Tiếp tục xin ý kiến
Trong Chiến lược phát triển bóng đá Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn 2030 đã được Chính phủ phê duyệt có yêu cầu: “Nghiên cứu, đề xuất thí điểm triển khai hoạt động đặt cược bóng đá hoặc dự báo kết quả bóng đá có thưởng để tạo nguồn thu cho Quỹ phát triển bóng đá Việt Nam và phục vụ triển khai các dự án, chương trình trọng tâm của chiến lược”.
Thực tế, từ cuối thập niên 90 của thế kỷ trước, việc hợp thức hóa cá độ bóng đá thông qua sự quản lý của Nhà nước đã được đặt ra và Ủy ban Thể dục Thể thao (hiện nay là Tổng cục Thể dục Thể thao) đã được giao xây dựng đề án.
Quá trình triển khai của ngành Thể dục Thể thao, sau này là cả Bộ Văn hóa Thông tin và Du lịch khi ấy khá rầm rộ với nhiều cuộc tiếp xúc với những hãng cá cược hàng đầu thế giới, tuy nhiên, vì nhiều lý do đề án này đã dừng lại.
Đến cuối năm 2009, Bộ Tài chính được Chính phủ giao nhiệm vụ xây dựng Nghị định kinh doanh đặt cược, trong dự thảo Nghị định, Bộ Tài chính đã đề xuất cho phép thí điểm 3 loại hình đặt cược ở Việt Nam là đua chó, đua ngựa và cá cược thể thao.
Đến năm 2010, dự thảo Nghị định này đã được Bộ Tài chính đưa ra lấy ý kiến rộng rãi để hoàn thiện và trình Chính phủ xem xét.
Tới tháng 8/2013, dự thảo Nghị định về kinh doanh đặt cược đã được trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến tại phiên họp thứ 20. Theo đó, Nghị định được áp dụng đối với tổ chức, cá nhân Việt Nam, tổ chức, cá nhân nước ngoài có liên quan đến hoạt động kinh doanh đặt cược đua ngựa, đặt cược đua chó và đặt cược bóng đá quốc tế trên lãnh thổ Việt Nam.
Tại kỳ họp đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành chủ trương để Chính phủ ban hành Nghị định về hoạt động này để tăng cường quản lý nhà nước, phù hợp với tình hình trong nước và quốc tế. Tuy nhiên cũng lưu ý một số vấn đề cần nghiên cứu hoàn thiện dự thảo Nghị định, có đánh giá tác động toàn diện cả mặt tiêu cực lẫn tích cực của hoạt động này.
Giữa tháng 5/2015, Chính phủ đã nghe và thảo luận về dự thảo Nghị định kinh doanh đặt cược đua ngựa, đua chó và bóng đá quốc tế. Thủ tướng cũng yêu cầu Bộ Tài chính tiếp thu các ý kiến thảo luận của các thành viên Chính phủ, các ý kiến đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội đóng góp; tiếp tục chủ trì, xin ý kiến của các cơ quan chức năng để hoàn thiện dự thảo Nghị định này và trình Chính phủ tiếp tục xem xét.
 |
Tháng 10/2015 một lần nữa Bộ Tài chính được Chính phủ giao đẩy nhanh tiến độ xây dựng các nghị định về kinh doanh đặt cược đua ngựa, đua chó và bóng đá quốc tế trình Chính phủ trong tháng 12/2015. Tuy nhiên đến nay Nghị định này vẫn chưa được ban hành.
Cần tạo hành lang pháp lý vững chắc
Theo luật sư Nguyễn Mạnh Tuấn (Giám đốc Cty Luật Minh Gia), xét về mặt lợi, rõ ràng, nếu hợp pháp hóa cá cược bóng đá mà Nhà nước quản lý tốt, sẽ thu được một khoản tiền khá lớn vào Ngân sách và hạn chế được một phần nạn đánh bạc trái phép đã và đang tạo ra một dòng tiền rất lớn đổ ra nước ngoài.
