Cải cách không đủ mạnh, doanh nghiệp tư nhân… ra rìa

Ảnh minh họa
Ảnh minh họa
(PLO) - Theo Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế Trung ương (CIEM), TS Nguyễn Đình Cung, nếu không cải cách đủ mạnh thì Việt Nam tiếp tục có tăng trưởng nhưng các cơ hội chủ yếu rơi vào tay doanh nghiệp nước ngoài, trong khi doanh nghiệp tư nhân của Việt Nam bị ra rìa…
Tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước: Vẫn chưa chạm được vấn đề cốt lõi
Một trong những hạn chế khi đánh giá quá trình tái cơ cấu kinh tế Việt Nam (2011- 2014) do CIEM vừa công bố chỉ ra rằng: “Tốc độ cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước (DNNN) vẫn còn chậm, những ưu đãi cho DNNN vẫn đang là yếu tố làm méo mó thị trường, những vấn đề cốt lõi của tái cơ cấu DNNN chưa được chạm đến”. 
Theo ông Nguyễn Tú Anh, Trưởng ban Chính sách kinh tế vĩ mô, CIEM, những vấn đề cốt lõi của tái cơ cấu DNNN chưa được chạm đến, đó là: Tình trạng phân tán quyền lực tại các cơ quan nhà nước, thiếu sự phối hợp và thiếu người chịu trách nhiệm; tư duy ưu đãi DNNN vẫn là chủ đạo; chưa tách chức năng chủ sở hữu ra khỏi chức năng quản lý nhà nước; thiếu cơ chế giám sát, kiểm tra giữa các cơ quan nhà nước cùng cấp và khác cấp; phân bổ nguồn lực đầu tư công vẫn chủ yếu do Nhà nước phân bổ, chưa sử dụng được cơ chế thị trường trong phân bổ đầu tư công…
Theo Chuyên gia Nguyễn Xuân Thành (Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright và Trưởng QLNN Harvard Kennedy) mặc dù không đạt được mục tiêu đề ra nhưng chương trình cổ phần hóa DNNN đã thực sự được đẩy mạnh với quyết tâm chính trị cao (90% trong tổng số 514 DNNN đã được cổ phần hóa trong giai đoạn 2011 - 2015). 
Tuy nhiên, trong số các DN mà Nhà nước nắm quyền kiểm soát, kết quả thoái vốn ngoài ngành để tập trung vào lĩnh vực kinh doanh nòng cốt vẫn còn khiêm tốn (4.460 tỷ đồng được thoái vốn khỏi lĩnh vực tài chính, bất động sản trong số 16.193 tỷ đồng chính thức đầu tư vào chứng khoán, quỹ đầu tư, bảo hiểm, ngân hàng và bất động sản tính đến tháng 10/2014). Cùng với đó, nợ phải trả của các tập đoàn, tổng công ty nhà nước vẫn là gánh nặng lớn đối với nền kinh tế (tổng nợ phải trả của 781 DNNN tính đến cuối năm 2014 là 1,87 triệu tỷ đồng). 
“Rõ ràng, đầu tư tư nhân tiếp tục bị chèn ép, DN dân doanh gặp khó khăn khi cạnh tranh với DN có sức mạnh độc quyền. Cấu trúc quản trị nội bộ DN và cơ chế giám sát của Nhà nước đối với DNNN vẫn chưa được đổi mới” - ông Thành nhận xét.
Kinh doanh tư nhân như đi trên cầu khỉ
Tiến trình cải cách chậm, chưa thống nhất khái niệm về tái cơ cấu, cơ chế theo dõi và giám sát còn hạn chế và chưa chú trọng vào xây dựng thể chế kinh tế là những tồn tại lớn của quá trình tái cơ cấu kinh tế của Việt Nam được ông Raymond Mallon, Cố vấn Cao cấp Dự án RCV chỉ ra. Theo vị chuyên gia này, việc quan trọng nhất lúc này là Việt Nam cần xây dựng thể chế kinh tế để thúc đẩy cạnh tranh và công bằng…
Phân tích nguyên nhân sâu sa của tình trạng này, theo Viện trưởng CIEM, TS Nguyễn Đình Cung, vấn đề chính hiện nay nằm ở chỗ Việt Nam chưa chuyển đổi được mô hình sở hữu hiện nay sang sở hữu kinh tế thị trường. Việc chuyển từ sở hữu nhà nước sang sở hữu tư nhân chưa được hoàn thành, nhiều loại tài sản chưa được ghi nhận là tài sản nên chưa có sở hữu. Sở hữu toàn dân còn chiếm tỷ trọng lớn, và nhiều loại tài sản không có chủ sở hữu rõ ràng. 
“Phần lớn tài sản không thương mại được hoặc khó thương mại, không thể chuyển thành vốn đầu tư kinh doanh. Chính vì vậy mà nhiều nguồn lực không sử dụng được hoặc sử dụng kém hiệu quả” - ông Cung phân tích. 
Ông ví dụ: “Chúng ta không có thị trường sơ cấp về đất đai, quan hệ giữa người dân, DN với cơ quan nhà nước là quan hệ phân phối, xin - cho theo phương thức hành chính, không phải giao dịch thị trường. DN tư nhân trong nước, sau khi mua và tích tụ được đất thì DN đó chưa phải là chủ sở hữu, mà là người đi thuê mảnh đất mà chính họ bỏ tiền ra mua để kinh doanh…”.
Cùng với vấn đề sở hữu, gia nhập thị trường có bước tiến lớn nhưng vẫn chưa có một môi trường cạnh tranh trật tự và công bằng với một loạt vấn đề tồn tại như: Số lượng kinh doanh có điều kiện còn quá lớn, rào cản gia nhập các loại thị trường còn quá cao; hạn chế, thậm chí ngăn cản cạnh tranh; giao dịch kinh doanh (với Nhà nước và đối tác) còn rủi ro về thể chế, tốn kém thời gian và chi phí cao; méo mó và không công bằng; quyền lợi chính đáng và hợp pháp của các bên chưa được bảo vệ đầy đủ và tin cậy; chưa có thiết chế và công cụ đảm bảo thiết lập và duy trì cạnh tranh trật tự và công bằng…
“Chúng ta không thể tiếp tục để tình trạng làm kinh doanh tư nhân ở Việt Nam chênh vênh như đi trên cầu khỉ thế này…” - Viện trưởng CIEM sốt ruột. Ông Cung cho rằng, tới đây, với các FTAs mà Việt Nam tham gia, thách thức chính là cơ hội để “lột xác” và thay đổi. “Nếu không cải cách đủ mạnh thì Việt Nam tiếp tục có tăng trưởng nhưng các cơ hội chủ yếu rơi vào tay DN nước ngoài trong khi DN tư nhân của Việt Nam bị ra rìa…” - Viện trưởng CIEM lo ngại…
“Chúng ta không còn nhiều thời gian nữa… Giai đoạn mới có những đòi hỏi gay gắt hơn nhiều. 5 năm tới nếu chúng ta không tiếp tục đổi mới thể chế, cải cách kinh tế thì cơ hội của Việt Nam là rất mong manh…”- Chuyên gia kinh tế, bà Phạm Chi Lan cũng tỏ ra sốt ruột.

