủ chỉ đạo làm việc với Đoàn thanh tra Ủy ban Châu Âu (EC) về chống khai thác thủy sản bất hợp pháp (IUU) lần 5.

Chờ tỉnh và huyện để kéo dây giải tỏa công suất Nhiệt điện Nhơn Trạch 3 và 4

Đại diện NPTPMB báo cáo lãnh đạo EVNNPT về tiến độ Dự án đường dây 220kV Nhà máy điện Nhơn Trạch 3 - rẽ Mỹ Xuân - Cát Lái.
(PLVN) - Ban Quản lý Dự án truyền tải điện (NPTPMB) hạ quyết tâm hoàn thành Dự án đường dây 220kV Nhà máy điện Nhơn Trạch 3 - rẽ Mỹ Xuân - Cát Lái trong quý III/2025 để có thể cùng các đơn vị thuộc Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia (EVNNPT) thực hiện việc giải tỏa công suất Nhà máy nhiệt điện Nhơn Trạch 3 và 4.