Bên cạnh những mặt lợi, việc hợp pháp hóa cá độ bóng đá có thể sẽ đem đến những tác động xấu tới xã hội, tới nền kinh tế của chính chúng ta nếu không có cơ chế quản lý thực sự tốt. Bởi, việc hợp pháp hóa cá độ có thể sẽ làm tăng thêm số lượng những người “nghiện” trò chơi đỏ đen này, và một khi rơi vào con đường này có thể sẽ gây hệ lụy tới từng tế bào của xã hội (gia đình); ảnh hưởng tới trật tự xã hội.
Luật sư Nguyễn Mạnh Tuấn cho rằng, nếu Nhà nước thực sự nghiêm túc tạo ra hành lang pháp lý vững chắc, có chiều sâu để hạn chế tối đa những tác động xấu tới xã hội; ý thức tuân thủ pháp luật của người dân được nâng cao thì Việt Nam cũng nên bước đầu xây dựng và cho thí điểm thực hiện đề án kinh doanh đặt cược này. Từ đó, cá độ hợp pháp, hình thức sổ xố kiến thiết; và đánh bạc hợp pháp sẽ là các phương tiện tạo nguồn thu lớn cho Ngân sách, kiến thiết nước nhà.
Ông Tuấn cho biết, có rất nhiều nước trên thế giới đã hợp pháp hóa cá độ, đặc biệt là cá độ đua ngựa, cá độ bóng đá. Và ngay trong khu vực Đông Nam Á, các nước như Malaysia, Sigapore, Philippines và Campuchia đã phát triển mô hình này từ nhiều năm. Đặc biệt, cá độ bóng đá đã được Singapore hợp pháp từ những năm 1968.
Theo pháp luật của Singapore, dưới sự quản lý của Công ty Nhà nước Singapore, người chơi cá độ bắt buộc phải đủ 18 tuổi trở lên. Người trúng thưởng bất kỳ trò chơi nào dưới 5.000 SGD thì tiền được chuyển vào tài khoản ngân hàng, nếu nhiều hơn thì sẽ nhận Séc. Bằng phương thức quản lý này thì Chính phủ Singapore có thể kiểm soát thuế thu nhập cá nhân một cách triệt để.
Người chơi tại Singapore có thể cược cho trận đấu ở UEFA Champions League, Europa League, các trận đấu của các giải Vô địch Quốc gia và ở cấp độ Đội tuyển Quốc gia chính thức hay giao hữu của các nước Anh, Đức, Italia, Nhật Bản, Hàn Quốc, Tây Ban Nha và Singapore.
Ngoài ra, Chính phủ nước này yêu cầu các sòng bạc thành lập một đội ngũ tư vấn chuyên nghiệp để giúp những người chơi bạc có vấn đề hay ghi nhận khách hàng thuộc diện đánh bạc quá mức và chuyển giao toàn bộ quyền năng thực thi những quy định trên cho các sòng bạc.
Bên cạnh Singapore, các quốc gia Châu Âu như Áo quy định trường hợp các sòng bạc tại quốc gia này nghĩ việc con bạc thường xuyên đến chơi có nguy cơ phát sinh hiểm họa đối với chính họ (người chơi bạc) thì có quyền đưa ra quyết định hạn chế số lần đến sòng bạc của khách hàng hoặc không tiếp tục cho con bạc chơi.
Luật sư Nguyễn Mạnh Tuấn nhấn mạnh, nếu Việt Nam muốn đề án hợp pháp hóa cá độ phát huy tốt nhất hiệu quả của nó, hạn chế tối đa những tiêu cực thì chúng ta cần học tập, nghiên cứu và rút kinh nghiệm từ các quốc gia đi trước, áp dụng vào điều kiện cụ thể ở Việt Nam, cả doanh nghiệp kinh doanh và đối tượng tham gia. Nếu nghiên cứu kinh nghiệm nước ngoài thì cũng phải tiến hành từng bước và nhất là pháp lý, quy định phải cụ thể, chặt chẽ.
