Cách nào cho đám cưới văn minh?

Cuối năm, việc cưới càng rộn ràng “vào vụ mới”. Nhiều gia đình Hà Nội xuống Hải Phòng lo việc cưới, hoặc dự tiệc cưới người thân. Câu chuyện của họ mà tôi nghe và hỏi sau đây cho thấy: khi so sánh đám cưới ở hai thành phố lớn, thì một vài đám cưới chưa đủ các dữ liệu về một đám cưới chuẩn mực. Nhưng có những nét văn minh mà ta nên học tập

Nên thiết thực từ khâu ăn hỏi

Ông H.ở Hà Nội xuống Hải Phòng dự việc cưới của đứa cháu họ. Gọi là “ việc cưới” vì ông dự từ đầu chí cuối các khâu  ăn hỏi, xin dâu, đón dâu, tổ chức tiệc cưới. Nhận xét của ông là: Về cỗ cưới, nhìn chung cỗ Hải Phòng đầy đặn hơn, chất lượng hơn. Nhưng nhìn chúng việc cưới ở Hải Phòng còn nặng về hình thức phô trương. Và ông đưa ra dẫn chứng: Nhà gái (tức cháu ông ) nhận từ nhà trai lễ ăn hỏi những 11 mâm. Mâm nào cũng đầy ắp, như hai mâm bánh nướng, bánh dẻo, mỗi loại 55 chiếc. Rồi trầu cau tết nơ, đính hoa. Mâm chè và mứt hạt cũng cho vào hộp đỏ, hộp thì để thẳng góc, hộp thì xịt dây. Mâm bia có 36 lon, nước ngọt cũng vậy. Tất cả được độn bìa các tông và bài trí theo “ mô hình tháp nhọn”, nghĩa là trên bé, dưới to, càng lên cao, càng có chóp! Nhưng hình thức nhất còn là ở mâm trầu cau và mâm rượu, thuốc lá. Bởi thực ra gọi là “ một mâm”, nhưng chỉ có chừng dăm quả cau thật đặt lên cả buồng cau giả, cũng kết hoa, buộc nơ. Mâm rượu có ba chai xịn, nhưng là “ rượu của dì cháu cho mượn” vì dì vốn kinh doanh mặt hàng này. Sở dĩ nhà trai cũng đồng ý “ mượn rượu” vì khi bàn bạc, hai bên đều thống nhất “ cốt là để người ta nhìn vào”, xong việc thì cứ vô tư trả lại.

- Những lễ vật trên được xử lý thế nào? Tôi hỏi ông

Ông H cho biết: - Rượu trả lại thì đương nhiên rồi. Bia và nước ngọt thì dùng vào lúc ăn cỗ những ngày sau. Nhưng nhà gái còn phải có động tác chia quà cùng với gửi thiếp mời sau đó. Khổ nỗi, vì là cau giả nên phải đi mua thêm cau thật. Lại thêm cảnh nhà neo người, nên lúc sắp “đủ bộ chia quà” gồm lá trầu, quả cau, hạt sen, chè, bánh nướng, báng dẻo thì hóa ra cọc cạch: Cau có thể tươi, nhưng trầu lại héo. Chè, hạt sen bọc kín trong hộp chẳng biết mùi vị ra sao, nhưng mang bánh nướng bánh dẻo cái nào cũng rắn đanh lại, vứt đi lãng phí mà biếu lại “ tiếng để đời”. Thế là lại bàn cách: mua bánh mới để chia quà, còn bánh hôm ăn hỏi chỉ “ ăn nội bộ”. Đúng là tiếng thì to, nhìn thì hoành tráng, nhưng rõ ràng nhà gái vẫn thêm một lần tốn kém! Nguyên nhân của sự phô trương trên có lẽ bắt đầu từ quan niệm về việc cưới. Mẹ cháu nói với tôi: “Bác ạ, ở thành phố, cái để “họ nhìn vào” vẫn là lễ ăn hỏi. Chứ cỗ bàn nhà ai nấy ăn, to hay nhỏ không quan trọng. Nên, khi cháu rể chị nhà trai định đi 9 mâm, nhất định em không đồng ý”. 

