Trong suốt chiến dịch tranh cử Tổng thống Mỹ, ông Trump đã nêu bật vấn đề an ninh biên giới như một trong những nội dung tranh cử chính của mình, và nhiều lần hứa hẹn sẽ cho xây dựng một bức tường trên biên giới Mỹ-Mexico để ngăn chặn dòng người nhập cư trái phép đang tiến vào Mỹ mỗi ngày. Hiện đang có khoảng 11 triệu người nhập cư bất hợp pháp tại Mỹ, và hệ thống quản lý nhập cư lỏng lẻo của Mỹ chính là một trong những nguyên nhân gây ra sự đấu đá quyết liệt giữa các đảng phái trong những năm gần đây.
Người bảo “nên”...
Những người tán thành việc xây dựng bức tường cho rằng nó sẽ giúp giảm thiểu sự cạnh tranh về việc làm không công bằng tại Mỹ, nơi mà hàng triệu người dân nước này vẫn đang bị thất nghiệp hoặc thiếu việc làm. Một số người cho rằng tình trạng nhập cư trái phép ảnh hưởng đến mức lương của họ. Mặc dù một số nhà kinh tế đã khẳng định người Mỹ không muốn làm những việc mà người nhập cư bất hợp pháp đang làm, nhiều người khác lại cho rằng những người không may mắn khi tìm kiếm việc làm sẽ nắm lấy bất kì cơ hội nào để có được một công việc.
Tiffiany Howard, Giáo sư tại Đại học Nevada (Las Vegas), nói rằng thật khó để dự đoán về tác động của bức tường biên giới, bởi khái niệm về bức tường này vẫn chưa được đưa vào một dự luật nào. Quả thực, vẫn chưa ai biết được liệu bức tường của ông Trump có thực sự là một bức tường hay không, hay vị Tổng thống này sẽ chỉ tạo ra một hàng rào kéo dài 2.000 dặm ở khu vực biên giới.
“Nếu nó thực sự là một bức tường và có những cơ quan bảo vệ biên giới tại đó, thì nó có thể làm giảm thiểu số lượng người nhập cư từ Mexico vào Mỹ. Tuy nhiên, chúng ta cũng phải nhớ rằng vẫn có những đường hầm nối Mỹ và Mexico, đây chính là một cách khác để những người không có giấy tờ tràn vào Mỹ”, bà Howard nói.
Bà nhận định rằng bức tường này có thể làm giảm số lượng người nhập cư trái phép qua biên giới, nhưng con số đó rồi sẽ quay lại mức bình thường. Bà nói: “Bức tường có thể giảm thiểu số lượng người nhập cư trong một thời gian ngắn, song họ vẫn có những cách khác để vào Mỹ”.
... Kẻ chê “dở”
Nhà nghiên cứu cấp cao Darrell West của Viện Brookings thì cho rằng đường biên giới giữa Mỹ với Mexico kéo dài vài ngàn dặm, “việc xây dựng một bức tường dọc theo toàn bộ đường biên giới là một điều không thực tế và vô cùng tốn kém”. Ông nói thêm: “Nếu bức tường được xây lên, những kẻ buôn lậu chỉ cần đào những đường hầm bên dưới nó. Hơn nữa, thật khó có thể chi trả khoản kinh phí ước tính lên đến 20 tỷ USD cho việc xây dựng bức tường này”. Hơn nữa, tại thời điểm mà các chương trình trong nước đang bị cắt giảm mạnh như hiện giờ, dân chúng Mỹ chưa hẳn sẽ tin việc chi quá nhiều cho bức tường này là một việc thỏa đáng. Nhiều người dân mong muốn số tiền đó tốt hơn nên được dành cho giáo dục hoặc y tế.
