"Cấm cửa" SV tại chức: Lời cảnh báo cho một hệ đào tạo
Xung quanh quyết định “cấm cửa” sinh viên tại chức của TP. Đà Nẵng, PV VTC News đã có cuộc trao đổi với ba chuyên gia giáo dục hàng đầu Việt Nam về vấn đề này.
Xung quanh quyết định “cấm cửa” sinh viên tại chức của TP. Đà Nẵng, PV VTC News đã có cuộc trao đổi với ba chuyên gia giáo dục hàng đầu Việt Nam về vấn đề này.
[links()]
- Nhiều người cho rằng quy định không nhận người có bằng tại chức vào các cơ quan nhà nước của TP.Đà Nẵng là dội gáo nước lạnh vào hệ đào tạo tại chức và đi ngược lại với quyền được học tập suốt đời của người dân, ý kiến của ông về vấn đề này thế nào?
GS.VS Phạm Minh Hạc: Tôi thấy Đà Nẵng không nên làm theo cách đó. Dù tốt nghiệp đại học theo hình thức nào thì cũng đều của nhà nước cả. Luật Giáo dục cho phép đào tạo giáo dục thường xuyên mà ta gọi là tại chức. Họ học như vậy là chính tắc (không phải chính quy mà là chính tắc), không cần bàn họ tốt nghiệp loại khá hay loại giỏi nhưng bằng của họ cũng là chính tắc. Nếu như đây là quyết định của chính quyền cấp tỉnh, thành phố thì đó là trái với Luật Giáo dục của nước CHXHCN Việt Nam.
PGS.TS Văn Như Cương: Quyết định này là không hợp lý. Bởi vì trong Luật Giáo dục đã quy định ai cũng có quyền được học tập suốt đời. Khi nói “cấm” sinh viên tại chức có nghĩa là đã nói không với hệ đào tạo tại chức. Cách làm như vậy là không nên.
GS Hồ Ngọc Đại: Ở đây có hai việc cần phải chú ý đó là: một là những quy chế chính thống, hai là những xử lý thực tiễn. Xét theo quy chế chính thống thì mọi hình thức bằng tốt nghiệp ĐH là hoàn toàn bình đẳng. Nhưng cách xử lý thực tiễn ở Đà Nẵng thì tôi cũng cho là đúng. Bởi vì không ai hiểu người ta (chính quyền TP.Đà Nẵng) bằng chính người ta.
Đây cũng là một lời cảnh báo cho đào tạo tại chức Việt Nam. Tôi cũng không phủ nhận có những người học tại chức rất giỏi, chứ không chỉ là giỏi, nhưng họ chỉ là thiểu số, còn quyết định ở đây là có tính chất phổ biến.
- Vậy theo ông Đà Nẵng cần phải làm như thế nào?
GS.VS Phạm Minh Hạc: Theo tôi, Đà Nẵng nên tuyển công chức bằng hình thức thi tuyển. Nếu muốn tuyển nhân lực có chất lượng cao thì hãy thi chọn người tài.
PGS.TS Văn Như Cương: Tôi cho rằng việc làm đúng nhất TP.Đà Nẵng cần làm là phải tiến hành thi tuyển công chức một cách minh bạch, công bằng. Đó là điều kiện tiên quyết nhất để chọn được người tài, những người như vậy thì mới làm việc được. Bây giờ nếu chính quyền Đà Nẵng nghĩ rằng chọn tại chức vào là không làm được việc thì rõ ràng là không công bằng. Nếu tuyển chọn công bằng, người học tại chức giỏi vẫn được vào còn người học chính quy không giỏi thì cũng không được vào. Bởi vì cái bằng thực ra chưa nói lên điều gì cả. Khi tuyển chọn thì phải phỏng vấn, thi cử sẽ biết được người đó có phù hợp với công việc hay không. Vậy thì tại sao trước khi thi tuyển TP.Đà Nẵng lại loại cái bằng tại chức ra? Đành rằng chúng ta cũng công nhận rằng chất lượng của các bằng tại chức nói chung là không bằng chính quy. Nhưng về luật hai bằng đó không được phân biệt. Vấn đề đặt ra cho Đà Nẵng là rất đúng bởi vì địa phương nào cũng thế đều phải chọn ra được người tài để vào làm việc, tránh việc ngồi “nhầm chỗ”.
