Buồn, lo cây vải Hải Phòng

Vải- nhiều, rẻ và ế

Trời nhá nhem tối, trên các trục đường Trần Nguyên Hãn, khu vực gần chân cầu Niệm, cổng chợ An Dương; Lương Khánh Thiện, khu vực từ Ga Hải Phòng đến cổng chợ Ga; ngã tư Cát Cụt; Phạm Minh Đức; Trường Chinh…những người bán vải tập trung thành dãy dài. Mỗi khi có khách dừng lại ngỏ ý muốn mua, ngay lập tức tất cả những người bán hàng đều mời chào đon đả. Có những người còn cầm sẵn vải trong tay tràn xuống lòng đường níu kéo khách hàng mua giúp. Trời đã tối nên dù khách trả giá bao nhiêu họ cũng bán để về nhà. Bên cạnh người buôn vải chuyên nghiệp còn có khá đông nông dân khắp các nẻo miền quê trực tiếp mang vải từ ruộng, vườn của gia đình trực tiếp bán đến tận tay người tiêu dùng. Sự mệt mỏi cùng với âu lo hiện rõ trên khuôn mặt đen sạm, hốc hác của nhiều nông dân, khi sức mua của người thành phố chỉ có hạn.

Vải năm nay sai quả nhưng chất lượng giảm

Ngay từ đầu mùa vải năm nay, giá vải chỉ ở mức 5000-6000 đồng/kg.Giữa mùa vải giá giảm còn 2000-3000 đồng/kg. Trên khắp các nẻo đường thành phố, vải từ Lục Ngạn (Bắc Giang), Thanh Hà, Kim Thành ( Hải Dương )…. ồ ạt đổ về lấn át, cạnh tranh với vải của Hải Phòng được trồng tại các khu vực Bát Trang (An Lão), 3 xã đường 10 (Tiên Lãng), Chiến Thắng, Tân Viên (An Lão)… Tuy nhiên, vào thời điểm vải chín ồ ạt nếu không bán thì cũng đổ đi bởi hầu hết nông dân địa phương không có máy móc sấy vải. Sấy thủ công thì sản lượng chẳng được là bao. Chị  Nguyễn Thị Đản ở xã Bát Trang, An Lão tâm sự: Thời gian đầu, khi vải được giá, nông dân còn mong đợi mỗi khi mùa vải chín. Vài năm gần đây, cứ mùa vải chín là thấy mệt mỏi. Nhà nào trong vùng cũng có vải bán nên vải của gia đình khó tiêu thụ tại địa phương, vì vậy phải đem bán ngoài nội thành. Cả buổi chiều hái vải, đêm ngồi buộc vải đến tận khuya để sáng hôm sau mang ra phố bán mới được 3000 đồng/kg, trừ chi phí xăng xe chẳng còn được là bao. Những ngày trời mát còn đỡ mệt, những hôm nắng nóng 37-38oC, vải bán ế lại mang về cũng chẳng buồn đem sấy, đành phơi khô.

Cần tìm hướng phát triển bền vững

Thảm cảnh vải rớt giá khiến cho nông dân nhiều vùng trồng vải ở thành phố  nản lòng. Vài năm trước, đến xã Bát Trang, 3 xã đường 10 (Tiên Lãng) và một số xã có vùng bãi ven sông ở huyện An Lão vào đúng mùa vải chín thấy rộn ràng, nhộn nhịp, người địa phương ai cũng tự hào vì có thu nhập từ cây vải, nhưng mùa vải này không khí trầm lắng hẳn. Năm nay, các vùng trồng vải đều được mùa nhưng tôi cảm nhận chất lượng quả kém hẳn những năm trước. Vải thiều nhiều gai, quả cằn cỗi. Nếm quả vải thiều ở vùng vải xã Bát Trang (An Lão) không ngọt, thơm như trước mà chua, nhạt, thi thoảng bị sâu đầu quả. Đáp lại sự băn khoăn của tôi về chất lượng vải thiều trồng ở địa phương, một nông dân ở vùng vải xã Đại Thắng (Tiên Lãng) phân trần: Bây giờ giá quả ngày càng rẻ,  bà con nông dân cũng không thiết chăm sóc cây vải nữa nên chất lượng đi xuống.

Vải bị chặt phá còn trơ gốc

Không chỉ “lãng quên”chăm sóc vải, ở nhiều nơi nông dân ồ ạt chặt phá vải, đồng thời chuyển hướng phát triển kinh tế mới. Những năm trước, thôn Hạ Trang là điểm sáng ở xã Bát Trang (An Lão) về hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nhờ trồng vài. Nhà nhà đua nhau lập vồng trồng vải xen canh ngoài ruộng lúa và trong vườn nhà. Anh Nguyễn Văn Hinh, trưởng thôn cho biết: “Trước đây, nhiều gia đình trong thôn đầu tư gần 10 triệu đồng để bơm phù sa từ sông vào các ruộng lúa rồi lập vồng trồng vải. Trên tổng số 34,7 ha ruộng lúa kết hợp trồng vải, nông dân trồng hơn 6000 cây vải, chưa kể hàng nghìn cây vải được trồng trong vườn nhà. Nhưng từ đầu năm đến nay, có gần 2000 cây vải ngoài ruộng bị chặt phá”. Khi tôi hỏi về nguyên nhân khiến bà con chặt phá nhiều cây vải, anh Phan Văn Đoàn vội phân bua: Ở các vùng xen canh lúa - vải, bây giờ phá các vồng vải để tập trung vào chăm sóc lúa có lợi hơn. Một năm thu hai vụ lúa, giá lúa lại cao như hiện nay thì thu nhập của nông dân còn khá hơn trồng vải. Từ sau Tết, nguyên đán, gia đình tôi chặt đi 40 cây vải ở vùng xen canh vải vải - lúa, dự tính thu hoạch hết vụ lúa chiêm –xuân này, còn cây vải nào ở ngoài ruộng, gia đình sẽ phá bỏ hết sau đó thuê người phá vỡ vồng trồng vải để vun đất vào chăm sóc cho cây lúa.

Còn tại các vùng bãi ven sông chuyên trồng vải, nông dân không chặt phá vải mà chỉ bỏ chăm sóc để trồng những loại cây khác cho thu nhập trước mắt. Từ trên cầu Tiên Cựu nhìn xuống vùng bãi bạt ngàn vải ven sông Mới, trước đây mùa vải chín cây nào cũng sai, quả chín đỏ mọng, nhưng năm nay chỉ lác đác quả, có cây lá còn chuyển sang màu vàng úa. Xen lẫn giữa các cây vải là mía, chuối đang vươn lên xanh tốt.

Rời các vùng trồng vải Hải Phòng, nhìn những cây vải không còn màu mỡ như trước, thi thoảng trơ trọi gốc vải mới chặt chưa kịp khô nhựa cây, lại thấy buồn cho một thời ồ ạt nhà nhà chuyển sang trồng vải, thiếu định hướng bền vững. Mong sao, bà con sẽ sớm vượt qua “cú sốc” này, tìm ra hướng phát triển kinh tế mới phù hợp, hiệu quả lâu dài.

Bài và ảnh: Hải An