Đằng sau hành trình đến với công lý của anh Mai Đắc Chung là công lao và trí tuệ của luật sư Nguyễn Hằng Nga - người bào chữa kêu oan cho anh Chung trong suốt quá trình tố tụng của vụ án.
Vụ anh Mai Đắc Chung bị kết án oan cực kỳ hy hữu chỉ vì một tin nhắn được cho là đăng ký đánh lô đề được nhắn từ số điện thoại mà anh Chung là chủ thuê bao. Tính đến ngày nhận được quyết định đình chỉ bị can, anh Chung đã bị khởi tố oan gần một năm và bị bắt giam oan 279 ngày.
Cảm động chuyện thiếu phụ kêu oan cho chồng
Luật sư Nguyễn Hằng Nga kể: Một ngày giữa năm 2014, một thiếu phụ trẻ bụng mang dạ chửa từ Bắc Kạn tìm đến Văn phòng Luật sư Hằng Nga ở số 433 Kim Mã, Ba Đình, Hà Nội để kêu oan cho chồng. Đó là chị Trương Thị Hà (SN 1985, trú tại phường Đức Xuân, TP Bắc Kạn).
Chị Hà trình bày, chồng chị là anh Mai Đắc Chung- đảng viên, công tác tại Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Bắc Kạn. Ngoài công tác ở cơ quan nhà nước, gia đình chồng chị còn có một số cửa hàng kinh doanh xe máy, điện thoại và quán bar nên anh Chung phụ giúp mẹ và vợ quản lý các cửa hàng này. Để tiện cho công việc quản lý, anh Chung đăng ký 5 số điện thoại cá nhân, trong đó số máy 0988918289 từ lâu anh Chung không trực tiếp sử dụng mà để ở cửa hàng kinh doanh xe máy làm phương tiện liên lạc chung để tiện cho việc quản lý kinh doanh.
Ngày 24/12/2013, anh Chung có mặt tại quán bar của mình để trực tiếp làm việc với các ca sĩ từ Hà Nội lên về chương trình biểu diễn văn nghệ đêm Noel của quán. Cùng ngày 24/12/2013, Công an TX Bắc Kạn đã triệt phá vụ án đánh bạc trái phép dưới hình thức chơi lô đề do Hoàng Anh Phương, Trương Công Tiến tổ chức, số tiền đánh bạc lên tới vài trăm triệu đồng.
Theo kết luận của cơ quan công an, cùng thời gian này, từ số máy 0988918289 đăng ký chủ thuê bao là Mai Đắc Chung để tại cửa hàng kinh doanh xe máy có nhắn tin tới số máy của Trương Công Tiến để đánh lô đề số tiền 7 triệu đồng. Khi đường dây lô đề do Trương Công Tiến, Hoàng Anh Phương bị bóc gỡ, căn cứ vào tin nhắn từ số máy đăng ký tên Mai Đắc Chung, công an xác định anh Chung có hành vi “Đánh bạc” và tiến hành bắt giữ anh Chung cùng nhiều người khác.
Tuy nhiên, việc bắt giữ anh Chung được Công an TP Bắc Kạn thực hiện “bí mật”, ban đầu chị Hà (vợ anh) và gia đình không thể biết. Theo chị Hà trình bày, khi vụ án đánh bạc bị bóc gỡ, anh Chung vẫn đi làm tại Sở Văn hóa Thông tin như bình thường. Đột ngột, chiều 5/3/2014, khi anh Chung từ cơ quan về nhà thì bị Công an TX Bắc Kạn gọi lên làm việc.
Thấy chồng lên công an làm việc từ chiều 5/3, qua ngày, rồi cả tuần không thấy về nhà, chị Hà quá sốt ruột về việc chồng mình bị công an bắt giữ không có bất cứ một lệnh nào nên đã tìm đến Công an TX Bắc Kạn hỏi thông tin. Đến đây, chị mới té ngửa khi biết anh Chung đã bị công an bắt giam về hành vi “Đánh bạc” mà căn cứ khởi tố, bắt giam là tin nhắn từ số máy 0988918289 đăng ký tên chồng chị.
