Cần đánh giá kỹ thực trạng, hiệu quả và sự cần thiết của Quỹ BOG xăng dầu

Tại phiên họp sáng nay, 15/3, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) cho ý kiến một số vấn đề lớn còn ý kiến khác khau của dự án Luật Giá (sửa đổi).

Còn ý kiến khác nhau về thẩm quyền thành lập Quỹ BOG

Trình bày Báo cáo một số vấn đề lớn và nội dung còn ý kiến khác nhau về Dự án Luật Giá (sửa đổi) tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính ngân sách Nguyễn Phú Cường cho biết, so với dự thảo Luật đã trình QH, dự thảo Luật lần này đã giảm tối đa nội dung giao Chính phủ quy định (còn 10 nội dung so với 13 nội dung tại dự thảo đã trình QH).

Về Quỹ BOG, Thường trực Ủy ban Tài chính ngân sách cho rằng cần giữ quy định tại về Quỹ BOG trong Luật giá nhằm tạo cơ sở pháp lý cũng như bảo đảm cho công tác tổ chức thực hiện đối với các trường hợp cần thiết phát sinh.

Ngoài ra, việc giữ quy định về thành lập quỹ như dự thảo Luật nhằm bảo đảm cơ sở pháp lý đối với Quỹ BOG xăng dầu đang hoạt động.

Tuy nhiên, về thẩm quyền thành lập còn ý kiến khác nhau. Thường trực Ủy ban Tài chính ngân sách nhận thấy, để bảo đảm hiệu lực pháp lý cao hơn, đồng thời để tương đồng với thẩm quyền quyết định Danh mục hàng hóa BOG, đề nghị quy định QH có thẩm quyền thành lập Quỹ, trong thời gian giữa 2 kỳ họp, trường hợp cấp bách, giao UBTVQH quyết định việc thành lập Quỹ và báo cáo QH tại Kỳ họp gần nhất.

Về phía Cơ quan soạn thảo đề nghị giao Chính phủ quy định việc thành lập để bảo đảm tính linh hoạt trong tổ chức thực hiện. Dự thảo Luật thiết kế 2 phương án để báo cáo UBTVQH xem xét.

Bên cạnh đó, có ý kiến cho rằng, theo báo cáo của Chính phủ, hiện nay chỉ duy trì Quỹ BOG xăng dầu, vì vậy, không nên quy định thành 1 điều trong Luật về quỹ mà chỉ quy định tại điều khoản chuyển tiếp để tiếp tục thực hiện Quỹ BOG xăng dầu, tránh trường hợp tiếp tục thành lập quá nhiều loại quỹ.

Đối với Quỹ BOG xăng dầu, theo Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Nguyễn Phú Cường, nhiều ý kiến tán thành về sự cần thiết duy trì Quỹ bình ổn xăng dầu trong khi một số ý kiến đề nghị không tiếp tục duy trì Quỹ này.

Khắc phục những tồn tại của việc điều hành Quỹ BOG xăng dầu

Cho ý kiến tại phiên họp, về thẩm quyền quyết định danh mục hàng hóa BOG, Chủ tịch QH Vương Đình Huệ nhấn mạnh, danh mục này tác động lớn đến quyền và nghĩa vụ của công dân, của doanh nghiệp.

Trên cơ sở kế thừa luật hiện hành, quyền quyết định thay đổi danh mục vẫn là của QH nhưng để có sự linh động hơn, đề nghị nghiên cứu trường hợp trong thời gian QH không họp, có thể ủy quyền cho UBTVQH quyết định thay đổi quyết định danh mục hàng hóa BOG trên cơ sở đề nghị của Chính phủ. Theo Chủ tịch QH, sửa đổi theo hướng này cũng nhằm chia sẻ trách nhiệm cho Chính phủ.

Về Quỹ BOG, Chủ tịch QH Vương Đình Huệ đề nghị nghiên cứu đổi tên theo hướng rộng hơn gồm cả các biện pháp BOG vì trong thực tế, việc bình ổn giá vừa phải theo quy luật thị trường nhưng phải có sự định hướng quản lý của Nhà nước để đảm bảo hài hòa lợi ích của Nhà nước, người dân, doanh nghiệp, nhất là bảo vệ lợi ích của những người yếu thế.

