Cải cách không đủ mạnh, doanh nghiệp tư nhân… ra rìa

Ảnh minh họa
Ảnh minh họa
(PLO) - Theo Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế Trung ương (CIEM), TS Nguyễn Đình Cung, nếu không cải cách đủ mạnh thì Việt Nam tiếp tục có tăng trưởng nhưng các cơ hội chủ yếu rơi vào tay doanh nghiệp nước ngoài, trong khi doanh nghiệp tư nhân của Việt Nam bị ra rìa…
Tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước: Vẫn chưa chạm được vấn đề cốt lõi
Một trong những hạn chế khi đánh giá quá trình tái cơ cấu kinh tế Việt Nam (2011- 2014) do CIEM vừa công bố chỉ ra rằng: “Tốc độ cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước (DNNN) vẫn còn chậm, những ưu đãi cho DNNN vẫn đang là yếu tố làm méo mó thị trường, những vấn đề cốt lõi của tái cơ cấu DNNN chưa được chạm đến”. 
Theo ông Nguyễn Tú Anh, Trưởng ban Chính sách kinh tế vĩ mô, CIEM, những vấn đề cốt lõi của tái cơ cấu DNNN chưa được chạm đến, đó là: Tình trạng phân tán quyền lực tại các cơ quan nhà nước, thiếu sự phối hợp và thiếu người chịu trách nhiệm; tư duy ưu đãi DNNN vẫn là chủ đạo; chưa tách chức năng chủ sở hữu ra khỏi chức năng quản lý nhà nước; thiếu cơ chế giám sát, kiểm tra giữa các cơ quan nhà nước cùng cấp và khác cấp; phân bổ nguồn lực đầu tư công vẫn chủ yếu do Nhà nước phân bổ, chưa sử dụng được cơ chế thị trường trong phân bổ đầu tư công…
Theo Chuyên gia Nguyễn Xuân Thành (Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright và Trưởng QLNN Harvard Kennedy) mặc dù không đạt được mục tiêu đề ra nhưng chương trình cổ phần hóa DNNN đã thực sự được đẩy mạnh với quyết tâm chính trị cao (90% trong tổng số 514 DNNN đã được cổ phần hóa trong giai đoạn 2011 - 2015). 
Tuy nhiên, trong số các DN mà Nhà nước nắm quyền kiểm soát, kết quả thoái vốn ngoài ngành để tập trung vào lĩnh vực kinh doanh nòng cốt vẫn còn khiêm tốn (4.460 tỷ đồng được thoái vốn khỏi lĩnh vực tài chính, bất động sản trong số 16.193 tỷ đồng chính thức đầu tư vào chứng khoán, quỹ đầu tư, bảo hiểm, ngân hàng và bất động sản tính đến tháng 10/2014). Cùng với đó, nợ phải trả của các tập đoàn, tổng công ty nhà nước vẫn là gánh nặng lớn đối với nền kinh tế (tổng nợ phải trả của 781 DNNN tính đến cuối năm 2014 là 1,87 triệu tỷ đồng). 
“Rõ ràng, đầu tư tư nhân tiếp tục bị chèn ép, DN dân doanh gặp khó khăn khi cạnh tranh với DN có sức mạnh độc quyền. Cấu trúc quản trị nội bộ DN và cơ chế giám sát của Nhà nước đối với DNNN vẫn chưa được đổi mới” - ông Thành nhận xét.
Kinh doanh tư nhân như đi trên cầu khỉ
Tiến trình cải cách chậm, chưa thống nhất khái niệm về tái cơ cấu, cơ chế theo dõi và giám sát còn hạn chế và chưa chú trọng vào xây dựng thể chế kinh tế là những tồn tại lớn của quá trình tái cơ cấu kinh tế của Việt Nam được ông Raymond Mallon, Cố vấn Cao cấp Dự án RCV chỉ ra. Theo vị chuyên gia này, việc quan trọng nhất lúc này là Việt Nam cần xây dựng thể chế kinh tế để thúc đẩy cạnh tranh và công bằng…
Phân tích nguyên nhân sâu sa của tình trạng này, theo Viện trưởng CIEM, TS Nguyễn Đình Cung, vấn đề chính hiện nay nằm ở chỗ Việt Nam chưa chuyển đổi được mô hình sở hữu hiện nay sang sở hữu kinh tế thị trường. Việc chuyển từ sở hữu nhà nước sang sở hữu tư nhân chưa được hoàn thành, nhiều loại tài sản chưa được ghi nhận là tài sản nên chưa có sở hữu. Sở hữu toàn dân còn chiếm tỷ trọng lớn, và nhiều loại tài sản không có chủ sở hữu rõ ràng. 
“Phần lớn tài sản không thương mại được hoặc khó thương mại, không thể chuyển thành vốn đầu tư kinh doanh. Chính vì vậy mà nhiều nguồn lực không sử dụng được hoặc sử dụng kém hiệu quả” - ông Cung phân tích. 
Ông ví dụ: “Chúng ta không có thị trường sơ cấp về đất đai, quan hệ giữa người dân, DN với cơ quan nhà nước là quan hệ phân phối, xin - cho theo phương thức hành chính, không phải giao dịch thị trường. DN tư nhân trong nước, sau khi mua và tích tụ được đất thì DN đó chưa phải là chủ sở hữu, mà là người đi thuê mảnh đất mà chính họ bỏ tiền ra mua để kinh doanh…”.
Cùng với vấn đề sở hữu, gia nhập thị trường có bước tiến lớn nhưng vẫn chưa có một môi trường cạnh tranh trật tự và công bằng với một loạt vấn đề tồn tại như: Số lượng kinh doanh có điều kiện còn quá lớn, rào cản gia nhập các loại thị trường còn quá cao; hạn chế, thậm chí ngăn cản cạnh tranh; giao dịch kinh doanh (với Nhà nước và đối tác) còn rủi ro về thể chế, tốn kém thời gian và chi phí cao; méo mó và không công bằng; quyền lợi chính đáng và hợp pháp của các bên chưa được bảo vệ đầy đủ và tin cậy; chưa có thiết chế và công cụ đảm bảo thiết lập và duy trì cạnh tranh trật tự và công bằng…
“Chúng ta không thể tiếp tục để tình trạng làm kinh doanh tư nhân ở Việt Nam chênh vênh như đi trên cầu khỉ thế này…” - Viện trưởng CIEM sốt ruột. Ông Cung cho rằng, tới đây, với các FTAs mà Việt Nam tham gia, thách thức chính là cơ hội để “lột xác” và thay đổi. “Nếu không cải cách đủ mạnh thì Việt Nam tiếp tục có tăng trưởng nhưng các cơ hội chủ yếu rơi vào tay DN nước ngoài trong khi DN tư nhân của Việt Nam bị ra rìa…” - Viện trưởng CIEM lo ngại…
“Chúng ta không còn nhiều thời gian nữa… Giai đoạn mới có những đòi hỏi gay gắt hơn nhiều. 5 năm tới nếu chúng ta không tiếp tục đổi mới thể chế, cải cách kinh tế thì cơ hội của Việt Nam là rất mong manh…”- Chuyên gia kinh tế, bà Phạm Chi Lan cũng tỏ ra sốt ruột.