Thời điểm anh Chung bị bắt, chị Hà đang mang thai đứa con thứ hai sắp đến ngày sinh, con đầu của anh chị khi đó được 2 tuổi. Người phụ nữ bụng mang dạ chửa phải vừa chăm con nhỏ, vừa lo lắng chạy vạy các cửa kêu oan cho chồng.
Ban đầu chị cũng nghĩ rằng số điện thoại đó đăng ký tên anh Chung nên có lẽ anh Chung vẫn phải chịu trách nhiệm, phận đàn bà nông nổi, chị đã nghĩ cách “gánh tội” thay chồng bằng cách lên công an nhận bừa rằng chính mình là người nhắn tin đánh đề và xin “đi tù” thay cho chồng. Tuy nhiên, công an vẫn xác định anh Chung - chủ thuê bao số điện thoại trên là “thủ phạm” đánh bạc và tiếp tục bắt giam.
Chị Hà biết chắc chồng mình đã bị oan vì anh Chung có bằng chứng ngoại phạm là thời điểm số máy trên nhắn tin từ cửa hàng xe máy thì anh Chung đang giải quyết công việc ở quán bar cách đó 300m. Hơn nữa, từ lâu số máy 0988918289 được anh Chung sử dụng chung vào công việc của cửa hàng xe máy, thời điểm gửi tin nhắn nhiều nhân viên có mặt và dùng số máy trên, khó xác định ai là chủ nhân tin nhắn đánh đề kia. Với niềm tin vào công lý, qua người quen giới thiệu, chị Hà xuống Hà Nội tìm đến Văn phòng luật sư Hằng Nga mời đích danh luật sư Hằng Nga bào chữa giải oan cho chồng mình. Đồng thời chị Hà cũng gửi đơn kêu oan đến Báo PLVN.
Cùng với việc kêu oan cho chồng, chị Hà và gia đình đã làm đơn xin bảo lãnh để “cứu” anh Chung khỏi bị tạm giam nhưng không được chấp nhận dù anh Chung có nhân thân tốt, lý lịch rõ ràng, không có dấu hiệu bỏ trốn, hành vi phạm tội ít nghiêm trọng, không cần thiết phải bắt tạm giam. Tuy nhiên, Công an TP Bắc Kạn vẫn tạm giam anh Chung tới 9 tháng 10 ngày mới thay đổi biện pháp ngăn chặn cho tại ngoại.
Căn cứ buộc tội thiếu thuyết phục
Nghiên cứu hồ sơ vụ án, luật sư Nguyễn Hằng Nga nhận thấy anh Mai Đắc Chung có chứng cứ ngoại phạm là không có mặt tại thời điểm nhắn tin. Tuy nhiên, kể cả khi cho rằng anh Chung là chủ thuê bao phải chịu trách nhiệm thì căn cứ theo điểm a khoản 5.2 Điều 1 Nghị quyết 01/2010 của Hội đồng Thẩm phán TANDTC hướng dẫn xét xử về tội “Đánh bạc” thì việc kết tội Mai Đắc Chung về tội “Đánh bạc” vẫn thiếu thuyết phục, không chuẩn xác.
 |
| Luật sư Hằng Nga |
Luật sư Hằng Nga viện dẫn: “Nghị quyết 01 hướng dẫn “xác định số tiền hoặc giá trị hiện vật của chủ đề, chủ cá độ dùng đánh bạc: a,Trường hợp có người chơi số đề, cá độ trúng số đề, thắng cược cá độ thì số tiền chủ đề, chủ cá độ dùng đánh bạc là toàn bộ số tiền thực tế mà chủ đề, chủ cá độ đã nhận của người chơi số đề, cá độ và số tiền mà chủ đề, chủ cá độ phải bỏ ra trả cho người trúng…”.
