Cần lấp những “khoảng tự do chính sách” để giảm tham nhũng trong lĩnh vực đất đai

Cần lấp những “khoảng tự do chính sách” để giảm tham nhũng trong lĩnh vực đất đai
(PLO) - Tại tọa đàm do Viện Quản lý châu Á - Thái Bình Dương (thuộc Trường Đại học Kinh tế quốc dân) và Chương trình phát triển Liên Hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam tổ chức mới đây, nhiều đại biểu cho rằng cần phải giảm “khoảng tự do chính sách” bằng việc phát huy sự giám sát của người dân và sự tham gia của cộng đồng nhằm hạn chế nguy cơ tham nhũng trong lĩnh vực đất đai ở nước ta.

Nguy cơ ngày một tăng cao

Theo TS. Nguyễn Văn Thắng - Viện trưởng Viện quản lý châu Á - Thái Bình Dương, mặc dù đã có nhiều biện pháp phòng chống tham nhũng nhưng cảm nhận của xã hội về tham nhũng hiện vẫn rất nghiêm trọng và phổ biến. Trong lĩnh vực đất đai, nghiên cứu “Nhận diện nguy cơ tham nhũng đất đai trong một số dự án hợp tác công - tư” do Viện Quản lý châu Á - Thái Bình Dương và UNDP thực hiện cho thấy, khảo sát 5 dự án khác nhau như xây dựng đô thị mới, khai khoáng, cải tạo chợ tại nước ta thời gian qua đã chỉ ra nhiều loại hình tham nhũng như thông thầu, tham nhũng chính sách… 

Ví dụ, một dự án xây dựng đô thị mới ở miền núi phía Bắc với tổng diện tích lên tới 400ha, vốn đầu tư 400 tỷ đồng nhưng chỉ có một nhà thầu. Doanh nghiệp (DN) cho biết họ đã phải chi nhiều khoản “bôi trơn” trong quá trình thực hiện dự án và phải mất 4 năm làm thủ tục mới được khởi công. Trong khi đó, người dân không còn sinh kế vì hết ruộng đất và mặc dù được bồi thường đất đai nhưng họ cho rằng giá bồi thường thấp hơn so với giá trị thực tế.

Nghiên cứu cũng chỉ ra 2 trục thúc đẩy tham nhũng trong lĩnh vực tài nguyên, đất đai, bao gồm khoảng tự do chính sách và sự cấu kết giữa cán bộ và DN. Theo đó, hiện chính sách trong lĩnh vực đất đai của chúng ta vẫn có những “khoảng tự do”, tạo điều kiện cho cán bộ, công chức địa phương tham nhũng. Bên cạnh đó là sự cấu kết giữa cán bộ và DN nhằm vô hiệu hóa các quy định hoặc đưa ra các quy định vì lợi ích riêng của “nhóm lợi ích” liên quan đến các quyết định về đất đai. 

Nhóm nghiên cứu cho rằng, hầu hết những nghiên cứu về tham nhũng đất đai thời gian qua mới chỉ tập trung vào các nguy cơ tham nhũng nảy sinh trong tương tác giữa người dân và cán bộ, còn những nguy cơ tham nhũng nảy sinh trong tương tác giữa doanh nghiệp và cán bộ, công chức thì chưa được nghiên cứu một cách hệ thống và đầy đủ. Trong khi đó, nguy cơ tham nhũng trong quan hệ tương tác này đang ngày một tăng cao khi Nhà nước chủ trương đẩy mạnh quan hệ đối tác công - tư (PPP) trong xây dựng cơ sở hạ tầng và khai thác tài nguyên.

Tránh cấu kết ngay từ khâu xây dựng chính sách

Tại Tọa đàm, ông Đậu Anh Tuấn - Trưởng ban Pháp chế, Phòng Công nghiệp và Thương mại Việt Nam (VCCI) – đã nêu thực tế tồn tại nhiều năm nay, đó là một dự án để đi vào hoạt động phải trải qua một quy trình mà theo tính toán của VCCI lên đến hàng chục thủ tục khác nhau, từ cấp phép đầu tư, môi trường, xây dựng, phòng cháy chữa cháy… Trong đó, có nhiều quy trình không nằm trong quy định chính thức. Ví dụ như ở một số địa phương có quy định các dự án có quy mô từ 5ha đất trở lên phải được tỉnh ủy, thành ủy thông qua. “Chính sự phức tạp của quy trình làm cho chi phí ngầm, chi phí không chính thức tăng cao. Bởi, trong quy trình đó thì các cơ quan nhà nước khác nhau, những người trong các cơ quan đó đều có tiếng nói, ảnh hưởng nhất định, đồng nghĩa với việc có nguy cơ tham nhũng”, ông Tuấn nói. 

Cùng chung quan điểm cho rằng tham nhũng trong lĩnh vực đất đai là từ những “khoảng tự do chính sách”, TS. Andrew- Wella Dang - Cố vấn Quản trị cao cấp, Tổ chức Oxfam Việt Nam – cho rằng có sự cấu kết tham nhũng trong lĩnh vực tài nguyên, đất đai thời gian qua là do sự tham gia giám sát của cộng đồng chưa được mạnh mẽ. “Sự tham gia giám sát của cộng đồng là quan trọng nhất. Do đó, phải kiểm soát tham nhũng, giảm “khoảng tự do chính sách” bằng việc phát huy mô hình người dân giám sát và sự tham gia của cộng đồng” - ông Dang nhận định. 

