Cần đảm bảo công bằng quyền lợi khi thu hồi đất

Sau 3 năm triển khai thực hiện Nghị định 69/2009/NĐ - CP của Chính phủ về thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư và các quy định của TP Hà Nội trên cơ sở cụ thể hóa các quy định của Nghị định này đã phát huy được hiệu quả, tạo nên những chuyển biến tích cực trong thu hồi đất xây dựng các dự án phát triển kinh tế- xã hội của Thủ đô. Tuy nhiên…

Ảnh minh họa

Bảo đảm quyền lợi của người dân

UBND TP Hà Nội cho biết, từ ngày 1/10/2009 đến 30/6/2012, Hà Nội đã ban hành quyết định thu hồi, giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất 523 dự án với diện tích 1.372ha. TP đã thực hiện việc GPMB (gồm cả dự án chuyển tiếp đang thực hiện dở dang khi khi ban hành Nghị định 69) được trên 3.708ha đất; chi trả hơn 24.604 tỉ đồng tiền bồi thường; hỗ trợ cho 83.893 hộ dân, tái định cư cho 3.414 hộ gia đình, cá nhân...

Theo đó, giá đất làm căn cứ bồi thường hỗ trợ đã được vận hành theo hướng linh hoạt, từng bước tiếp cận với giá chuyển nhượng thực tế trên thị trường trong điều kiện bình thường tại thời điểm thu hồi đất.

TP đã áp dụng các mức hỗ trợ tối đa để đảm bảo quyền lợi cao nhất cho người bị thu hồi đất theo quy định của pháp luật và phù hợp với tình hình thực tiễn ở Thủ đô; đồng thời vận dụng quy định về hỗ trợ khác để chủ động tháo gỡ vướng mắc đối với các trường hợp đặc thù như: dự án dở dang, chuyển tiếp (khu vực Hà Tây cũ và huyện Mê Linh); dự án đang thực hiện theo Nghị định 84/2007/NĐ-CP; hộ gia đình, cá nhân tự chuyển đổi mục đích sử dụng đất nông nghiệp được giao sang làm nhà ở trước ngày 1/7/2004….

Theo Phó Chủ tịch UBND TP Vũ Hồng Khanh, về cưỡng chế thu hồi đất, TP thực hiện theo đúng các quy định, hết sức coi trọng công tác tuyên truyền, vận động và vận dụng tối đa chính sách. Do đó, việc cưỡng chế thu hồi đất trên địa bàn về cơ bản không gây phức tạp về an ninh trật tự, đảm bảo được sự công bằng và được đông đảo nhân dân đồng thuận, đáp ứng tiến độ hàng loạt dự án trọng điểm của Chính phủ và TP.

Còn không ít bất cập…

Vẫn theo Phó Chủ tịch UBND TP Vũ Hồng Khanh, vẫn còn một số vấn đề hạn chế, bất cập cần bổ sung, điều chỉnh và làm rõ.

Cụ thể, về thời điểm điều chỉnh giá đất (Điều 11 Nghị định 69/2009/NĐ-CP) quy định việc thành lập Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư được thực hiện sau khi đã ban hành thông báo thu hồi đất. Nhưng thực tế, ngay từ khi tuyên truyền, vận động, tổ chức điều tra, các hộ dân đều muốn biết về giá bồi thường và các chính sách liên quan khác, trong khi thời điểm xác định giá đất được thực hiện tại thời điểm quyết định thu hồi đất.

Thời điểm ban hành quyết định thu hồi đất luôn ở thời điểm sau khi thông báo thu hồi đất. Do đó, khi tổ chức điều tra, lập phương án nhiều trường hợp công dân không cho vào điều tra, gây cản trở công tác GPMB và đòi hỏi phải được công bố giá đất bồi thường, hỗ trợ trước.

Về xác định mức giá, giá bồi thường phải sát với giá chuyển nhượng trên thị trường trong điều kiện bình thường. Song, quy định trình tự, thủ tục để xác định được mức giá đảm bảo nguyên tắc này chưa đủ căn cứ pháp lý để UBND cấp tỉnh tổ chức thực hiện, giải quyết khiếu kiện về mức giá và giải trình với các cơ quan thanh tra, kiểm tra pháp luật.

Đối với quy định về hỗ trợ ổn định đời sống với hộ gia đình trực tiếp sản xuất nông nghiệp (theo Điều 20) tính theo tỉ lệ diện tích đất nông nghiệp đang sử dụng bị thu hồi từ 30-70% và trên 70% là rất phức tạp và mất nhiều thời gian để xác định rõ theo các tỉ lệ này; đặc biệt, với dự án có diện tích thu hồi đất lớn có liên quan đến hàng nghìn hộ dân…

Cần sửa đổi, bổ sung

Từ những thực tiễn ấy, UBND TP Hà Nội đã đề xuất, kiến nghị một số nội dung liên quan trong Nghị định 69/NĐ-CP. Theo đó, TP Hà Nội cho rằng, quy định phải khẳng định rõ tính pháp lý của thông báo thu hồi đất là căn cứ để UBND cấp huyện tổ chức thực hiện các công việc họp dân, thông báo về cơ chế chính sách bồi thường hỗ trợ GPMB sẽ áp dụng, tổ chức điều tra, kê khai, đề xuất xem xét điều chỉnh chính sách giá, chính sách bồi thường, hỗ trợ (kể cả trường hợp phải áp dụng biện pháp hành chính kiên quyết trong việc điều tra, kiểm đếm hiện trạng).

Thời điểm xác định lại giá đất để tính bồi thường, hỗ trợ là thời điểm sau khi có thông báo thu hồi đất của UBND quận, huyện, thị xã và khi có kiến nghị của nhân dân trong quá trình điều tra, kiểm đếm, dự thảo phương án. Đồng thời, Nghị định cần có hướng dẫn, quy định cụ thể về các tiêu chí và quy trình, thủ tục tổ chức thực hiện xác định lại giá đất sát giá thị trường trong điều kiện bình thường.

Đặc biệt, Hà Nội cũng kiến nghị có quy định hỗ trợ ổn định đời sống và ổn định sản xuất khi thu hồi đất nông nghiệp theo diện tích đất thu hồi. Đối với trường hợp thu hồi nhà, đất tại dự án đủ điều kiện được bồi thường theo giá đất ở, nếu bị thu hồi toàn bộ nhà ở, đất ở (hoặc thu hồi một phần, nhưng phần còn lại không đủ điều kiện để xây dựng nhà ở) và có nguyện vọng thì được bố trí tái định cư mà không phải xem xét việc có phải di chuyển chỗ ở, hay không phải di chuyển chỗ ở…

Minh Nghĩa