“Trường hợp Việt Nam hợp pháp hóa cá độ bóng đá thì cần xây dựng một văn bản pháp lý riêng, như Chính phủ đang xây dựng Nghị định kinh doanh đặt cược đua ngựa, đua chó và bóng đá quốc tế. Nội dung Nghị định cần nghiên cứu nghiêm túc điều kiện người tham gia, phương thức đặt cược và cách thức nhận giải thưởng... Như phân tích trên, Việt Nam cần tiếp thu những quy định của Singappre, các quốc gia châu Âu... mà theo tôi sẽ hạn chế tối đa những tiêu cực từ cá cược bóng đã gây ra cho xã hội, cho từng tế bào của xã hội”, ông Tuấn nói.
Bên cạnh việc cho phép hợp pháp hóa cá độ bóng đá, ông Tuấn cho rằng, Việt Nam cần chú trọng xây dựng những quy định pháp lý, đào tạo đội ngũ Điều tra viên... có kiến thức pháp lý vững vàng, có kinh nghiệm xử lý mọi tình huống để kịp thời ngăn chặn, xử lý nghiêm những hành vi cá độ bóng đá trái phép đã và đang tồn tại.
 |
| Luật sư Nguyễn Mạnh Tuấn |
Khi vấn đề cá độ bóng đã được hợp pháp thì Chính phủ Việt Nam cần nghiên cứu bổ sung quy định về điều kiện thành lập, hoạt động kinh doanh ngành nghề cá độ của các cơ sở kinh doanh.
Thêm nữa, Nghị định xử phạt về hành chính trong lĩnh vực an ninh trật tự (Nghị định 167/2013/NĐ – CP); Bộ luật hình sự 1999 sửa đổi bổ sung năm 2009 (sắp tới là Bộ luật hình sự 2015) cần quy định chế tài xử lý các chủ cơ sở kinh doanh có hành vi trái quy định của pháp luật. Điều này là cần thiết để tạo hành lang pháp lý đủ vững để giải quyết, xử lý những hành vi “vượt rào” của các con bạc “quá ham đỏ đen”; chủ cơ sở kinh doanh “ham” lợi nhuận và “quên” đi trật tự xã hội.
Phải căn cứ vào điều kiện thực tiễn
Thiếu tướng Trần Thế Quân, Phó Cục trưởng Cục Pháp chế và Cải cách hành chính tư pháp (Bộ Công an) cho hay, việc hợp pháp hóa các loại hình đặt cược, trong đó có cá cược bóng đá, vẫn đang tiếp tục được lấy ý kiến từ các cơ quan liên quan.
Theo ông, để thực hiện cá cược thì khá phức tạp, không dễ thực hiện ngay do chúng ta vẫn thiếu hành lang pháp lý cần thiết vì nghị định này liên quan tới hàng loạt luật khác. Nếu nghị định này được thông qua thì rất nhiều luật khác phải điều chỉnh theo.
“Việc tổ chức cho đặt cược khó thực hiện sớm còn vì vấn đề hạ tầng, cách thức tổ chức và phải căn cứ vào những gì đang diễn ra trong thực tiễn chứ không thể tổ chức nhưng không ai chơi”, ông Quân cho biết.
Chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong đánh giá, hợp pháp hóa cá cược bóng đá sẽ góp phần đáp ứng nhu cầu giải trí của một bộ phận dân cư có thu nhập chính đáng và thu hút khách du lịch; góp phần thu hẹp việc tham gia các hoạt động cờ bạc, cá độ bất hợp pháp và hạn chế các tác động tiêu cực phát sinh và tạo thêm nguồn thu để đầu tư các chương trình về phúc lợi xã hội.
Tuy nhiên, cũng theo ông Phong, nếu hợp pháp hóa cá độ bóng đá mà chúng ta không có khung pháp lý chặt chẽ, không kiểm soát được hoạt động này một cách triệt để, sẽ để lại nhiều hệ lụy cho xã hội. Các nước có một hệ thống kế toán, kiểm soát thu nhập hiện đại cùng hệ thống luật pháp đầy đủ, sau đó mới triển khai.