Tin cùng chuyên mục

Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao đang triển khai 7 mô hình thí điểm. (Ảnh: Nhật Hạ)

Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao: Giải pháp nhân rộng các mô hình thí điểm thành công

(PLVN) - Tại TP Cần Thơ, Hiệp Hội ngành hàng lúa gạo Việt Nam vừa tổ chức Diễn đàn Giải pháp nhân rộng các mô hình thí điểm thành công của Đề án phát triển bền vững một triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đến năm 2030.

Đọc thêm

Việt Nam - Nhật Bản mở ra kỷ nguyên mới trong kết nối nông nghiệp công nghệ cao

Việt Nam - Nhật Bản mở ra kỷ nguyên mới trong kết nối nông nghiệp công nghệ cao
(PLVN) - Ngày 22/11 tại Hà Nội, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia ký biên bản ghi nhớ hợp tác và tổ chức hội thảo ”kết nối chuỗi cung ứng và đáp ứng thị trường” với Công ty TNHH AEON TOPVALU Việt Nam. Dự và chứng kiến lễ ký kết có Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan cùng Đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam - ông Ito Naoki.

Thiên tai gây thiệt hại gần 85.000 tỷ đồng trong năm 2024

Thiên tai gây thiệt hại gần 85.000 tỷ đồng trong năm 2024
(PLVN) - Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), trong năm 2024 thiên tai xảy ra rất khốc liệt, cực đoan, diễn biến phức tạp. Thiên tai đã làm 513 người chết và mất tích, tổng thiệt hại kinh tế ước tính trên 84.900 tỷ đồng (năm 2023, thiên tai làm 169 chết và mất tích, thiệt hại 9.324 tỷ đồng).

EVFTA mở ra cơ hội nâng cao sức cạnh tranh của hàng Việt với hàng hóa châu Á

Ông Đinh Sỹ Minh Lăng - đại diện Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ (Bộ Công Thương) chia sẻ tại Hội thảo.