Trong vụ án của Mai Đắc Chung, giả sử anh Chung có nhắn tin đánh lô đề (hoặc ai đó đã cố tình trêu đùa hoặc hãm hại anh Chung bằng cách nhắn tin đánh lô đề từ số máy điện thoại mà anh Chung là chủ thuê bao) nhưng muốn kết tội chủ thuê bao có hành vi “Đánh bạc” thì cơ quan điều tra phải xác định rõ anh Chung là người trả tiền đánh đề cho chủ đề Trương Công Tiến hoặc nhận tiền thắng đề từ Tiến. Thực tế, Kết luận điều tra của Công an TX Bắc Kạn không làm rõ được anh Chung đưa tiền cho Tiến và Tiến trả tiền cho anh Chung như thế nào, số tiền bao nhiêu, thanh toán vào thời điểm nào.
Thời điểm chị Hà gửi đơn kêu oan đến Báo PLVN, trong khi hầu hết các bị can trong vụ án đều đã được cho tại ngoại thì chỉ còn Mai Đắc Chung vẫn tiếp tục bị tạm giam tới tháng thứ 9. Lý do chủ yếu, anh Chung bị gia hạn tạm giam là không chịu nhận tội. Chị Hà bức xúc trình bày với Báo: “Chỉ vì chồng tôi không chịu nhận hành vi phạm tội mà mình không làm nên công an đã bắt giam và tiếp tục giam anh ấy để hành hạ về thể xác, đày đọa về tinh thần. Gia đình tôi sẽ khiếu nại đến cùng để tìm công lý cho anh ấy”.
Ngày 21/11/2014, Báo PLVN có bài “Oan án chỉ vì một tin nhắn” phản ánh những uẩn khúc pháp lý trong việc khởi tố, bắt giam anh Mai Đắc Chung về tội “Đánh bạc”, từ những phân tích các chứng cứ buộc tội anh Chung yếu và thiếu cơ sở vững chắc, Báo PLVN chỉ ra dấu hiệu oan sai trong việc truy tố Mai Đắc Chung và đề nghị phải thay đổi biện pháp tạm giam đối với anh Chung, tiến tới tuyên bố anh Chung không phạm tội, đình chỉ vụ án đối với Mai Đắc Chung.
Rất mừng là chỉ hơn 2 tuần sau khi Báo PLVN đăng bài, ngày 9/12/2014 anh Mai Đắc Chung đã được thay đổi biện pháp ngăn chặn, cho tại ngoại. Chị Hà cho biết: “Sức khỏe và tinh thần chồng tôi suy sụp nghiêm trọng do bị giam oan. Được tại ngoại, chồng tôi phải nằm viện một thời gian dài để phục hồi sức khỏe để tiếp tục hành trình tìm công lý”.
Luật sư Hằng Nga kể tiếp: Mặc dù anh Chung liên tục kêu oan, luật sư cũng có nhiều bản kiến nghị kêu oan cho thân chủ với các chứng cứ pháp lý gửi các cơ quan tố tụng đề nghị đình chỉ vụ án đối với Mai Đắc Chung nhưng TAND TP Bắc Kạn vẫn mở phiên tòa, thay vì tuyên bị cáo không phạm tội thì tòa án trả hồ sơ để điều tra lại. Phải hơn 1 năm kể từ ngày anh Chung được tại ngoại, với sự vào cuộc hết sức quyết liệt của luật sư, ngày 19/11/2015, VKSND TX Bắc Kạn đã phải ra Quyết định đình chỉ bị can đối với Mai Đắc Chung về tội “Đánh bạc” do không đủ căn cứ chứng minh tội phạm. Ngay sau khi nhận được quyết định đình chỉ vụ án, gia đình anh Chung đã gọi điện báo tin mừng tới Báo PLVN.
Chị Hà cho biết, sau khi được đình chỉ vụ án, anh Mai Đắc Chung đã được khôi phục về Đảng và trở lại làm việc tại Sở Văn hóa Thông tin tỉnh Bắc Kạn. Đầu tháng 12/2015, anh Chung đã làm thủ tục yêu cầu VKSND tỉnh Bắc Kạn phải xin lỗi, minh oan và yêu cầu được bồi thường số tiền 13 tỷ đồng. Và ngày 20/9 vừa qua, tại UBND phường Đức Xuân (TP Bắc Kạn), VKSND TP Bắc Kạn đã tiến hành xin lỗi công khai anh Chung vì nóng vội đã truy tố oan, bắt giam oan công dân về tội “Đánh bạc”.