GS Hồ Ngọc Đại: Bản thân họ hiểu công việc của họ hơn, họ giải thích theo lợi ích của họ. Ở đây tôi đang nói đến những xử lý thực tiễn phù hợp với lợi ích của riêng địa phương đó. Đó là việc người ta hoàn toàn có khả năng làm được theo ý của chính quyền địa phương.
Tôi cũng tin rằng những người có trách nhiệm trong chính quyền Đà Nẵng cũng đã cân nhắc rất kỹ trước khi ra quyết định. Họ cũng đã tính trước tất cả mọi lý lẽ rồi. Cách làm của Đà Nẵng là chọn lấy cái xác suất an toàn nhất, trong khi đó nếu chọn từ số lượng tại chức thì tỷ lệ xác suất không an toàn. Tôi chấp nhận với giải pháp của thành phố Đà Nẵng.
- Nguyên nhân chính dẫn tới việc chất lượng giáo dục ĐH tại chức nhìn chung không được cao là do đâu, thưa ông?
GS.VS Phạm Minh Hạc: Ở đây có hai vấn đề: thứ nhất đó là số lượng người học đại học tại chức quá đông. Theo báo cáo giám sát của đoàn thường vụ Quốc hội hoàn thành vào tháng 4/2010 thì con số này đã lên tới 990.000 người/1,7 triệu sinh viên, tức là chỉ có khoảng 800.000 người học chính quy. Số người học tại chức như vậy là quá lớn.
Vấn đề thứ hai đó là chất lượng đào tạo không được quan tâm chu đáo. Đó là việc dạy không đúng giờ, không đủ giờ, không đủ tài liệu. Khi tổ chức thi, nhiều khi làm không đúng nguyên tắc. Nguyên nhân dẫn đến chất lượng đào tạo tại chức thấp là do cả việc dạy không tốt và việc học không tốt.
PGS.TS Văn Như Cương: Những người học tại chức tức là học theo hình thức vừa học vừa làm. Hàng ngày, những người đó đã phải đi làm 8 tiếng hết sức mệt mỏi. Thứ bảy, chủ nhật họ lại có những việc khác của gia đình cần phải làm. Vì vậy, thời gian dành cho việc tập là không có nhiều. Như việc, việc học tập là không thực chất. Trong khi đó khi các thầy về các địa phương để giảng dạy thì lại nhân nhượng học trò dẫn tới việc chấm điểm bài vở cũng ở mức độ vừa phải. Bên cạnh đó, cách thức quản lý đối với hệ tại chức lại hết sức lỏng lẻo. Vì vậy nên chất lượng đào tạo tại chức mới thấp và ai cũng thấy điều đó.
Hiện nay, các lớp học tại chức là nơi học viên có thể dễ dàng kiếm được cái bằng mà không cần phải học tập căng thẳng, thậm chí không cần học… Vào cái thời mà bằng cấp “lên ngôi” như hiện nay, ai cũng cần phải có bằng để “vươn lên” để “thăng tiến”, để trên cái danh thiếp của mình có thêm các từ: Cử nhân, Thạc sĩ hay Tiến sĩ…
GS Hồ Ngọc Đại: Chất lượng đào tạo tại chức ở Việt Nam thì đã được chính Đà Nẵng đánh giá thông qua việc làm của mình, bản thân tôi không đánh giá. Nguyên nhân của chất lượng đào tạo tại chức thấp là do cơ chế đào tạo lỏng lẻo và trình độ người học thấp.