(PLVN) -  Đó là chia sẻ của ông Đinh Sỹ Minh Lăng - đại diện Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ (Bộ Công Thương) tại Hội thảo Xúc tiến thương mại sang thị trường châu Âu diễn ra vừa qua. Theo ông Lăng, theo thống kê từ Hải quan Việt Nam, sau 4 năm EVFTA có hiệu lực, kim ngạch xuất khẩu sang EU ước đạt hơn 200 tỷ USD, với mức tăng trưởng ấn tượng từ 12-15%.

Hệ sinh thái tận dụng FTA chắp cánh cho ngành thủy sản thâm nhập thị trường quốc tế

Ảnh minh họa
(PLVN) - Các hiệp định thương mại tự do (FTA) đang mở ra cơ hội lớn cho ngành thủy sản Việt Nam nói chung và các doanh nghiệp Quảng Nam nói riêng trong việc tiếp cận những thị trường xuất khẩu tiềm năng. Tận dụng những lợi thế từ các FTA mang lại sẽ góp phần nâng tầm thương hiệu thủy sản Việt trên trường quốc tế...

Thách thức bảo vệ môi trường trong hoạt động thủy sản

Nhiều nhiệm vụ trọng tâm để bảo vệ các hệ sinh thái ven biển vùng Đồng bằng sông Cửu Long. (Ảnh: Hữu Tuấn)
(PLVN) -  Ngành thủy sản được xác định là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn trong nền kinh tế biển của Việt Nam với tốc độ tăng trưởng nhanh. Nhưng trong quá trình phát triển, ngành thủy sản cũng đang phải đối mặt với không ít những thách thức, trong đó có vấn đề môi trường và suy thoái hệ sinh thái ven biển.

Hiệu quả chính sách phát triển kinh tế số

Ảnh minh hoạ.
(PLVN) -  Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình vừa ký Quyết định 1437/QĐ-TTg ngày 20/11/2024 ban hành Kế hoạch hành động quốc gia về phát triển kinh tế số giai đoạn 2024 - 2025.

Hơn 730 dự án đang hoạt động tại các KCN - KCX Hà Nội

Công ty TNHH Điện tử Meiko Thăng Long, có địa chỉ tại lô J1-J2 (khu công nghiệp Thăng Long, xã Võng La, huyện Đông Anh,TP. Hà Nội)
(PLVN) - Nhiều năm qua, doanh nghiệp tại các khu công nghiệp của Hà Nội luôn tạo giá trị bình quân trên 40% giá trị sản lượng công nghiệp, 40% kim ngạch xuất khẩu và trên 20% GDP của Thành phố, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và trở thành nhân tố quan trọng trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Thủ đô và cả nước.

Bộ trưởng, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Cuba thăm và làm việc với Ngân hàng Chính sách xã hội

Bà Juanna Lilia Delgado Portal – Bộ trưởng, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Cuba trao đổi tại buổi làm việc với Ngân hàng Chính sách xã hội.
(PLVN) - Ngày 20/11, Đoàn lãnh đạo cấp cao Ngân hàng Trung ương Cuba do bà Juanna Lilia Delgado Portal - Bộ trưởng, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Cuba làm Trưởng đoàn đã đến thăm và làm việc tại Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH). Đi cùng đoàn có đại diện một số Bộ, ngành, Chủ tịch một số Ngân hàng tại Cuba; đại diện Đại sứ quán Cuba tại Việt Nam và đại diện Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

Cảng Hải Phòng đón nhận Huân chương lao động Hạng Nhì

Thừa ủy quyền của Chủ tịch nước, ông Nguyễn Hoàng Anh, Uỷ viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Uỷ ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp trao Bằng khen cho Công ty cổ phần Cảng Hải Phòng.
(PLVN) - Ngày 20/11, Công ty CP Cảng Hải Phòng tổ chức Lễ kỷ niệm 95 năm Ngày truyền thống Đảng bộ và Đội ngũ công nhân Cảng (24/11/1929-24/11/2024); 95 năm Ngày thành lập Chi bộ Đảng đầu tiên của Cảng Hải Phòng (28/11/1929-28/11/2024) và đón nhận Huân chương lao động Hạng Nhì.

Chỉ có 28% hồ thủy lợi được lập quy trình vận hành

Chỉ có 28% hồ thủy lợi được lập quy trình vận hành
(PLVN) - Sáng 19/11, tại Hà Nội, Bộ NN&PTNT tổ chức diễn đàn “Nâng cao hiệu quả thông tin, cảnh báo, đảm bảo vận hành an toàn đập, hồ chứa nước trong tình hình mới". Sự kiện nêu ra những vấn đề cấp bách của hệ thống các hồ, đập thủy lợi đang “gánh” trên vai nhiều nhiệm vụ trọng yếu của quốc gia.