“Hiện nay Việt Nam chưa có hạ tầng đầy đủ, với thực tiễn này nếu chúng ta cho phép hợp pháp hóa cá độ bóng đá, e rằng sẽ phát sinh nhiều hệ quả ngoài ý muốn. Tuy nhiên, xu hướng lâu dài chắc chắn phải có kinh doanh cá cược bóng đá vì đó là nhu cầu tất yếu của người dân, nhưng phải có hạ tầng pháp lý, nhận thức cao mới áp dụng”, ông Phong nói.
Ông Phong hiến kế, trong tương lai, nếu việc hợp pháp hóa cá độ bóng đá được thông qua, sẽ là tốt nhất nếu chúng ta liên doanh với những công ty nước ngoài có kinh nghiệm. Vì lúc đó, chúng ta chỉ bỏ vốn đầu tư là tờ giấy phép, còn đối tác sẽ đầu tư vốn và cơ sở vật chất. Hơn nữa, việc công ty cá cược với 100% vốn Nhà nước rất khó thực hiện bởi vốn đầu tư ban đầu rất lớn và rủi ro rất cao.
Việt Nam và nhà cái nước ngoài sẽ phải tiến hành ký hợp đồng về tỷ lệ ăn chia theo từng giai đoạn và sẽ thay đổi theo từng năm. Ban điều hành, nhà cầm cái sẽ gồm các chuyên gia cực kỳ chuyên nghiệp và họ sẽ kiểm soát mọi diễn biến trên sân để điều chỉnh các hình thức, tỷ lệ đặt cược. Cỗ máy được hoạt động công khai, minh bạch, nhưng không khai thác nguồn lợi ích bằng mọi giá, không bị thả nổi và phải có sự quản lý, giám sát chặt chẽ của Nhà nước.
Phải tính toán thật kỹ lưỡng, thận trọng
Theo một tính toán của Liên đoàn Bóng đá Việt Nam (VFF), hoạt động đặt cược, mỗi năm ước tính thu từ 150 - 200 tỷ đồng. Một quan chức từng tham gia việc xây dựng đề án cá cược bóng đá tại Việt Nam cho biết, mỗi năm tiền cá cược bóng đá bất hợp pháp tại nước ta bị “trôi” vào túi các nhà cái ở nước ngoài lên đến 1 - 1,5 tỷ USD.
“Theo đề án đặt cược bóng đá đã trình Chính phủ thì chỉ sau 4 năm tổ chức đặt cược bóng đá, chúng ta đã có thể thu lợi hơn 4 triệu USD, đến năm thứ 15 lợi nhuận thu được sẽ hơn 100 triệu USD. Với số tiền lợi nhuận khổng lồ này, chúng ta có thể đầu tư mạnh vào bóng đá với mục tiêu đưa bóng đá Việt Nam lọt vào tốp 10 châu Á”, Chủ tịch VFF Lê Hùng Dũng đã bày tỏ hi vọng.
Còn chuyên gia bóng đá Trịnh Minh Huế nhận định: “Đặt cược bóng đá ở nước ngoài rất văn minh vì nó tạo ra một sân chơi công khai, minh bạch, kiểm soát tốt người chơi, tạo sự ổn định về mặt trật tự xã hội. Nếu mô hình này được áp dụng tại Việt Nam thì đó thực sự là một khuynh hướng rất đúng đắn. Cá cược hợp pháp sẽ mang lại nguồn thu không hề nhỏ cho ngân sách, góp phần đầu tư ngược lại cho thể thao, thúc đẩy nền bóng đá phát triển”.
Nếu công ty cá cược sớm ra đời, thì ngoài việc thu lợi nhuận để tái đầu tư vào thể thao còn giải quyết được đầu ra về công ăn việc làm cho những vận động viên, cầu thủ có nhiều đóng góp khi từ giã sự nghiệp thể dục thể thao.
