Buông lỏng quản lý nhập khẩu muối ngoài hạn ngạch người làm muối khổ

6 tháng đầu năm nay, giá muối trong nước sụt giảm khá nhiều, muối nhập khẩu vẫn ùn ùn kéo về. Theo Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng, năm 2010, điều kiện thời tiết thuận lợi cho sản xuất muối. 5 tháng, sản lượng muối sản xuất trong nước tăng  76% so với cùng kỳ năm 2009. Tuy nhiên, giá bán muối nhiều nơi chỉ bằng 40-50% so với cùng kỳ và so với nhiều năm trước. Theo cam kết khi gia nhập WTO, Việt Nam được quyền bảo lưu đối với bốn mặt hàng nông sản mà trong nước cần bảo hộ, đó là trứng, đường, muối và thuốc lá. Cách bảo lưu chủ yếu là áp dụng biện pháp cấp hạn ngạch nhập khẩu. Hằng năm, căn cứ tình hình nhu cầu trong nước, Bộ Công Thương cấp giấy phép nhập khẩu thông qua phân bổ hạn ngạch, nhưng bên cạnh đó lại có một lượng được phép nhập khẩu không qua hạn ngạch, tức là không cần giấy phép nhập khẩu. 
 Bộ Công Thương phối hợp và thống nhất với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, nếu nhập muối dân sinh thì phối hợp với Bộ Y tế, Bộ Tài chính. Từ đó, Bộ Công Thương công bố hạn ngạch. Quy định về mặt pháp lý như vậy, Bộ Công Thương không thể tự quyết định được.
Về hạn ngạch nhập khẩu mà hằng năm Bộ Công thương công bố và năm nay cũng như vậy, chủ yếu là muối công nghiệp, không phải là muối phục vụ đời sống người dân. Muối này chất lượng đòi hỏi cao, hàm lượng Clonatri trên 98%, còn muối của Việt Nam hiện nay do sản xuất phần lớn là thủ công, điều kiện cũng phụ thuộc vào thời tiết, nên chất lượng muối chưa  cao, chủ yếu dùng cho dân dụng, còn cho công nghiệp chưa đáp ứng yêu cầu. Năm 2010, hạn ngạch muối công nghiệp công bố là 180.000 tấn, muối dân sinh 80.000 tấn. Tuy nhiên, mới phân bổ có 140.000 tấn cho công nghiệp, còn muối dân sinh chưa phân bổ. Trong 140.000 tấn, 5 tháng mới nhập 50.000 tấn. Như vậy, muối nhập khẩu ảnh hưởng tới giá muối trong nước là muối ngoài hạn ngạch với số lượng khoảng 90.000 tấn. Bộ Công Thương nhận trách nhiệm về vấn đề này và bàn với Bộ Nông nghiệp và PTNT, yêu cầu việc nhập khẩu muối, kể cả trong hạn ngạch và ngoài hạn ngạch, thì trước khi nhập khẩu phải có xác nhận của Bộ Nông nghiệp và PTNT về chất lượng muối. Đây được coi là  một hàng rào kỹ thuật để khống chế việc nhập khẩu.
Bộ Công Thương cũng kiến nghị với Thủ tướng Chính phủ và được chấp thuận, trước mắt tạm dừng việc nhập khẩu muối ngoài hạn ngạch; tăng cường kiểm tra, kiểm soát những cơ sở được cấp phép nhập khẩu. Qua đó phát hiện 2 doanh nghiệp nhập khẩu muối về, khai là sản xuất công nghiệp nhưng  lợi dụng  để pha trộn rồi đưa ra thị trường tiêu thụ. Có 2 đơn vị bị thu hồi giấy phép nhập khẩu.  
Về lâu dài, Bộ Công Thương kiến nghị với Bộ Nông nghiệp và PTNT với tư cách là bộ chủ quản kiến nghị với Chính phủ các biện pháp hỗ trợ bà con diêm dân để đầu tư xây dựng cơ bản về hạ tầng, bàn biện pháp thu mua muối, lưu giữ muối khi giá xuống thấp, giao một đơn vị thuộc ngành Nông nghiệp và PTNT được vay tín dụng mua khoảng 200.000 tấn muối cho dân để giữ giá, không để giá muối thấp hơn nữa.
Rõ ràng, sự buông lỏng quản lý muối nhập khẩu ngoài hạn ngạch ảnh hưởng không nhỏ tới đời sống diêm dân và cần có các biện pháp quản lý hiệu quả hơn nữa.

Thanh Hiệp