CNN dẫn kết luận trong bản án cuối cùng của Tòa án Tư pháp EU: “Thuật ngữ vợ/chồng là giới tính trung lập, bao gồm cả các cặp vợ chồng là người đồng giới. Các quốc gia thành viên nên cấp cho tất cả các cặp vợ chồng quyền di chuyển và cư trú tự do trong EU, bất kể họ thuộc giới tính nào”.
Phán quyết của tòa án nhận được nhiều sự ủng hộ, không chỉ các cặp vợ chồng đồng tính mà nhiều người ủng hộ hôn nhân đồng tính cũng đồng tình. Đây là lần đầu tiên các cặp vợ chồng đồng giới ở các nước EU được phép đi lại và cư trú tự do ở các quốc gia thành viên.
Tuy nhiên, một vấn đề gặp phải hiện nay là nhiều nước thành viên không công nhận hôn nhân đồng tính đã bày tỏ sự phản đối. Trong khi phán quyết cho phép các cặp vợ chồng đồng tính được quyền đi lại, cư trú tự do, nhưng liệu các nước coi hôn nhân đồng giới là bất hợp pháp có chấp nhận điều này và có cho phép họ bước chân vào đất nước hay không, điển hình là Romania. Do vậy, toà án đã kêu gọi các nước nên thừa nhận hôn nhân đồng giới và cho họ quyền được đi lại và cư trú tự do.
Ông Evelyne Paradis, Giám đốc điều hành của iLGA-Europe, một trong những người ủng hộ phán quyết của tòa án cho rằng: “Các cặp vợ chồng đồng tính nên được công nhận như bao cặp vợ chồng bình thường khác trong mắt của pháp luật. Họ nên có quyền được tự do đi lại và cư trú. Cái tôi muốn bây giờ là nhìn thấy các nhà chức trách Romania đồng ý và để nó nhanh chóng biến phán quyết này thành hiện thực”.
Anh Adrian Coman - một công dân Mỹ gốc Romania đã gặp và quen với anh Claibourn Hamilton - một công dân Mỹ ở New York vào tháng 6/2002. Hai người quyết định sống chung với nhau từ năm 2005-2009. Sau đó, Coman chuyển đến Brussels làm việc tại Nghị viện châu Âu với vai trò trợ lý nghị viện, trong khi Hamilton ở lại New York. Họ đã kết hôn ở Brussels vào năm 2010.
Vào tháng 12/2012, anh Coman muốn hai vợ chồng chuyển đến Romania ở hẳn để có thể sống gần với gia đình. Họ liên lạc với chính quyền Romania, tìm hiểu quy trình để Hamilton có quyền làm việc và cư trú hợp pháp trong hơn 3 tháng với tư cách là thành viên của gia đình Coman.
Theo quyền tự do của EU, các cặp vợ chồng không phải là người EU kết hôn với công dân EU có thể cư trú lại nếu là thành viên của một gia đình thuộc quốc gia thành viên EU. Do vậy, cặp đôi này đã tìm kiếm một giấy phép cư trú cho Hamilton dựa trên quyền tự do đi lại. Tuy nhiên, chính quyền Romania nói rằng không thể phân loại Hamilton là vợ/chồng theo tiêu chuẩn ở quốc gia này, vì Romania không công nhận hôn nhân đồng giới.
Vì bất mãn, cặp đôi này đã kiện lên tòa án Romania về vấn đề phân biệt đối xử dựa trên khuynh hướng tình dục. Sau đó, Tòa án Hiến pháp của Romania đã phải yêu cầu Tòa án Tư pháp EU xác định anh Hamilton có nên được coi là vợ/chồng theo tiêu chuẩn của công dân EU và có được quyền cư trú vĩnh viễn hay không?
Sau cùng, tòa án đã đưa ra phán quyết, bởi vì thuật ngữ “vợ/chồng” bao gồm cả người đồng tính. Hơn nữa, các quốc gia thành viên EU cũng phản đối việc phân biệt đối xử với người đồng tính. Do vậy, việc từ chối quyền cư trú gây ảnh hưởng đến quyền tự do của mỗi công dân.
Có thể nói, phán quyết của Tòa án Tư pháp EU là một chiến thắng lớn đối với những cặp vợ chồng đồng tính như Coman và Hamilton. “Chúng tôi có thể tự tin đối mặt với mọi quan chức ở Romania và trên toàn EU. Giờ đây, chúng tôi chắc chắn rằng mối quan hệ của chúng tôi có giá trị và quan trọng không kém gì các cặp đôi bình thường khác”, anh Coman vui mừng chia sẻ, “Chúng tôi biết ơn Toàn án EU, các tổ chức và nhiều người khác đã ủng hộ và giúp chúng tôi vượt qua cột mốc mang tính lịch sử này”.
