Cái giá của việc chạy theo hình thức

ảnh minh họa
ảnh minh họa
(PLVN) - Không thể phủ nhận một thực trạng đáng buồn là ngày càng có nhiều hơn những quan niệm lệch lạc, những biểu hiện phản cảm, những hành vi khó chấp nhận..., đi ngược với truyền thống đạo lý, lối sống lành mạnh trong đời sống văn hóa xã hội của nước ta.

Dẫn chứng có rất nhiều nhưng tựu trung là ứng xử với văn hóa một cách rất thiếu... văn hóa. Chẳng hạn như người ta bảo tồn một di tích văn hóa bằng cách hủy hoại nó theo đủ kiểu khác nhau, làm mới và thay đổi diện mạo, phá hỏng không gian, trong khi đó “bảo tồn” đơn giản là trân trọng, giữ gìn, không thể để thời gian biến nó thành phế tích mà thôi.

Văn hóa bao trùm lên tất cả các lĩnh vực đời sống xã hội và chi phối đến hành vi ứng xử của từng thành viên trong xã hội đó. Vậy nên, cách ứng xử của một cá nhân trong cộng đồng cũng là biểu hiện văn hóa của cộng đồng đó trong “tổng hòa các mối quan hệ” văn hóa như giáo dục, đạo lý, phong tục tập quán hay gia phong, gia đạo, quan niệm sống,...

Văn hóa là diện mạo của quốc gia, tinh thần dân tộc, lịch sử hình thành và phát triển của đất nước, tinh hoa và bản sắc lưu giữ những gì chắt lọc và đọng lại qua dòng chảy thời gian và đời sống cộng đồng qua nhiều thế hệ. Trách nhiệm của các nhà quản lý văn hóa là “bảo tồn” những tinh hoa văn hóa đó, tinh thần cũng như vật chất, vật thể cũng như phi vật thể, thiết chế cũng như tâm linh... Nếu không giữ gìn được bản sắc tinh hoa đó thì chưa thể nghĩ đến chuyện xây dựng và phát huy.

Thế nhưng, nhiều biểu hiện cho thấy chúng ta đang đi ngược với cách hành xử “đối với văn hóa phải cần văn hóa”. Đó không chỉ là sự đối phó nhất thời, chấn chỉnh những biểu hiện phi văn hóa mà còn thiếu sự am hiểu văn hóa truyền thống với các giá trị phổ biến để phổ cập đến các thành viên của cộng đồng với một tầm nhìn rộng lớn hơn và đầu tư công sức đúng chỗ.

Trách nhiệm và phải được coi là sứ mệnh của nền giáo dục là truyền bá văn hóa truyền thống tốt đẹp cho thế hệ tiếp nối để họ tiếp thu được những giá trị tinh hoa của văn hóa dân tộc. Điều đó là nền tảng để tiếp thu có chọn lọc tinh hoa của các nền văn hóa khác, loại trừ được sự lai căng, lố lăng hay “lệch chuẩn”.

Thế nhưng, giáo dục đã làm được rất ít điều này khi coi truyền thụ kiến thức đơn thuần là văn hóa, làm giảm thiểu các giá trị văn hóa cốt lõi bằng cách xác định “trình độ văn hóa” là tốt nghiệp các cấp học phổ thông. Chúng ta không nhận thấy sự hiện diện của nhà văn  hóa trong nhà giáo dục và ngược lại, cụ thể hơn, không có sự phối hợp chặt chẽ giữa hai cái ngành “tuy hai mà một” này, làm sao có sự đứng riêng rẽ được giữa văn hóa và giáo dục.

Một người có “trình độ văn hóa” tốt nghiệp phổ thông trung học hay cao hơn nhưng có thể ứng xử vô văn hóa, rất vô học mặc dù có học thì đấy đâu phải là “trình độ văn hóa”? Ngược lại một người “vô học” vẫn có cách ứng xử rất văn hóa bằng sự mộc mạc, chân thành mà nhân bản.

Cách quản lý văn hóa chạy theo hình thức và thành tích đã khiến cho chuẩn mực văn hóa bị hạ thấp. Thấy rõ nhất là hiện tượng lạm phát danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Làng văn hóa”, “Xã văn hóa” và cả “Cơ quan văn hóa” mà vô số những việc làm, hành vi ứng xử rất thiếu văn hóa, trái đạo lý xảy ra ngay bên dưới những nơi treo những danh hiệu đó. Nhà nhà đều là “Gia đình văn hóa” mà xã hội không văn hóa được, nghịch lý đó đã tồn tại nhiều năm nay và không biết đến bao giờ mới chấm dứt nạn lạm danh này.

Một sự lạm phát khác cũng cần phải phải chấn chỉnh và cần đến sự can thiệp của các cơ quan quản lý đó là “văn hóa tâm linh”. Thực sự là mê tín và mê muội trong cộng đồng đã trở lại và không có giới hạn, nhiều biến tướng khác nhau khiến người ta không biết tin vào cái gì, từ gọi vong tìm hài cốt của các “nhà ngoại cảm” được truyền bá rộng rãi đến mọi tầng lớp dân cư đến “oan gia trái chủ”, “dâng sao giải hạn”, rồi sư thật, sư giả, chùa thật, chùa giả...

Không thể chỉ nhìn vào hiện tượng để đánh giá sự xuống cấp của một nền văn hóa. Song, những hiện tượng đó để lâu, phát tán rộng thì nó chuyển hóa thành bản chất và lúc đó thì khó có thể cứu chữa được. Dân tộc ta có một truyền thống văn hóa cực kỳ nhân văn, đạo lý “Nhiễu điều phủ lấy giá gương” là một dẫn chứng đầy thuyết phục.