Các chuyên gia cũng cho rằng bức tường có thể làm tổn hại mối quan hệ Mỹ-Mexico, đặc biệt là kể từ khi ông Trump nhiều lần nói rằng ông sẽ yêu cầu Mexico chi trả cho việc xây dựng bức tường. Nhà Trắng cho biết vào tháng 1 rằng Mỹ sẽ huy động hàng tỷ đôla để xây dựng bức tường bằng việc áp đặt thuế đối với hàng hóa nhập khẩu từ Mexico. Tranh cãi này đã khiến các cuộc họp được sắp xếp từ trước giữa Tổng thống Mexico Enrique Pena Nieto với ông Trump tại Nhà Trắng bị hủy bỏ.
Ông West cho rằng bức tường biên giới sẽ chẳng đem lại lợi ích gì cho mối quan hệ Mexico-Mỹ khi người Mexico đã bày tỏ sự tức giận trước khả năng xây dựng bức tường này. Việc xây dựng báo hiệu những rào cản lớn giữa 2 quốc gia và giữa cách thức 2 nước nhìn nhận vấn đề.
Ana Rosa Quintana, nhà phân tích người Mỹ Latinh tại tổ chức tư vấn chính sách quốc tế có trụ sở ở Washington Heritage Foundation, lại lạc quan cho rằng cả Mỹ và Mexico đều đã cam kết thúc đẩy mối quan hệ song phương bất chấp những thách thức. Cô nói: “Cả hai đều công nhận sự cần thiết phải bảo vệ và hiện đại hóa đường biên giới. Việc nâng cấp các cơ sở hạ tầng quan trọng ở biên giới là điều cần thiết để bảo vệ 2 nước và cũng là để tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại”.
Một vấn đề nữa mà ông Trump muốn giải quyết khi cho xây dựng bức tường chính là để ngăn chặn số lượng lớn thuốc phiện bất hợp pháp tràn qua đường biên giới từ Mexico sang Mỹ. Tuy nhiên, ông West phản đối điều này và cho rằng bức tường sẽ không ngăn chặn được “dòng chảy ma túy” tràn qua từ biên giới, bởi những kẻ buôn lậu sẽ lại đào hầm dưới bức tường hoặc vận chuyển bằng đường thủy. Ông West cho rằng: “Tình hình vài năm tới có lẽ sẽ không khá hơn hiện tại là mấy”.
Đe dọa hệ sinh thái tự nhiên
Không chỉ ảnh hưởng tới người di cư, bức tường biên giới Mỹ-Mexico của Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể còn đe dọa ảnh hưởng tới hệ sinh thái tại đây và đe dọa sự tồn vong của loài bướm chúa đặc trưng của khu vực Bắc Mỹ.
Phát biểu họp báo ngày 9/2, ông Alejandro Del Mazo, ủy viên phụ trách các khu vực tự nhiên cần bảo vệ của Mexico, cảnh báo rằng bức tường chạy suốt đường biên giới dài 3.000km giữa Mỹ và Mexico có thể làm thay đổi các điều kiện địa lý tự nhiên như sông ngòi, ảnh hưởng tới môi trường sống tự nhiên và làm mất đi các đánh dấu đường di cư tự nhiên của loài bướm chúa, qua đó đe dọa sự sinh tồn của loài bướm này.
Bướm chúa với hoa văn màu cam và đen đặc trưng được coi là loài bướm phổ biến nhất trên toàn Bắc Mỹ. Mỗi năm, loài bướm này từ khắp nước Mỹ và Canada di cư 4.000km để đi trú đông tại các khu rừng ở Mexico. Theo thống kê của Chính phủ Mexico, trong mùa di cư 2016-2017, bướm chúa bao phủ khoảng 2,91 ha rừng thông và linh sam tại các bang Mexico và Michoacan, giảm 27,4% so với 4,01ha của mùa di cư trước đó. Theo ông Mazo, nguyên nhân của hiện tượng này là do các hiện tượng thời tiết cực đoan bao gồm thời tiết buốt giá và bão lớn. Bên cạnh đó, loài bướm này cũng đang bị đe dọa trước nạn khai thác gỗ trái phép tại Mexico. Chính phủ Mexico đã triển khai một lực lượng cảnh sát đặc nhiệm triệt phá các xưởng khai thác gỗ trái phép.
