Bộ trưởng Hà Hùng Cường: Cán cân công lý không thể bị ảnh hưởng

Bộ trưởng Hà Hùng Cường: Cán cân công lý không thể bị ảnh hưởng
(PLO) - “Nếu Dự thảo Luật Tổ chức TAND không “giải mã” được khái niệm quyền tư pháp và sự kiểm  soát quyền lực giữa các ngành thì hoạt động xét xử sẽ tiếp tục đi vào đường cũ” - Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường nhận định như vậy khi góp ý vào Dự thảo Luật Tổ chức TAND (sửa đổi) tại buổi thảo luận của các Đại biểu Quốc hội tại tổ.
Tiếc khi Chính phủ “vắng bóng” trong kiểm soát hoạt động Tòa án
Theo Bộ trưởng Hà Hùng Cường, trước đây Chính phủ (có thời gian giao cho HĐND khi giải thể Bộ Tư pháp) quản lý mọi hoạt động hành chính tư pháp của Tòa án. Từ năm 2002 đến nay đang áp dụng mô hình quản lý “khép kín” trong toàn bộ hệ thống tòa án, cả về chuyên môn và hành chính tư pháp. “Cần có tổng kết về mô hình này xem cái được, cái chưa được, nếu không sẽ rất gay” – người đứng đầu ngành Tư pháp lưu ý. 
Tuy nhiên, nhiệm vụ quan trọng mà Dự thảo Luật Tổ chức TAND (sửa đổi) phải làm được theo nhận định của Bộ trưởng Bộ Tư pháp là “phải giải mã được quyền tư pháp và sự kiểm soát quyền lực giữa các ngành”.  
Dẫn ra thực tiễn của các quốc gia cùng theo hệ thống luật thành văn như Việt Nam áp dụng mô hình Chính phủ quản lý toàn bộ về kỹ thuật, Bộ trưởng bày tỏ: “Rất tiếc trong Dự án Luật này, hầu như không có vai trò gì của Chính phủ trong kiểm soát hoạt động của Tư pháp và của Tòa án”. 
Theo đó, Chính phủ có thể giao cho Bộ Tư pháp hoặc thành lập Hội đồng Thẩm phán quốc gia để lo về cán bộ, thẩm phán và cơ sở vật chất bảo đảm cho hoạt động xét xử của Tòa án, để qua đó kiểm soát lại hoạt động của Tòa án. Nhưng theo cơ chế hiện nay và trong Dự thảo Luật, Tòa án có quyền xét xử các quyết định hành chính nghĩa là kiểm soát hoạt động hành chính, trong khi chỉ có một thiết chế là Hội đồng quốc gia. 
Trong Hội đồng này, không có vai trò của Bộ Tư pháp mà chỉ có vai trò của Văn phòng Chủ tịch nước (là nơi làm thủ tục bổ nhiệm thẩm phán) hay Bộ Nội vụ (không phải Bộ chuyên sâu về hoạt động của Tòa án). Đánh giá về qui định này của Dự thảo Luật, Bộ trưởng Hà Hùng Cường không khỏi lo ngại: “Nếu không giải mã được mà cứ để như thế này thì hoạt động của Tòa án sẽ tiếp tục đi vào đường cũ”.
Tách Tòa án khỏi sự lệ thuộc vào địa phương
Bảo đảm sự độc lập của xét xử là nguyền tắc quan trọng nhất để “Tòa án thực sự là chỗ dựa công lý của người dân” theo tinh thần của Hiến pháp năm 2013. Để thực hiện nguyên tắc bảo đảm sự độc lập của Thẩm phán và Tòa án và không thể tiếp tục để Tòa án là công đường, nhân danh Nhà nước trong cảnh “bệ rạc” như một số tòa án ở các vùng sâu, vùng xa, với lèo tèo 2-3 người, vài vụ án/năm, Bộ trưởng bày tỏ  “ủng hộ rất cao việc thành lập TAND  sơ thẩm khu vực”. 
Dù có nhiều ý kiến cho rằng, TAND sơ thẩm khu vực sẽ “xa dân” nhưng theo ông: “Trong vấn đề này, phải ưu tiên lựa chọn nguyên tắc bảo đảm Tòa án không lệ thuộc vào chính quyền địa phương”.  
Thực tế, những năm đầu sau khi thống nhất đất nước, điều kiện còn khó khăn hơn nhưng cả nước cũng chỉ xây dựng 500 tòa án cấp huyện. Hiện ta có 700 huyện với đề xuất thành lập 400 TAND sơ thẩm khu vực mà “thấy khó khăn thì rất lạ” – Bộ trưởng nhận xét. 