- "Bài thuốc" nào để có thể nâng cao chất lượng đào tạo tại chức?
GS.VS Phạm Minh Hạc: Tôi đã từng kiến nghị nên hạn chế chỉ tiêu tuyển sinh tại chức, không để số lượng nhiều sinh viên tại chức như thế được. Hiện nay chỉ tiêu mà Bộ GD&ĐT dành cho tại chức là quá đông và có phần dễ dãi. Thứ hai chúng ta cũng cần nhận những người đủ tiêu chuẩn và đủ khả năng để vào học đại học tại chức. Người dạy thì phải dạy đúng chương trình, dạy đủ số giờ kể cả lý thuyết lẫn thực hành. Người học thì cũng phải chịu khó đầu tư thời gian công sức để học cẩn thận. Khâu kiểm tra đánh giá cũng cần làm tốt hơn trong thời gian tới.
PGS.TS Văn Như Cương: Đã đến lúc Bộ GD&ĐT nên tiến hành việc tổng kết và đánh giá về hoạt động giáo dục của hệ đào tạo phi chính quy ở bậc ĐH, và từ đó đưa ra những giải pháp hợp lý.
Theo tôi vẫn để hệ tại chức học như bình thường nhưng trong quá trình kiểm tra, thi cử cần làm cùng bài thi sinh viên chính quy làm. Sinh viên chính quy học những tín chỉ nào thì người học tại chức cũng phải học như thế. Nếu cơ quan, tổ chức cán bộ đi học tại chức thì cần sắp xếp thời gian hợp lý để họ có điều kiện để đi học thuận lợi. Như vậy chúng ta mới hy vọng chất lượng đào tạo hệ tại chức được tăng lên.
GS Hồ Ngọc Đại: Tuy vậy đào tạo tại chức vẫn nên phát triển. Chính cuộc sống và công việc sẽ tuyển chọn anh chứ không phải do ai tuyển chọn anh cả. Chính vì yêu cầu của nhà tuyển dụng như thế thì người ta sẽ phải theo từ đó sẽ có những hình thức học phù hợp.
Xin cảm ơn các chuyên gia!
[links()]
- Nhiều người cho rằng quy định không nhận người có bằng tại chức vào các cơ quan nhà nước của TP.Đà Nẵng là dội gáo nước lạnh vào hệ đào tạo tại chức và đi ngược lại với quyền được học tập suốt đời của người dân, ý kiến của ông về vấn đề này thế nào?
 |
| GS.VS Phạm Minh Hạc, nguyên Bộ trưởng Bộ GD&ĐT. |
GS.VS Phạm Minh Hạc: Tôi thấy Đà Nẵng không nên làm theo cách đó. Dù tốt nghiệp đại học theo hình thức nào thì cũng đều của nhà nước cả. Luật Giáo dục cho phép đào tạo giáo dục thường xuyên mà ta gọi là tại chức. Họ học như vậy là chính tắc (không phải chính quy mà là chính tắc), không cần bàn họ tốt nghiệp loại khá hay loại giỏi nhưng bằng của họ cũng là chính tắc. Nếu như đây là quyết định của chính quyền cấp tỉnh, thành phố thì đó là trái với Luật Giáo dục của nước CHXHCN Việt Nam.
PGS.TS Văn Như Cương: Quyết định này là không hợp lý. Bởi vì trong Luật Giáo dục đã quy định ai cũng có quyền được học tập suốt đời. Khi nói “cấm” sinh viên tại chức có nghĩa là đã nói không với hệ đào tạo tại chức. Cách làm như vậy là không nên.
GS Hồ Ngọc Đại: Ở đây có hai việc cần phải chú ý đó là: một là những quy chế chính thống, hai là những xử lý thực tiễn. Xét theo quy chế chính thống thì mọi hình thức bằng tốt nghiệp ĐH là hoàn toàn bình đẳng. Nhưng cách xử lý thực tiễn ở Đà Nẵng thì tôi cũng cho là đúng. Bởi vì không ai hiểu người ta (chính quyền TP.Đà Nẵng) bằng chính người ta.