Đọc thêm

Thông tin thu thuế 10% giao dịch thương mại điện tử là giả mạo

Thông báo về việc thu thuế 10% các giao dịch "MUA-BÁN" đang lan truyền trên các mạng xã hội.
(PLVN) -  Mạng xã hội đang lan truyền thông tin cho rằng từ ngày 1/1/2025, cơ quan thuế sẽ truy cập vào tài khoản cá nhân để thu thuế 10% từ các giao dịch thương mại điện tử, gây hoang mang trong cộng đồng kinh doanh online. Tuy nhiên, đại diện Cục Thuế TP HCM, khẳng định đây là thông tin giả mạo.

Chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương năm 2024: Bức tranh tổng thể để các địa phương phát triển đột phá

Bộ Khoa học và Công nghệ công bố chỉ số PII năm 2024.
(PLVN) - Theo kết quả PII 2024, trong 10 địa phương dẫn đầu chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương (Provincial Innovation Index - PII) 2024, có 5 thành phố trực thuộc Trung ương và 5 địa phương có công nghiệp, dịch vụ phát triển. Cụ thể, 3 địa phương không thay đổi vị trí dẫn đầu là: Hà Nội xếp hạng 1, TP HCM xếp hạng 2 và Hải Phòng xếp hạng 3…

Quyết liệt thực hiện các dự án nguồn điện

Nhà máy thủy điện Hòa Bình mở rộng được yêu cầu hoàn thành sớm hơn dự kiến 6 tháng. (Ảnh: EVN)
(PLVN) - Theo báo cáo mới nhất, hiện hầu như tất cả các dự án trong Quy hoạch điện VIII đều đang bị chậm tiến độ, do đó, Bộ Công Thương đã có những động thái dứt khoát với những dự án này.