Giờ đây, khi sự ích kỷ có xu hướng lên ngôi ở rất nhiều lĩnh vực từ thực phẩm độc hại đến thuốc giả tràn lan, từ lừa dối người tiêu dùng đến đẩy nhau vào con đường phạm pháp... Những hiện tượng đó đều có nguyên nhân từ việc thiếu tôn trọng đạo lý, coi thường các chuẩn mực đạo đức, bỏ qua những giá trị văn hóa nhân sinh và đặt ra trách nhiệm cho những nhà quản lý xã hội phải khắc phục tình trạng này!

Đọc thêm

Vận chuyển đá quý trái phép bị xử lý như thế nào?

Ảnh minh họa
(PLVN) - Vụ việc vận chuyển trái phép hơn 700 viên kim cương trị giá hàng chục tỷ đồng vừa được phát hiện đã làm dấy lên nhiều thắc mắc về quy định pháp luật liên quan đến việc mang theo kim loại, đá quý khi xuất nhập cảnh. Theo quy định hiện hành, hành lý vượt định mức miễn thuế mà không khai báo hải quan sẽ bị coi là xuất khẩu, nhập khẩu bất hợp pháp. Việc xử lý sẽ căn cứ vào mức độ vi phạm và ý thức của người thực hiện trong trường hợp cụ thể.

Con đường tại Hà Nội bị 'thắt cổ chai' vì vướng khu đất bị cho là “lấn chiếm”: UBND xã Tri Thủy (Phú Xuyên) xác nhận khu đất có nguồn gốc đất công

Con đường bị “thắt cổ chai” khi đi đến khu đất được cho là lấn chiếm đất đình làng. (Ảnh: Vy Hương)
(PLVN) - Sự việc xảy ra tại thôn Vĩnh Ninh, xã Tri Thủy, huyện Phú Xuyên, Hà Nội, đã kéo dài nhiều năm. UBND xã xác nhận khu đất bị khiếu kiện tập thể có nguồn gốc đất công và UBND huyện đã có văn bản chỉ đạo, nên hàng chục hộ dân trong thôn đề nghị cơ quan chức năng sớm có các động thái xử lý dứt điểm.

Hàng loạt vi phạm xây dựng tại cơ sở Quê Nhà (TP HCM): Phường Thảo Điền cho biết đang đôn đốc lên phương án cưỡng chế

Hàng loạt vi phạm xây dựng tại cơ sở Quê Nhà (TP HCM): Phường Thảo Điền cho biết đang đôn đốc lên phương án cưỡng chế
(PLVN) - Kết luận thanh tra (KLTT) của Thanh tra TP Thủ Đức (TP HCM) đã nêu rõ một số công trình xây dựng, trong đó có cơ sở kinh doanh Quê Nhà trên đường Nguyễn Văn Hưởng, phường Thảo Điền, là không phép, sai phép, phải cưỡng chế buộc thực hiện các biện pháp khắc phục hậu quả. Nhưng đến nay, một số cơ sở đã không chấp hành các quyết định xử phạt, cưỡng chế, thậm chí còn xuất hiện dấu hiệu vi phạm mới.

Diễn biến sự việc liên quan Công ty Nhựt Phát - Tây Ninh: Chi cục Thuế quận 4 (TP HCM) có văn bản trả lời

Diễn biến sự việc liên quan Công ty Nhựt Phát - Tây Ninh: Chi cục Thuế quận 4 (TP HCM) có văn bản trả lời
(PLVN) - Liên quan sự việc Cty TNHH Sản xuất Tinh bột khoai mì Nhựt Phát - Chi nhánh Tây Ninh khiếu nại Kết luận thanh tra 987/KL-UBND (KLTT) của UBND tỉnh Tây Ninh cho rằng mình không trốn thuế; mới đây, Chi cục Thuế quận 4 (TP HCM, là đơn vị quản lý số hóa đơn liên quan vụ việc) đã có văn bản trả lời Báo PLVN.

Sắp phúc thẩm vụ “làm giả con dấu” tại Công ty Hoàng Long (Nam Định): Một số tình tiết cần làm rõ

Bản án 83/2024/HS-ST (bên trái) và Đơn của gia đình bị cáo Long gửi PLVN. (Ảnh: Hà Sơn)
(PLVN) - Dự kiến ngày mai (9/1), TAND Cấp cao tại Hà Nội sẽ mở phiên phúc thẩm vụ án bị cáo Lưu Văn Long (SN 1955, ngụ TP Nam Định, tỉnh Nam Định) “Làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan tổ chức” và “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”. Trước đó, tại phiên sơ thẩm, bị cáo Long bị TAND tỉnh Nam Định tuyên lần lượt 3 năm 6 tháng tù và 2 năm 6 tháng tù về hai tội danh này.

Chuyển nơi cư trú có phải đổi đăng ký xe ô tô không?

Ảnh minh họa
(PLVN) - Bạn đọc hỏi: "Trước đây tôi cư trú tại Hà Nội, hiện giờ tôi mới chuyển vào TP Hồ Chí Minh. Tôi muốn hỏi Bộ Công an, trường hợp của tôi có phải đổi đăng ký xe ô tô khi chuyển nơi cư trú không? Nếu phải đổi thì tôi phải làm những thủ tục gì?".

Mức phạt lỗi sử dụng điện thoại khi lái xe từ 1/1/2025

Luật sư Lê Hiếu.
(PLVN) - Bạn Huy Phong (Hà Nội) hỏi: Do nhiều lúc phải giải quyết công việc gấp nên tôi hay sử dụng điện thoại khi đang lái xe. Xin hỏi, theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP của Chính phủ có hiệu lực từ 1/1/2025 thì hành vi sử dụng điện thoại khi điều khiển phương tiện tham gia giao thông sẽ bị xử phạt như thế nào?