Đi tìm cơ hội thứ hai
Bốn năm sau khi sinh bé gái đầu lòng, gia đình chị N.T.R., 36 tuổi (ngụ tại TP.HCM) muốn “đón” thêm một thành viên mới nhưng mong muốn vẫn chỉ là mong muốn. Đến khám hiếm muộn tại Bệnh viện (BV) Từ Dũ TP.HCM, chị R. mới biết mình bị vô sinh thứ phát (VSTP). TS-BS Lê Thị Thu Hà - Trưởng buồng khám thai của BV này chẩn đoán chị R. bị tắc ống dẫn trứng hai bên. Ngay sau đó, bệnh nhân được mổ nội soi gỡ dính, bơm thông hai ống dẫn trứng. Bốn tháng sau, chị đã mang thai và sinh được bé trai bụ bẫm.
Nếu vợ chồng chung sống thực sự sau một năm, không áp dụng phương pháp tránh thai nào mà vẫn không có thai, có thể kết luận là VS. Trước đây chưa bao giờ có thai thì gọi là VS nguyên phát, còn đã từng mang thai (dù bị sẩy thai) nhưng sau một năm vẫn không thể có thai trở lại thì gọi là VSTP. Với cuộc sống hiện nay, áp lực công việc, quan hệ tình dục rộng rãi, nhiều bạn tình, cách ăn uống mất cân đối… có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. Nguyên nhân gây VSTP có thể do vợ hoặc chồng, nhưng phần lớn xuất phát từ người vợ.
 |
| Sau khi sinh con đầu lòng, không ít phụ nữ rất khó khăn để có đứa con thứ hai (Ảnh: Phùng Huy) |
ThS-BS Hồ Mạnh Tường - Tổng thư ký Hội Nội tiết sinh sản và vô sinh TP.HCM, giải thích: sau khi sinh con đầu lòng, nhiều chị em không chủ động ngừa thai dẫn đến mang thai ngoài ý muốn nên phải phá thai, nạo hút thai. Đây là một trong những nguyên nhân gây ra biến chứng VS vì tổn thương nội mạc tử cung hoặc nhiễm trùng đường sinh dục.
Hiện nay, tại Việt Nam, tỷ lệ thai nhi bị nạo, phá cao hơn số thai được sinh ra. Hơn nữa, sau khi có đứa con đầu lòng, nhiều chị em thường kéo dài thời gian sinh con thứ hai, có thể do kinh tế gia đình khó khăn, công việc bận rộn hoặc cho rằng không... hợp tuổi… Trong khi, phụ nữ sau 35-40 tuổi rất khó có con, dù không mắc bệnh nhưng khả năng thụ thai chỉ bằng 1/10 so với độ tuổi 20-30. Đặc biệt, khi bước sang tuổi 45, phần lớn trứng không có “cơ hội” rụng nữa mà bị thoái hóa, mặc dù vài năm sau đó mới mãn kinh.
Ngoài ra, nguyên nhân VSTP cũng có thể do người chồng. Vì theo thời gian, tinh trùng giảm về chất lượng và số lượng, nhất là những nam giới trên 40 tuổi. Chất lượng và số lượng tinh trùng bắt đầu giảm nên khả năng có thai cũng giảm theo. Hoặc có khi, do người chồng quá “mê” thuốc lá, rượu bia. Ngoài ra, việc khó mang thai còn do vợ hay chồng làm việc căng thẳng, thức khuya, mệt mỏi, ăn uống những thực phẩm bị “tẩm” hóa chất độc hại. Những điều này cũng ảnh hưởng đến khả năng thụ thai. Trong cuộc sống hiện đại, nhiều người lập gia đình rất trễ, khiến khả năng mang thai thấp hơn so với trước đây.
Muốn có con phải “can thiệp”
TS-BS Thu Hà cho biết, có đến 10% các cặp vợ chồng bị VS nhưng không tìm được nguyên nhân gây bệnh. Nguyên nhân VSTP thường gặp ở phụ nữ là tắc ống dẫn trứng và viêm ứ dịch vòi trứng. Ngoài ra, còn có thể do: rối loạn nội tiết, bệnh cường giáp hoặc nhược giáp, suy tuyến yên.
Thậm chí, do vệ sinh kém dẫn đến viêm sinh dục, nhân xơ tử cung, dính buồng tử cung, lạc nội mạc tử cung. Cũng có khi do tình trạng rối loạn dinh dưỡng, thiếu máu nặng, căng thẳng quá mức. Ở người chồng, nguyên nhân có thể do giao hợp quá độ, lo lắng, mệt mỏi, suy nhược cơ thể, rối loạn dinh dưỡng, viêm sinh dục gây bất thường tinh trùng hoặc rối loạn về chức năng tính dục...
Do đó, khi xuất hiện tình trạng quá một năm mà vẫn chưa mang thai, vợ chồng nên đi khám, làm các xét nghiệm cần thiết để tìm ra nguyên nhân. Nếu vợ hoặc chồng lớn tuổi, người vợ bị viêm sinh dục, nên đi khám thật sớm… Đặc biệt, nhiều người chồng cho rằng nguyên nhân không phải do mình nên không hợp tác trong việc điều trị. Sau khi thăm khám, tùy vào nguyên nhân, bác sĩ sẽ có các cách điều trị khác nhau và hiệu quả sẽ khác nhau.
Nhìn chung, nếu đã từng có con thì khả năng có con lại sẽ dễ dàng hơn. Hiện nay, có nhiều kỹ thuật điều trị khác nhau như: mổ nội soi để thông ống dẫn trứng trong trường hợp tắc ống dẫn trứng. Kỹ thuật bơm tinh trùng vào buồng tử cung kết hợp với kích thích rụng trứng thường được áp dụng cho các trường hợp rối loạn phóng noãn, lạc nội mạc tử cung…
Việc thụ tinh ống nghiệm thường được áp dụng cho các trường hợp có nguyên nhân VS phức tạp, khó điều trị và các trường hợp lớn tuổi. Cũng có khi, chỉ điều trị các bệnh khác gây ra VS như: cường giáp, nhược giáp, viêm sinh dục, thiếu máu, rối loạn dinh dưỡng. Vợ chồng nên hết sức hạn chế rượu, bia, thuốc lá, đồng thời giữ tinh thần thoải mái, tránh lo âu, căng thẳng quá mức.
Theo BS Mạnh Tường, nếu vợ chồng muốn sinh con thứ hai, không nên để quá lâu. Nếu chưa muốn có con, cần đến bác sĩ tư vấn để ngừa thai chủ động, tránh nạo phá thai. Chị em không mắc bệnh cũng cần khám phụ khoa mỗi năm một lần. Khi đã chẩn đoán VSTP, bác sĩ sẽ điều trị “mạnh tay” hơn vì khả năng có thai thường rất thấp do bệnh nhân có xu hướng lớn tuổi hơn bệnh nhân VS nguyên phát.
Hiện nay, ngoài điều trị các nguyên nhân gây bệnh, còn phải phối hợp hỗ trợ sinh sản như: bơm tinh trùng vào tử cung, thụ tinh trong ống nghiệm, xin trứng. Vì buồng trứng suy yếu dẫn đến giảm số lượng và chất lượng trứng, tỷ lệ bất thường di truyền ở trứng tăng cao khi lớn tuổi.
Theo Phụ Nữ