-Vậy ở trên ông, chắc ăn hỏi có khác hơn?

 - Như tôi từng tổ chức cho con cháu và dự một số đám ở Hà Nội, thì thấy thế này: lễ to hay lễ nhỏ tùy vào hoàn cảnh, điều kiện và cả sự cảm thông của hai bên gia đình. Vấn đề quan trọng nhất là bảo đảm đúng các thủ tục và phải thiết thực, không nặng về hình thức. Các cụ ta đã nói: “ miếng trầu là đầu câu chuyện”, nên mâm trầu cau phải là thật, “ không diễn, đánh lừa người nhìn”. Chúng tôi cũng không đi rượu, thuốc lá, bánh nướng, bánh dẻo mà thay vào đó là bánh cốm, bánh xu xê. Mỗi đám hỏi chỉ chùng 5 mâm. Còn lại là đi tiền. Tiền này bao nhiêu thì tùy gia cảnh, nhiều thì chục triệu đồng, ít thì 1- 2 triệu đồng. Tất nhiên, khi chia quà thì nhà gái không gửi tiền mà chỉ là trầu cau, bánh cốm, bánh xu xê… Số tiền nhà trai đi sử dụng vào việc thiết thực khác. Lễ ăn hỏi rất nhẹ nhàng thiết thực mà vẫn bảo đảm các thủ tục truyền thống là như vậy- Ông H. trả lời

Vẫn theo ông H. ngoài sự phô trương, nặng về hình thức như trên, những đám cưới ở Hải Phòng ông dự quá hỗn độn trong lúc khách ăn tiệc cưới.. Từ ông chủ hôn luyến thắng một tràng dài những câu thuộc lòng, kiểu như: “Trăm hoa đẹp nhất hoa hồng/ Tình yêu đẹp nhất vợ chồng hôm nay”, gân  cổ mời mọi người vỗ tay, nâng cốc dô dô dô ba lần đến đám các cô mặc áo tứ thân chạy tứ tung hát mời trầu theo đĩa CD, rồi “ Bài ca tết cho em” bên cạnh đĩa tây, tàu. Không ai nói được với ai, ăn vội, nói vội. Cơ cực nhất là bị  xếp ở vị trí “ những khách trang trọng” mà hóa ra ngồi … cạnh hai loa thùng, đầu óc như muốn nổ tung. Cũng lạ, ở chỗ đám cưới nào cũng chịu khó “ dẫm chân tại chỗ với hình thức “nhạc sống đám cưới”cách đây từ mấy chạc năm, trong khi nhiều nơi khác, người ta tẩy chay “ âm nhạc hỗ độn” này . Đám cưới ở Hà Nội phổ biến sử dụng nhạc không lời, những bản ghi ta cổ điển, những bản tam tứ tấu nhẹ nhàng làm nền cho những lời chúc tụng cô dâu chú rể và sự thoải mái thực sự cho khách “ đi dự cuộc vui”. Tôi tìm hiểu và được biết: Nhiều nhà hàng, khách sạn kinh doanh dịch vụ cưới ở Hải Phòng khuyến khích dùng nhạc sống bằng cách “ đặt nhiều mâm sẽ được khuyến mại ca nhạc”, nghĩa là họ có từ 1-2 ca sĩ và nhạc công hát không mất tiền ( vì đã nằm trong dịch vụ trọn gói). Tuy nhiên, theo tôi, vấn đề là sự quyết định lựa chọn của nhà hỉ. Mình không muốn, chắc không ai ép.

Văn minh trong việc cưới bao hàm những vấn đề liên quan đến lè thói, tập tục mà muốn thay đổi cần phải có thời gian, tạo dư luận. Song từ thực tế người lo việc cưới, tham gia việc cưới, tôi đồng tình với ông H khi đưa ra kết luận cuối cùng:một đám cưới đề cao tính thiết thực, không phô trương, sử dụng âm nhạc trong tiệc cưới một cách phù hợp, cũng là một nét văn minh cho đám cưới./.

Mộc Miên