Đây cũng là một lời cảnh báo cho đào tạo tại chức Việt Nam. Tôi cũng không phủ nhận có những người học tại chức rất giỏi, chứ không chỉ là giỏi, nhưng họ chỉ là thiểu số, còn quyết định ở đây là có tính chất phổ biến.
 |
| GS Hồ Ngọc Đại. (Ảnh: Nguyễn Đình Toán) |
- Vậy theo ông Đà Nẵng cần phải làm như thế nào?
GS.VS Phạm Minh Hạc: Theo tôi, Đà Nẵng nên tuyển công chức bằng hình thức thi tuyển. Nếu muốn tuyển nhân lực có chất lượng cao thì hãy thi chọn người tài.
PGS.TS Văn Như Cương: Tôi cho rằng việc làm đúng nhất TP.Đà Nẵng cần làm là phải tiến hành thi tuyển công chức một cách minh bạch, công bằng. Đó là điều kiện tiên quyết nhất để chọn được người tài, những người như vậy thì mới làm việc được. Bây giờ nếu chính quyền Đà Nẵng nghĩ rằng chọn tại chức vào là không làm được việc thì rõ ràng là không công bằng. Nếu tuyển chọn công bằng, người học tại chức giỏi vẫn được vào còn người học chính quy không giỏi thì cũng không được vào. Bởi vì cái bằng thực ra chưa nói lên điều gì cả. Khi tuyển chọn thì phải phỏng vấn, thi cử sẽ biết được người đó có phù hợp với công việc hay không. Vậy thì tại sao trước khi thi tuyển TP.Đà Nẵng lại loại cái bằng tại chức ra? Đành rằng chúng ta cũng công nhận rằng chất lượng của các bằng tại chức nói chung là không bằng chính quy. Nhưng về luật hai bằng đó không được phân biệt. Vấn đề đặt ra cho Đà Nẵng là rất đúng bởi vì địa phương nào cũng thế đều phải chọn ra được người tài để vào làm việc, tránh việc ngồi “nhầm chỗ”.
GS Hồ Ngọc Đại: Bản thân họ hiểu công việc của họ hơn, họ giải thích theo lợi ích của họ. Ở đây tôi đang nói đến những xử lý thực tiễn phù hợp với lợi ích của riêng địa phương đó. Đó là việc người ta hoàn toàn có khả năng làm được theo ý của chính quyền địa phương.
Tôi cũng tin rằng những người có trách nhiệm trong chính quyền Đà Nẵng cũng đã cân nhắc rất kỹ trước khi ra quyết định. Họ cũng đã tính trước tất cả mọi lý lẽ rồi. Cách làm của Đà Nẵng là chọn lấy cái xác suất an toàn nhất, trong khi đó nếu chọn từ số lượng tại chức thì tỷ lệ xác suất không an toàn. Tôi chấp nhận với giải pháp của thành phố Đà Nẵng.
 |
| PGS.TS Văn Như Cương. (Ảnh: Phạm Thịnh) |
- Nguyên nhân chính dẫn tới việc chất lượng giáo dục ĐH tại chức nhìn chung không được cao là do đâu, thưa ông?
GS.VS Phạm Minh Hạc: Ở đây có hai vấn đề: thứ nhất đó là số lượng người học đại học tại chức quá đông. Theo báo cáo giám sát của đoàn thường vụ Quốc hội hoàn thành vào tháng 4/2010 thì con số này đã lên tới 990.000 người/1,7 triệu sinh viên, tức là chỉ có khoảng 800.000 người học chính quy. Số người học tại chức như vậy là quá lớn.
Vấn đề thứ hai đó là chất lượng đào tạo không được quan tâm chu đáo. Đó là việc dạy không đúng giờ, không đủ giờ, không đủ tài liệu. Khi tổ chức thi, nhiều khi làm không đúng nguyên tắc. Nguyên nhân dẫn đến chất lượng đào tạo tại chức thấp là do cả việc dạy không tốt và việc học không tốt.
