Ca khúc đoạt giải thiếu sức thuyết phục (kỳ cuối)

Theo giới nhạc sĩ, bên cạnh những mặt được, cuộc vận động sáng tác ca khúc về Hải Phòng- 2010 cần phải xem xét và rút kinh nghiệm cả về cách triển khai cũng như tiêu chí đánh giá một tác phẩm hay và cách chấm giải thưởng. Về tiêu chí tác phẩm, Hải Phòng từng thành công trong việc tìm ra ca khúc hay về thành phố nhờ những quy định rất rõ ràng, cụ thể trong một số cuộc thi. Như quy định ở cuộc thi sáng tác ca khúc về Hải Phòng năm 2005 (do Sở VH, TT và DL và Hội Nhạc sĩ Việt Nam tổ chức): “Tác phẩm dự thi phải là tác phẩm mới, chưa được các đơn vị nghệ thuật chuyên nghiệp dàn dựng, chưa được xuất bản, chưa giới thiệu trên các Đài PTTH, chưa sử dụng ở nơi khác vào cuộc thi”; trong khi đó, tiêu chí tác phẩm tham dự  cuộc vận động sáng tác ca khúc năm nay, chỉ có mỗi dòng: “ là tác phẩm mới, chưa sử dụng ở các cuộc thi khác”. Sự  lấp lửng một cách cố ý này đã  làm sản sinh ra một số tác phẩm đoạt giải không làm hài lòng chính những người cầm cân nảy mực!

Tốp ca thể hiện một ca khúc về Hải Phòng tại lễ tổng kết và công bố kết quả cuộc vận động sáng tác ca khúc về thành phố                                                                                      Ảnh: Vũ Dũng

Về chấm tác phẩm, các nhạc sĩ cho rằng để có tác phẩm hay, các nhà chuyên môn thẩm định là cần thiết, nhưng hãy lưu ý ý kiến sau đây của một người nghe:  “Ca khúc hay phải là ca từ và giai điệu. Nhiều tác giả khả năng làm ca từ hạn chế nên tìm lối thoát là phổ thơ. Tuy vậy, họ chỉ làm được vai trò ngâm thơ kiểu mới bằng tân nhạc chứ không đóng góp gì về mặt sáng tạo âm nhạc cả. Một ca khúc hay là khi ca từ tách ra khỏi giai điệu vẫn có sức sống của một bài thơ”. Từ ý kiến trên cho thấy chấm ca khúc khác với  chấm hoa hậu. Vì hoa hậu chỉ là nhìn, còn âm nhạc thì phải nghe, phải có ý kiến chính xác của người có chuyên môn trong  HĐGK và cả kênh thẩm định từ công chúng. Muốn vậy, cuộc vận động cần có sự phối hợp của hội chuyên ngành, phải có những nhạc sĩ  có uy tín là chủ tịch  HĐGK.. Bên cạnh đó, cần có sự đổi mới tư duy và vứt bỏ tư tưởng hẹp hòi  trong một số thành viên giám khảo khi họ phân biệt quá rạch ròi về nhạc sĩ chuyên nghiệp và không chuyên. Hoặc đánh giá tác phẩm theo cảm tính, chỉ đề cao cái gọi là “tính hàn lâm” của tác phẩm mà ít chú ý tới tiêu chí dễ nghe, dễ nhớ trong công chúng. Thực tế cho thấy, cùng một đề tài, không phải nhạc sĩ nào cũng được thừa nhận viết hay như nhau. Cùng viết về tấm gương hy sinh của em Bùi Thu Nội ở  thôn Xa Vĩ , Tiên Thanh, Tiên Lãng cứu các em nhỏ thoát chết, nhưng bài hát của nhạc sĩ Phạm Văn Hanh không đọng lại sâu lắng trong công chúng bằng  ca khúc Hoa đồng nội của Thế Vinh phổ thơ Giang Lương Hà. Rộng ra nữa thì những Tình ca của Hoàng Việt, Tình ca Tây Bắc của Bùi Đức Hạnh, Thành phố Hoa phượng đỏ (nhạc Lương Vĩnh- thơ Hải Như) và nhiều ca khúc khác đâu có giải nhất, nhì… nhưng đó vẫn là tác phẩm âm nhạc đi cùng thời gian. Bên cạnh đó, không nên bỏ qua sự thẩm định của công chúng. Các ca khúc sau khi được nghe trong các nhà chuyên môn, thì còn phải có công chúng nghe nữa. Nên, cần có thêm buổi công diễn cho công chúng, rồi bỏ phiếu bình chọn. Phiếu bình chọn càng cao, càng có cơ cở vững chắc để xem xét một ca khúc hay.

Cũng như các loại hình VHNT, âm nhạc cũng rất cần có những đặc thù riêng cần phải bám sát để tổ chức tạo nguồn tác phẩm, trong đó,  không nên tổ chức theo cách “mạnh ai nấy làm”. Trên thực tế,  từ năm 2001 Hải Phòng đã có được những ca khúc đoạt giải ở đó ghi dấu ấn khát khao tìm tòi cái mới của người nhạc sĩ từ sự phối hợp tổ chức thi sáng tác của một số cơ quan hữu quan. Năm 2005, là cuộc thi sáng tác  ca khúc về Hải Phòng do Sở VHTT và DL phối hợp với Hội Nhạc sĩ Việt Nam tổ chức thực sự chấm theo tác phẩm nên đã có kết quả tốt. Còn hiện nay, Ban Tuyên giáo Trung ương cũng phối hợp Hội Nhạc sĩ Việt Nam và Bộ Tư lệnh Hải quân phát động cuộc sáng tác ca khúc về biển đảo quê  hương. Như vậy, để thực sự khuyến khích các nhạc sĩ sáng tạo,  cần đề cao yếu tố chuyên môn và sự phối hợp của  hội chuyên ngành. Đã liên quan đến tác phẩm âm nhạc, dù Sở VHTT và DL  khởi xướng, nhưng không thể tách rời Hội Âm nhạc, Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Hải Phòng cùng mối  quan hệ rất tốt với Hội Nhạc sĩ Việt Nam.

Để kết thúc bài viết này, xin trích ý kiến của một nhạc sĩ có tác phẩm đoạt giải: “Với nhiều nhạc sĩ, giải thưởng không phải là mục đích  cuối cùng. Hạnh phúc lớn nhất là tác phẩm phải được ngân vang, thở hơi thở của nó giữa muôn vạn người. Chuyện vào giải hay không cũng chẳng ép- phê người nghệ sĩ nhiều. Khách quan mà nói nó chỉ là sự “hợp gu thẩm mỹ” của một vài người đối với một vài tác phẩm nào đó. Nghệ thuật mà thiên về cảm tính, cứ lặng lẽ thi, vội vã chấm, vội vã trao giải để rồi lại im hơi lặng tiếng.. thì đó là điều đáng buồn cho âm nhạc.”

Mộc Miên