“Công sinh không bằng công dưỡng”
Thấm thoát đã gần 25 năm kể từ ngày chồng chị Huệ ở huyện Cái Nước (Cà Mau) qua đời, chị vẫn canh cánh trong lòng một nỗi niềm ân hận day dứt. Không phải chị đối xử bạc bẽo với anh, bất hiếu với cha mẹ chồng, hay hắt hủi giọt máu của anh, mà là một sai lầm nhất thời do nhận thức không tới.
Ngày ấy chị còn rất trẻ, mới 18 tuổi đã theo anh về làm dâu, hai người không đăng ký kết hôn. Một thời gian sau, khi chị vui mừng báo tin cho gia đình biết là mình có thai, thì đồng thời cũng là lúc chị nhận hung tin anh đột ngột qua đời trong một tai nạn giao thông. Đưa tiễn anh về nơi an nghỉ cuối cùng được một thời gian, chị xin phép cha mẹ chồng được trở về nhà cha mẹ mình chờ ngày sinh nở.
Hai năm sau, được sự đồng ý của 2 bên gia đình, chị đi bước nữa với anh Quân, khi ấy Minh - con chị - mới hơn một tuổi. Lễ cưới được diễn ra hết sức gọn nhẹ, trang trọng với nghi thức tuyên bố và trao Giấy chứng nhận kết hôn cho cặp đôi. Quá trình chung sống, vợ chồng chị Huệ có thêm 2 con chung nữa, một gái, một trai.
Chuyện chẳng có gì đáng nói nếu như ngày ấy chị không mắc một sai lầm “chết người” đó là cho Minh mang họ của cha dượng, bởi suy nghĩ giản đơn “công sinh không bằng công dưỡng”. Giờ đây, khi các em con cô, con chú bên nội toàn là con gái thì vấn đề lấy lại họ của cha ruột của Minh đã trở thành chủ đề bàn tán mỗi khi gia đình có dịp.
Ngặt một nỗi, tổ chức nơi Minh đang công tác hiện nay thuộc một xã của huyện An Minh (Kiên Giang) - cũng là quê nội Minh - không thể giúp đỡ được gì, mặc dù biết đó là sự thật. Họ nói rằng, các giấy tờ tùy thân của Minh, hồ sơ công chức, hồ sơ đảng viên, bằng cấp của Minh đều mang họ của cha dượng, tất cả đều hợp lệ.
Giờ đây, mỗi lần về bên nội hay đến ngày giỗ cha, mẹ con chị Huệ lại vô cùng lo lắng. Chị không biết phải trả lời như thế nào cho ước nguyện của gia đình, của dòng họ cũng như bản thân cháu Minh là muốn lấy lại họ và tên của cha ruột của mình, cho dù có khó khăn, vất vả nhưng lại không biết phải bắt đầu từ đâu?
Có thể đổi họ?
Giấy khai sinh (GKS) là giấy tờ hộ tịch gốc của cá nhân. Mọi hồ sơ, giấy tờ của cá nhân có nội dung về họ, chữ đệm, tên; ngày, tháng, năm sinh; giới tính; dân tộc; quốc tịch; quê quán; quan hệ cha, mẹ, con phải phù hợp với GKS của người đó. Trường hợp nội dung trong hồ sơ, giấy tờ cá nhân khác với nội dung trong GKS của người đó thì Thủ trưởng cơ quan, tổ chức quản lý hồ sơ hoặc cấp giấy tờ có trách nhiệm điều chỉnh hồ sơ, giấy tờ theo đúng nội dung trong GKS (Điều 6 Nghị định số 123/2015/NĐ-CP ngày 15/11/2015 của Chính phủ Quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Hộ tịch). Vì vậy, để có cơ sở điều chỉnh các giấy tờ về nhân thân khác cũng như hồ sơ của cán bộ, đảng viên, bằng cấp…, anh Minh cần giải quyết cái GKS trước đây.
Trước hết, anh cần làm đơn yêu cầu xác định cha cho con, kèm theo giấy tờ tùy thân như Chứng minh nhân dân, hộ khẩu là các giấy tờ chứng minh quan hệ cha con như giấy xác nhận của mẹ, của cha dượng, của anh em thân thích và những người làm chứng khác về cha ruột của mình. Cần thiết, cả Giấy chứng nhận kết hôn của mẹ mình với cha dượng để chứng minh mình không phải là con ông Quân, GKS mang họ của ông Quân là không hợp pháp. Thẩm quyền giải quyết yêu cầu xác định cha cho con được giải quyết là Tòa án nhân dân huyện, nơi anh Minh đang cư trú, làm việc.
Sau khi có quyết định xác định cha cho con của Tòa án, anh tiến hành các thủ tục đề nghị thu hồi, hủy bỏ GKS đã cấp trái pháp luật tại UBND cấp xã, nơi anh đã đăng ký khai sinh trước đây để trình UBND huyện quyết định. Khi đã có quyết định thu hồi, hủy bỏ GKS cũ, anh có quyền đăng ký khai sinh mới mang họ của cha ruột của mình, phần khai về cha ruột của mình, kèm theo là quyết định của Tòa án, quyết định thu hồi GKS…Thẩm quyền đăng ký khai sinh là UBND xã nơi mẹ đang cư trú.
GKS, quyết định xác định cha cho con, quyết định thu hồi GKS sẽ là căn cứ để Thủ trưởng cơ quan đang quản lý hồ sơ hoặc cấp giấy tờ có trách nhiệm điều chỉnh hồ sơ, giấy tờ theo đúng nội dung trong GKS, kể cả hồ sơ đảng viên và thẻ đảng viên. Trường hợp anh Minh đã có vợ sinh con thì con của anh cũng được điều chỉnh thông tin về cha trong các giấy tờ nhân thân, phần khai về cha, thay đổi họ theo sự thay đổi của cha.