Trong thực tế cũng có những tình huống rất bất ngờ, rất đặc biệt như thiên tai, địch họa, hỏa hoạn, tình trạng khẩn cấp, Nhà nước có thể đưa ra quyết định đặc biệt để BOG.

Nêu quan điểm về Quỹ BOG xăng dầu, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, tại phiên giải trình vừa qua, đánh giá về hiệu quả sử dụng Quỹ, nhiều đại biểu cho rằng chưa bảo đảm đúng mục đích sinh ra Quỹ là để thu vào khi giá xuống, chi ra khi giá tăng cao để giữ sự điều chỉnh không tăng quá nhanh, ảnh hưởng đến mặt hàng khác

“Chúng tôi có bảng theo dõi, ngày 21/6/2022 khi giá cao đỉnh điểm nhưng khi đó không có sự tác động gì của Quỹ BOG xăng dầu để kéo giá xuống”, Chủ nhiệm Vũ Hồng Thanh nói.

Ông cho biết, Thường trực Ủy ban Kinh tế cũng có 2 luồng ý kiến, đây là vấn đề hết sức trăn trở. Nhấn mạnh quan điểm cá nhân là nên giữ lại nhưng ông Vũ Hồng Thanh cho rằng phải khắc phục những khiếm khuyết, tồn tại của việc điều hành Quỹ BOG xăng dầu thời gian vừa qua và cần có đánh giá tác động riêng về vấn đề này.

Phát biểu tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc nhắc lại vấn đề về Quỹ BOG xăng dầu đã được giải trình nhiều lần. Quỹ làm nhiệm vụ giảm tăng giá xăng dầu để giảm sốc, là công cụ cho cơ quan nhà nước nên nếu bỏ Quỹ thì còn ít công cụ để tác động vào, ảnh hưởng của Nhà nước sẽ kém.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc phát biểu tại phiên họp.

Dù vậy, Bộ trưởng cho biết, việc bình ổn vận hành đang được đánh giá để làm sao Quỹ được vận hành có hiệu quả nhất.

Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch QH Nguyễn Đức Hải đề nghị Ủy ban Tài chính, Ngân sách phối hợp với cơ quan liên quan tiếp thu, hoàn thiện hồ sơ dự án luật xin ý kiến tại Hội nghị đại biểu QH chuyên trách.

Tiếp tục rà soát các trường hợp và biện pháp BOG, các tiêu chí, phương pháp, thẩm quyền quyết định giá, danh mục các trường hợp hàng hóa nhà nước định giá…, quy định rõ hơn trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị trong BOG.

Về Quỹ BOG, Phó Chủ tịch QH nêu rõ, có thể giao cho Chính phủ quyết định thành lập vì đây là một giải pháp để BOG và trong dự thảo Luật cũng có một số điều khoản về giải pháp BOG.

Tuy nhiên, để đảm bảo nguyên tắc chỉ luật hóa những nội dung đã rõ, đánh giá kỹ tác động, Luật cần quy định nguyên tắc, điều kiện thành lập Quỹ, quản lý Quỹ, nguồn lực, quy định rõ thành lập Quỹ cần có thời hạn vì giải pháp BOG là giải pháp có thời hạn, trường hợp không làm rõ được nội dung này thì không được quy định trong Luật về việc thành lập Quỹ.

Phó Chủ tịch QH nêu rõ, cần đánh giá kỹ thực trạng, hiệu quả và sự cần thiết của Quỹ BOG xăng dầu vì là một loại Quỹ BOG nên phải tuân thủ nguyên tắc của Quỹ bình ổn giá, điều hành phải công khai, minh bạch, hiệu quả, thực sự có tác dụng trong bình ổn giá xăng dầu; trường hợp không thuyết phục phải xem xét phương án không duy trì Quỹ.