Loạt đơn từ nhiệm của các lãnh đạo ngân hàng ngay đầu năm mới

Ngân hàng TMCP Xuất Nhập khẩu Việt Nam (Eximbank) là một trong những ngân hàng có biến động về nhân sự cấp cao (Ảnh minh hoạ).
(PLVN) -  Những ngày đầu năm 2025, thị trường tài chính chứng kiến loạt biến động khi nhiều lãnh đạo cấp cao tại các ngân hàng lớn đồng loạt từ nhiệm. Từ Phó tổng giám đốc đến Kế toán trưởng, các lý do đưa ra là "theo nguyện vọng cá nhân" hoặc để chuyển sang đảm nhận vị trí mới.

Tổng cục Hải quan: Đồng lòng, chung sức hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát

20 căn nhà trị giá 1,8 tỷ đồng đã được trao cho các hộ nghèo, cận nghèo huyện Tân Biên. (Ảnh: T.D)
(PLVN) - Vừa qua, Tổng cục Hải quan phối hợp với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Tây Ninh tổ chức Lễ bàn giao nhà đại đoàn kết cho 20 hộ nghèo, hộ cận nghèo theo chuẩn Trung ương và hộ nghèo theo chuẩn nghèo tỉnh trên địa bàn huyện Tân Biên năm 2024, góp phần cùng địa phương xóa nhà tạm, nhà dột nát.

GDP năm 2024 ước tăng 7,09%

Bà Nguyễn Thị Hương - Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê thông tin về số liệu thống kê kinh tế xã hội năm 2024
(PLVN) - Theo công bố, tổng sản phẩm trong nước (GDP) quý IV/2024 ước tính tăng 7,55% so với cùng kỳ năm trước. GDP cả năm duy trì xu hướng quý sau cao hơn quý trước (quý I tăng 5,98%, quý II tăng 7,25%, quý III tăng 7,43%).

Nỗ lực vượt khó, NHCSXH đạt nhiều thành tựu nổi bật trong năm 2024

Nguồn vốn chính sách đã và đang hỗ trợ hộ nghèo phát triển kinh tế bền vững.
(PLVN) -  Năm 2024, thiên tai, bão lũ và biến đổi khí hậu gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống kinh tế - xã hội của nhiều tỉnh, thành; các hộ nghèo và nhóm yếu thế chịu thiệt hại nặng nề cả về vật chất lẫn tinh thần. Tuy nhiên, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Quốc hội và Chính phủ, cùng sự hỗ trợ tích cực từ các bộ, ngành và chính quyền địa phương, Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) đã hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ chính trị được giao, khẳng định vai trò nòng cốt trong việc hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội, giảm nghèo bền vững và xây dựng nông thôn mới.

Làm gì để hỗ trợ lao động trước “làn sóng” AI?

AI đã giúp tự động hóa nhiều quy trình, giảm thiểu sai sót và tăng hiệu suất lao động nhưng cũng khiến nhiều công việc truyền thống biến mất. (Ảnh: CP)
(PLVN) - Trong thời đại Cách mạng công nghiệp 4.0, trí tuệ nhân tạo (AI) đã và đang thay đổi cách con người làm việc. Bên cạnh cơ hội, AI đặt ra những thách thức không nhỏ đối với người lao động, đặc biệt là nhóm lao động thủ công và những người ít có khả năng thích ứng với sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ. Để đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau, điều cần làm là triển khai các phương án hỗ trợ người lao động ngay từ bây giờ.

Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai thăm, làm việc với Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai

Quang cảnh buổi làm việc
(PLVN) - Nhằm nắm bắt tình hình hoạt động sản xuất, kinh doanh cũng như lắng nghe những tâm tư, nguyện vọng từ doanh nghiệp, chiều ngày 03/01, tại TP Pleiku, Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai Rah Lan Chung đến thăm và làm việc với lãnh đạo Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai (HAGL). Chủ tịch HĐQT HAGL Đoàn Nguyên Đức và Tổng Giám đốc Nguyễn Xuân Thắng đã tiếp Đoàn.

Chuẩn bị nguồn nhân lực cho dự án điện hạt nhân Ninh Thuận

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên chủ trì Hội nghị phát triển nguồn nhân lực khoa học và công nghệ phục vụ chương trình điện hạt nhân. (Ảnh: TTXVN)
(PLVN) - Đào tạo nguồn nhân lực cho điện hạt nhân cần có sự chuẩn bị hàng chục năm, hoặc hơn trước khi đưa nhà máy điện hạt nhân được đưa vào vận hành. Do đó, việc chuẩn bị nguồn nhân lực cho dự án điện hạt nhân Ninh Thuận đang được các đơn vị liên quan khẩn trương thực hiện.