Theo ông Huế, nếu để tập đoàn nước ngoài vào cuộc sẽ có mặt lợi là họ có tiềm lực tài chính, có kinh nghiệm và nghệ thuật quản lý cá cược bóng đá nên cỗ máy sẽ vận hành trơn tru. Nhưng lại dễ phát sinh nguy cơ, vì mục tiêu của kinh doanh là lợi nhuận và nếu không được Việt Nam kiểm soát, các tệ nạn cũng như hệ lụy xã hội khác lại có dịp bùng phát.
 |
| Chuyên gia bóng đá Trịnh Minh Huế |
“Còn nếu để đơn vị trong nước quản lý và điều hành cá cược thì cũng có nguy cơ dễ thua lỗ vì thiếu từng trải. Do đó, theo tôi, chúng ta nên chọn giải pháp mời công ty nước ngoài cùng tham gia điều hành, hỗ trợ cho công ty do Việt Nam thành lập”, ông Huế nêu quan điểm.
Chuyên gia Trịnh Minh Huế cho rằng, thời điểm hiện tại cần phải tính toán thật kỹ lưỡng, thận trọng, nếu hình thức nào dễ xảy ra tiêu cực thì tạm thời không nên triển khai. Muốn làm được, Nhà nước, doanh nghiệp, các tổ chức xã hội… phải ngồi lại để bàn bạc, cùng tham gia, chọn cách làm nào mà Nhà nước có thể thu lợi từ thuế, doanh nghiệp có lợi nhuận, người chơi thỏa mãn được nhu cầu và hạn chế những ảnh hưởng tiêu cực đến người chơi và xã hội.
Đặc biệt, ông Huế nhấn mạnh cần cân nhắc có nên cho phép cá cược bóng đá trong nước hay không. Bởi hiện nay, nền bóng đá nước ta đang giậm chân tại chỗ, sa sút thành tích, khủng hoảng tiền bạc, đánh mất niềm tin bởi tồn tại quá nhiều bất cập.
Ông Huế phân tích: “Không có nền bóng đá nào mà các ông chủ của CLB lại kiêm nhiệm vai trò lãnh đạo liên đoàn! Không có nền bóng đá nào mà một ông chủ lại sở hữu 4-5 CLB đá cùng giải! Không có nền bóng đá nào lại xây dựng theo mô hình kim tự tháp lộn ngược, với số đội ngoại hạng nhiều hơn đội hạng Nhất, hạng Nhì.
Ngay cả đội ngũ lãnh đạo hiện tại của VFF cũng toàn những người ngồi nhầm ghế. Họ không có sự am hiểu tường tận về công việc đang làm nên bộc lộ sự lúng túng thấy rõ. Bên cạnh đó là tiêu cực, bạo lực sân cỏ, trọng tài yếu kém, tổ chức trận đấu nghiệp dư… Thế thì thử hỏi ai quan tâm đến bóng đá và muốn đầu tư vào bóng đá?”.
“Một cầu thủ chuyên nghiệp ở nước ngoài mỗi năm phải đá khoảng 50-70 trận. Nhưng một cầu thủ ở ta may ra được phân nửa số đó. Thế thì đừng đặt ra vấn đề thể lực, kỹ thuật hay chiến thuật làm gì cho mất thời gian. Vì cầu thủ của ta đã đạt đến trình độ chuyên nghiệp thực thụ đâu mà so đo”, ông Huế tiếp lời.
Theo ông Huế, trong bối cảnh nền bóng đá trong nước có quá nhiều bất cập như hiện nay, nếu cá độ bóng đá nội được hợp pháp hóa, tình trạng giới cá độ thao túng diễn biến trận đấu và bản thân cầu thủ trên sân sẽ bán độ không phải không có khả năng xảy ra.
Ông Huế cho rằng, đã không có chất lượng chuyên môn cao, lại thiếu minh bạch, khó nói đến việc bóng đá nội địa sẽ thu hút người chơi cá cược thể thao và chừng nào nền bóng đá quốc nội đủ “sạch sẽ”, trung thực, đủ uy tín và năng lực chuyên môn thì chừng đó chúng ta mới có thể có cá cược trong nước được.