Bà Hoàng Vân Anh (Vụ trưởng Vụ Chính sách và Pháp chế, Tổng cục Quản lý đất đai) cũng cho rằng, để hoạt động phòng chống tham nhũng trong lĩnh vực đất đai hiệu quả thì người dân cần phải được tham gia vào quá trình thảo luận chính sách và giám sát việc tuân thủ chính sách. Bà Vân Anh đề nghị thiết kế các dự án theo hướng mở, cho phép người dân tham gia tranh luận về xây dựng đề án, thiết kế dự án, phân bổ ngân sách và giám sát thực hiện các dự án; phải lấy ý kiến các nhóm đối tượng chịu tác động trong vấn đề tổ chức thi hành. 

Bên cạnh đó, bà Vân Anh cũng đề nghị phải có cơ chế kiểm soát việc ra quyết định của cơ quan có thẩm quyền, đảm bảo xử lý được vấn đề lợi ích nhóm trong xây dựng chính sách, kiểm soát thẩm quyền của những người có thể ra quyết định để phòng ngừa tham nhũng trong lĩnh vực đất đai ngay từ đầu. 

Đồng quan điểm, bà Vũ Thu Hạnh (Ban Nội chính Trung ương) nhấn mạnh, Luật Phòng chống tham nhũng cần phải tạo ra được cơ chế kiểm soát, phòng ngừa tham nhũng để tránh cấu kết ngay từ khâu xây dựng chính sách.

Tin cùng chuyên mục

Đọc thêm

Nâng cao an toàn bảo mật hệ thống ngân hàng

Tại nhiều ngân hàng thương mại, có tới 97% số lượng giao dịch được thực hiện qua kênh số.

(PLVN) - Dịch vụ ngân hàng số đang phát triển rất mạnh mẽ, kéo theo nhiều tiềm ẩn rủi ro về an ninh, bảo mật. Ngân hàng Nhà nước cũng đã có nhiều biện pháp để đảm bảo an toàn hệ thống nhưng trước sự tinh vi của các đối tượng, các tổ chức tín dụng cần không ngừng nâng cao bảo mật, an toàn.

Đề xuất bổ sung thẩm quyền hoàn thuế đối với doanh nghiệp lớn

Để được hoàn thuế, DN lớn phải quay về Cục Thuế địa phương làm thủ tục.
(PLVN) - Thay vì phải chuyển hồ sơ về Cục Thuế các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương quản lý theo quy định hiện hành, nếu được Quốc hội thông qua, các doanh nghiệp (DN) do Cục Thuế DN lớn (Tổng cục Thuế) quản lý phát sinh hoàn thuế sẽ do Cục Thuế DN lớn trực tiếp giải quyết thủ tục…

Vai trò then chốt của phụ nữ trong thị trường Halal

Vai trò then chốt của phụ nữ trong thị trường Halal
(PLVN) - Thị trường Halal toàn cầu đang bùng nổ, và phụ nữ không chỉ là người tiêu dùng chủ chốt mà còn là lực lượng sản xuất, kinh doanh, tiếp thị và lãnh đạo quan trọng, thúc đẩy sự phát triển vượt bậc của thị trường này.

Dồn sức giải phóng mặt bằng dự án cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng

Thi công cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng.
(PLVN) - Dự án đường bộ cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn nằm trong danh sách các công trình, dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm ngành Giao thông vận tải. Xác định rõ tầm quan trọng của dự án, các địa phương có dự án đi qua đang nỗ lực thực hiện công tác giải phóng mặt bằng (GPMB).

Thủ tướng chỉ đạo về điều hành giá điện và xem xét nhập khẩu điện nước ngoài

Ảnh minh hoạ.
(PLVN) -  Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các đơn vị căn cứ chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền điều hành giá điện theo lộ trình phù hợp, không "giật cục", phù hợp với tình hình kinh tế xã hội và mức chi trả của người dân. Bên cạnh đó, xem xét khả năng tăng cường nhập khẩu điện từ Trung Quốc để bổ sung điện cho hệ thống nếu cần.

Phó Tổng giám đốc Vietnam Airlines: Bình đẳng giới là một trong những cơ sở cho sự phát triển bền vững của của doanh nghiệp

Ông Lê Đức Cảnh - Phó Tổng giám đốc Vietnam Airlines
(PLVN) - Không chỉ là hãng hàng không quốc gia, Vietnam Airlines còn là đơn vị tiên phong trong thúc đẩy bình đẳng giới với những chuyến bay đặc biệt "Tô cam", "Tô hồng" lan tỏa thông điệp mạnh mẽ đến cộng đồng, chia sẻ về những chương trình hành động mạnh mẽ này, ông Lê Đức Cảnh - Phó Tổng giám đốc Vietnam Airlines – khẳng định đây là một trong những cơ sở cho sự phát triển bền vững của xã hội và của doanh nghiệp.

Cần áp thuế VAT với phân bón để thúc đẩy quá trình nội địa hóa, nông nghiệp bền vững

Ảnh minh họa (https://baochinhphu.vn)
(PLVN) - Nghị trường quốc hội đang bàn về dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng (sửa đổi). Một trong những nội dung được các đại biểu quan tâm là quy định thuế VAT đối với phân bón. Nhiều ý kiến cho rằng, cần phải sửa đổi quy định hiện hành, cần áp thuế VAT đối với phân bón để thúc đẩy quá trình nội địa hóa.

Bạc Liêu: Nhân rộng mô hình luân canh tôm - lúa

Từ 2001, Bạc Liêu đã bắt đầu tổ chức sản xuất mô hình tôm - lúa. (Ảnh: Thái Đào)
(PLVN) - Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Bạc Liêu vừa phối hợp với Tổ chức Bảo tồn thiên nhiên thế giới (WWF) tổ chức Hội thảo “Giải pháp nâng cao hiệu quả canh tác nông nghiệp bền vững thích ứng biến đổi khí hậu” với sự tham gia của nhiều chuyên gia nông nghiệp.