Cai ma túy ở bệnh viện... tâm thần

Các bác sĩ Khoa Nam – Bệnh viện Tâm thần Đà Nẵng trao đổi chuyên môn về trường hợp một bệnh nhân cai ma túy có HIV bị đau ruột thừa.

Bạn bè rủ đi chơi, bảo cứ hút thử một hơi đi, một hơi thì làm gì phải nghiện. Một hơi, thêm một hơi, rồi nhiều hơi. Gần tháng sau, nghỉ hút thì thấy chóng mặt, sốt, thấy nhơ nhớ... Sợ quá, nên đi chữa”. C., một bệnh nhân (BN) nữ, trẻ, gương mặt bơ phờ sau khi được các bác sĩ ở Khoa Nữ- Bệnh viện Tâm thần Đà Nẵng (TTĐN) chuyền bình dịch thứ hai, thảng thốt kể lại chuyện mình lâm vào cảnh trớ trêu ra sao. Nhà cô ở gần chợ Cồn, phụ việc buôn bán với người trong nhà. Khi phát hiện ra mình bị “con ma” nghiện nó buộc, cô đâm hoảng. Cả một tương lai còn ở phía trước, chẳng nhẽ...

Bạn bè C. có hai hạng. Một bên là con nhà trung lưu, chơi rất bình dân. Một bên là con nhà có của, ăn chơi rất bạt mạng, rất “giang hồ”. Trong những nạn nhân bị giới “giang hồ” rủ rê và sa vào cảnh nghiện ngập như cô có một người tên M., nhà ở tận Nha Trang. Khi M. ra Bệnh viện TTĐN cai ma túy, mẹ của M. đã phải lặn lội theo chăm sóc, động viên con. Bác sĩ Đỗ Văn Thanh Luân, Trưởng khoa Nữ của bệnh viện vẫn chưa quên: “Cái cô M. này chữa lành một lần rồi. Về, bị bạn bè rủ rê “chơi” lên hàng đá (thuốc lắc cao cấp – NV), bị loạn thần nên lần sau vô viện lại phải chữa gần 3 tuần mới khỏi hẳn”.

M. giờ đã “hoàn lương” và sống bình yên ở quê nhà. Chính M. đã giới thiệu C. đến Bệnh viện TTĐN để sửa chữa sai lầm của mình. “Vô được 4 ngày rồi. Ngày đầu không biết trời trăng chi hết. Ngày thứ hai thấy tỉnh tỉnh. Ngày thứ tư thì thấy khỏe, có tiến triển tốt” – giọng C. đầy tự tin.

Những người “lỡ” dùng ma túy (và các chất gây nghiện nói chung) như C., khi ngưng sử dụng sẽ bị một dạng bệnh mà bác sĩ Nguyễn Hữu Việt, Trưởng khoa Nam – Bệnh viện TTĐN gọi là hội chứng cai, biểu hiện ở những cơn thèm muốn, đau đớn, rối loạn cơ thể, rối loạn thần kinh, hung hăng, dễ bị kích động... Mục đích của các hành vi không kiểm soát được này là để tái sử dụng chất gây nghiện.

Trong khi bệnh tâm thần có đến hơn 300 loại bệnh, mỗi bệnh điều trị một cách khác nhau thì “bệnh” nghiện ma túy chỉ có một phác đồ chữa trị duy nhất. Trước hết, phải tiến hành cắt cơn giải độc để BN dễ dàng “quên” cơn nghiện bằng cách chuyền dịch để cơ thể BN thải dần chất heroin ra. Khoảng sau 5 ngày là hết cơn, bác sĩ bắt đầu nâng cao thể trạng cho BN bằng cách dùng thuốc an thần kinh.

Trong bảng phân loại theo chuẩn ICD 10 (International Classification of Diseases - Phân loại bệnh tật quốc tế) của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) có một “mã số” ghi là F11.2 để chỉ những người nghiện các chất ma túy như heroin, morphin… Trong sổ khám bệnh ở Bệnh viện TTĐN, những BN F11.2 luôn được để mắt tới, bởi họ thường có hành vi mạ lụy, hăm dọa bác sĩ, nhân viên y tế, mặc dù họ đến bệnh viện hoàn toàn là do tự nguyện.

Bệnh viện TTĐN hiện có 5 BN cai ma túy, 4 nam, 1 nữ. Theo phân tích của bác sĩ Việt, những người đến cai ma túy tại Bệnh viện TTĐN là do tự nguyện hoặc bị áp lực ngoại thân. Có khi họ chưa muốn cai, nhưng do người thân trong gia đình bắt buộc. Có khi họ đi cai vì công việc, như lái xe chẳng hạn, thấy dùng ma túy quá ảnh hưởng đến mưu sinh. Nhóm động cơ cao là tự bản thân họ thấy cuộc sống bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi ma túy, nhóm này khả năng tái sử dụng thấp hơn.

Lại cũng có người vào viện vì... hết tiền chơi ma túy, cai một thời gian để đỡ tốn kém. Thậm chí, có người vào viện để lẩn tránh pháp luật. Bác sĩ Luân kể, mấy năm trước có một vụ công an đến bệnh viện đọc lệnh bắt BN cai nghiện vì người này kiêm luôn “nghề” buôn ma túy. Vì thế, đối với một số người cai ma túy tại bệnh viện tâm thần thì ranh giới giữa BN và tội phạm vẫn còn nhập nhằng, chưa phân biệt nên rất phức tạp.

Ai cũng biết ma túy gây nhiều nguy cơ, tác hại như lây nhiễm HIV, tổn hại sức khỏe, tốn kém tiền bạc, dễ trở thành tội phạm… Thế nhưng có mấy ai chống lại được cơn nghiện?! Bác sĩ Nguyễn Văn Minh, người trực tiếp điều trị các BN cai ma túy tại Khoa Nam cho biết, bác sĩ tìm cách “nhỏ to tâm sự” để BN nhận ra rằng, chơi ma túy lỡ dính HIV thì tàn đời, một ngày có khi “đốt” cả triệu bạc mà bản thân không làm ra đồng nào, tài sản gia đình đội nón ra đi, không chóng thì chầy sa vào trộm cắp, cướp giật, tù đày…

5 năm qua, chính liệu pháp tâm lý này đã song hành với việc cai nghiện ma túy bằng phương pháp SMART tại bệnh viện, góp phần hạ thấp tỷ lệ tái nghiện so với các phương pháp trước đây. Bác sĩ Giám đốc bệnh viện Lâm Tứ Trung cùng các cộng sự, trong đó có các bác sĩ điều trị đã nghiên cứu, ứng dụng thành công đề tài SMART (khả năng tự điều trị và tự phục hồi) tại bệnh viện và các trung tâm cai nghiện ma túy ở Đà Nẵng.

Phương pháp cai nghiện mới nhất này đã mở ra cơ hội cho những người trẻ tuổi “lỡ bước” như C., họ sẽ vượt qua chính mình và quên đi đường cũ. “Những người bị nặng như M. mà còn chữa được thì em có nhằm nhò gì. Em sẽ vượt qua hiện tại và tìm thấy tương lai ở phía trước” – C. tràn đầy hy vọng.Các bác sĩ Khoa Nam – Bệnh viện Tâm thần Đà Nẵng trao đổi chuyên môn về trường hợp một bệnh nhân cai ma túy có HIV bị đau ruột thừa.

 Văn Thành Lê