PGS.TS Văn Như Cương: Những người học tại chức tức là học theo hình thức vừa học vừa làm. Hàng ngày, những người đó đã phải đi làm 8 tiếng hết sức mệt mỏi. Thứ bảy, chủ nhật họ lại có những việc khác của gia đình cần phải làm. Vì vậy, thời gian dành cho việc tập là không có nhiều. Như việc, việc học tập là không thực chất. Trong khi đó khi các thầy về các địa phương để giảng dạy thì lại nhân nhượng học trò dẫn tới việc chấm điểm bài vở cũng ở mức độ vừa phải. Bên cạnh đó, cách thức quản lý đối với hệ tại chức lại hết sức lỏng lẻo. Vì vậy nên chất lượng đào tạo tại chức mới thấp và ai cũng thấy điều đó.
Hiện nay, các lớp học tại chức là nơi học viên có thể dễ dàng kiếm được cái bằng mà không cần phải học tập căng thẳng, thậm chí không cần học… Vào cái thời mà bằng cấp “lên ngôi” như hiện nay, ai cũng cần phải có bằng để “vươn lên” để “thăng tiến”, để trên cái danh thiếp của mình có thêm các từ: Cử nhân, Thạc sĩ hay Tiến sĩ…
GS Hồ Ngọc Đại: Chất lượng đào tạo tại chức ở Việt Nam thì đã được chính Đà Nẵng đánh giá thông qua việc làm của mình, bản thân tôi không đánh giá. Nguyên nhân của chất lượng đào tạo tại chức thấp là do cơ chế đào tạo lỏng lẻo và trình độ người học thấp.
- "Bài thuốc" nào để có thể nâng cao chất lượng đào tạo tại chức?
GS.VS Phạm Minh Hạc: Tôi đã từng kiến nghị nên hạn chế chỉ tiêu tuyển sinh tại chức, không để số lượng nhiều sinh viên tại chức như thế được. Hiện nay chỉ tiêu mà Bộ GD&ĐT dành cho tại chức là quá đông và có phần dễ dãi. Thứ hai chúng ta cũng cần nhận những người đủ tiêu chuẩn và đủ khả năng để vào học đại học tại chức. Người dạy thì phải dạy đúng chương trình, dạy đủ số giờ kể cả lý thuyết lẫn thực hành. Người học thì cũng phải chịu khó đầu tư thời gian công sức để học cẩn thận. Khâu kiểm tra đánh giá cũng cần làm tốt hơn trong thời gian tới.
PGS.TS Văn Như Cương: Đã đến lúc Bộ GD&ĐT nên tiến hành việc tổng kết và đánh giá về hoạt động giáo dục của hệ đào tạo phi chính quy ở bậc ĐH, và từ đó đưa ra những giải pháp hợp lý.
Theo tôi vẫn để hệ tại chức học như bình thường nhưng trong quá trình kiểm tra, thi cử cần làm cùng bài thi sinh viên chính quy làm. Sinh viên chính quy học những tín chỉ nào thì người học tại chức cũng phải học như thế. Nếu cơ quan, tổ chức cán bộ đi học tại chức thì cần sắp xếp thời gian hợp lý để họ có điều kiện để đi học thuận lợi. Như vậy chúng ta mới hy vọng chất lượng đào tạo hệ tại chức được tăng lên.
GS Hồ Ngọc Đại: Tuy vậy đào tạo tại chức vẫn nên phát triển. Chính cuộc sống và công việc sẽ tuyển chọn anh chứ không phải do ai tuyển chọn anh cả. Chính vì yêu cầu của nhà tuyển dụng như thế thì người ta sẽ phải theo từ đó sẽ có những hình thức học phù hợp.
Xin cảm ơn các chuyên gia!
Theo VTC News