Nghiên cứu Cách mạng Tháng Mười Nga năm 1917, Nguyễn Ái Quốc nhận xét: “Trong thế giới bây giờ chỉ có cách mệnh Nga là đã thành công, và thành công đến nơi, nghĩa là dân chúng được hưởng cái hạnh phúc, tự do, bình đẳng thật, không phải tự do bình đẳng giả dối như đế quốc chủ nghĩa Pháp khoe khoang bên An Nam”. Người đánh giá: “Giống như mặt trời chói lọi, Cách mạng Tháng Mười chiếu sáng khắp năm châu, thức tỉnh hàng triệu hàng triệu người bị áp bức, bóc lột trên trái đất. Trong lịch sử loài người chưa từng có cuộc cách mạng nào có ý nghĩa to lớn và sâu xa như thế”.
Cách mạng Tháng Mười Nga để lại nhiều bài học về xây dựng Đảng và đến nay vẫn vẹn nguyên giá trị. Đó là Đảng phải có cương lĩnh, đường lối đúng đắn, đáp ứng yêu cầu cách mạng, là ngọn cờ tập hợp sức mạnh toàn dân. Cương lĩnh, đường lối đúng đắn được quyết định bởi lý luận khoa học, cách mạng của C. Mác và Ph. Ăngghen công bố trong “Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản” năm 1848. Cùng với đó, xây dựng, hoàn thiện và thực hiện những nguyên tắc trong xây dựng tổ chức và hoạt động của Đảng. Lênin đã luận chứng và phát triển tư tưởng của C. Mác và Ph. Ăngghen về Đảng Cộng sản, đề xuất những nguyên tắc về chính đảng kiểu mới của giai cấp công nhân: Đảng là đội tiên phong của giai cấp công nhân; Đảng là bộ phận có tổ chức của giai cấp công nhân; Đảng là hình thức tổ chức cao nhất của giai cấp công nhân; Đảng được tổ chức theo chế độ tập trung; Đảng là hiện thân của sự liên lạc giữa đội tiền phong của giai cấp công nhân và đông đảo quần chúng nhân dân lao động; phê bình và tự phê bình là quy luật phát triển của Đảng.
Vận dụng sáng tạo những bài học của Cách mạng Tháng Mười, kinh nghiệm xây dựng Đảng của Lênin, Đảng Cộng sản Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập và rèn luyện, đã lãnh đạo nhân dân ta tiến hành cuộc đấu tranh lâu dài và gian khổ, vượt qua mọi thử thách và khó khăn, giành được những thắng lợi vĩ đại: Tổng khởi nghĩa Tháng Tám thành công, Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời; kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ giành thắng lợi trọn vẹn, non sông thu về một mối. Đặc biệt, đổi mới toàn diện đất nước và hội nhập quốc tế bước đầu giành thắng lợi to lớn và có ý nghĩa lịch sử.
Trải qua gần 90 năm ra đời và phát triển, Đảng luôn trung thành trong quá trình vận dụng và phát triển sáng tạo những nguyên tắc cơ bản của học thuyết Mác - Lênin mà hiện thân là Cách mạng Tháng Mười về xây dựng Đảng Cộng sản. Tổng kết công tác xây dựng Đảng qua các thời kỳ cách mạng, tuy cách diễn đạt về các nguyên tắc xây dựng Đảng có khác nhau, tựu chung Đảng luôn khẳng định các nguyên tắc.
Một là, Đảng là đội tiên phong của giai cấp, đồng thời là đội tiên phong của nhân dân lao động và dân tộc. Trong diễn văn khai mạc lớp học lý luận khóa I, Trường Nguyễn Ái Quốc, Chủ tịch Hồ Chí Minh tóm tắt tầm quan trọng của lý luận: “Không có lý luận cách mạng thì không có phong trào cách mạng”; “chỉ có một đảng có lý luận tiên phong hướng dẫn thì mới có thể làm tròn được vai trò chiến sĩ tiền phong”.
Hai là, Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng của Đảng. Việc bổ sung tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng của Đảng là sự vận dụng sáng tạo của Đảng Cộng sản Việt Nam trong thời kỳ đổi mới, vì “Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, là kết quả của sự vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin vào điều kiện cụ thể của nước ta, kế thừa và phát huy các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại”.
Ba là, tập trung dân chủ là nguyên tắc tổ chức và hoạt động cơ bản của Đảng. Lênin cho rằng trong công tác xây dựng Đảng phải xây dựng được một điều lệ thống nhất, một kỷ luật thống nhất, một cơ quan lãnh đạo thống nhất có uy tín và quyền lực. Đảng viên của Đảng phải có ý thức tổ chức kỷ luật, dù ở cương vị nào cũng phải tham gia một trong những tổ chức của Đảng. Đảng Cộng sản Việt Nam luôn thực hiện nguyên tắc này.
Bốn là, Đảng gắn bó mật thiết với nhân dân. Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam hiện nay xác định: “Đảng Cộng sản Việt Nam là đảng cầm quyền, tôn trọng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân, chịu sự giám sát của nhân dân; dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng; đoàn kết và lãnh đạo nhân dân tiến hành sự nghiệp cách mạng”.
Năm là, Đảng là một khối đoàn kết thống nhất, thường xuyên tự phê bình và phê bình để phát triển.
Sáu là, Đảng là hạt nhân lãnh đạo hệ thống chính trị, đồng thời là bộ phận của hệ thống.
Bảy là, Đảng phải tích cực kết nạp những quần chúng ưu tú của giai cấp công nhân, nhân dân lao động vào Đảng, kịp thời đưa những người không đủ tư cách ra khỏi Đảng.
Tám là, Đảng kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại theo chủ nghĩa quốc tế của giai cấp công nhân.
Tuân thủ nghiêm 8 nguyên tắc chủ yếu trên trong xây dựng Đảng là một trong những nguyên nhân cơ bản có tính quyết định bảo đảm cho Đảng giữ vững bản chất giai cấp công nhân, đại biểu trung thành cho lợi ích giai cấp công nhân, nhân dân lao động và dân tộc Việt Nam. Đó là cơ sở khoa học để Đảng luôn chăm lo xây dựng Đảng, nâng cao năng lực và sức chiến đấu của Đảng, để Đảng luôn xứng đáng vai trò lãnh đạo cách mạng Việt Nam.
Hơn một thế kỷ đã qua, nhưng ý nghĩa và những bài học của Cách mạng Tháng Mười Nga, đặc biệt là bài học về xây dựng Đảng vẫn giữ nguyên giá trị đối với giai cấp công nhân, nhân dân lao động trên toàn thế giới, đặc biệt là với cách mạng Việt Nam, trước hết là chỉ ra cho nhân loại cần lao con đường tự giải phóng mình và giai cấp mình, trong đó xây dựng Đảng giữ vai trò then chốt.
PGS-TS VŨ QUANG VINH - Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