Song phân tích Dự thảo Luật, Bộ trưởng Bộ Tư pháp còn băn khoăn khi vấn đề quản lý hành chính tư pháp đối với Tòa án đang cơ bản bị bỏ ngỏ. Dự thảo Luật vẫn giao Thẩm phán TANDTC bổ nhiệm thẩm phán tòa án khu vực khiến lãnh đạo ngành Tư pháp  thấy không yên tâm vì “đã gọi là lệ thuộc về tổ chức thì sao có thể độc lập? Cán cân công lý phải được đảm bảo không bị ảnh hưởng, nếu bị ảnh hưởng, cán cân đương nhiên bị lệch”.
Cùng với đó, phân tích về sự “tréo ngoe” giữa việc giao Hội đồng Thẩm phán TANDTC ban hành văn bản qui phạm pháp luật qua các quyết định xét xử với qui định “quyền con người chỉ bị hạn chế bởi luật” trong Hiến pháp, Bộ trưởng đề nghị không nên giao cho Hội đồng Thẩm phán TANDTC ban hành văn bản qui phạm pháp luật, TANDTC ban hành Thông tư mà chính án lệ (là phán quyết của việc giải quyết trực tiếp các vụ án qua thủ tục giám đốc thẩm của Hội đồng Thẩm phán TANDTC có tính bắt buộc cho việc giải quyết các vụ án trong trường hợp pháp luật chưa qui định hoặc qui định mở) sẽ giúp giảm thiểu cao nhất những thông tư của Bộ, ngành.
“Nếu không đổi mới vai trò của  Hội đồng Thẩm phán TANDTC theo hướng đó thì tình trạng nợ đọng văn bản vẫn sẽ tiếp diễn và không bao giờ kết thúc” – lãnh đạo Bộ Tư pháp nhận định.
Bảo đảm cho Thẩm phán đàng hoàng nhất
Cùng với đó, Bộ trưởng Hà Hùng Cường cũng chưa đồng tình khi Dự thảo Luật không đề cập đến hình thức thi tuyển thẩm phán. Cho rằng “cách thức tuyển chọn, bổ nhiệm, miễn nhiệm, kỷ luật thẩm phán là vấn đề rất lớn như bổ nhiệm Chánh án, Phó Chánh án các tòa án nên phải làm cho khách quan, minh bạch”, Bộ trưởng cho rằng “không thể giao quyền tuyển chọn thẩm phán cho Chánh án và bộ máy TANDTC” mà “phải có Hội đồng tuyển chọn thẩm phán”. 
Hội đồng này gồm đại diện của cả lập pháp, hành pháp, tư pháp và luật sư, giúp phát hiện ra những người giỏi nhất trong giới luật sư, kiểm sát viên, thậm chí cả điều tra viên, thẩm tra lại, đề nghị Quốc hội, Chủ tịch nước bổ nhiệm Thẩm phán, lãnh đạo tòa án. Bộ trưởng cũng đặc biệt đề nghị: “Phải có qui định pháp luật để bảo đảm cho Thẩm phán đàng hoàng nhất, được bảo đảm tốt nhất kể cả tính mạng để thực thi chức trách thì khi đó mới có tòa án ra tòa án, công đường ra công đường, công lý ra công lý”.
Liên quan đến một “nhân vật” quan trọng trong hoạt động xét xử là hội thẩm nhân dân (HTND), Bộ trưởng thấy rằng, “chế định này đang mất tính chất “nhân dân” do bị công chức hóa” bởi một qui trình bầu mang tính hình thức, do Hội đồng nhân dân thường “nhắm mắt bỏ phiếu” thông qua danh sách HTND được Mặt trận Tổ quốc (thực chất là TAND) trình. 
Nguy hiểm hơn là với nguyên tắc xét xử theo đa số, HTND luôn chiếm số đông trong Hội đồng xét xử so với Thẩm phán nên việc bầu HTND “thậm chí chỉ là “hợp thức hóa sai phạm của Tòa án”. Do đó, Bộ trưởng bày tỏ đồng ý với gợi ý về việc xem xét thành lập Đoàn hội thẩm gồm các cử tri trên địa bàn, không chuyên trách, chỉ tham gia các vụ án từ nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng trở lên…
Bộ trưởng Hà Hùng Cường: “Hiến pháp mới đã nói rõ sứ mệnh của Tòa án là “chỗ dựa công lý của người dân”. Vì vậy, sau này có thể cân nhắc trong luật tố tụng để Tòa án không thể từ chối khi người dân có yêu cầu. Tòa án phải xét xử như Bao Công ngày xưa, không thể vì luật không qui định là không xét xử nên chỉ liệt kê những việc TA được làm, còn việc dân cứ để đấy là đang đi ngược lại giá trị chung của nền tư pháp của thế giới”.

Tin cùng chuyên mục

“Mái ấm Tư pháp" tại Ninh Bình (Ảnh: Hoàng Giáp)

Trao “Mái ấm Tư pháp" tại Ninh Bình: Lan tỏa yêu thương dịp Xuân Ất Tỵ 2025

(PLVN) - Chiều ngày 10/1, tại huyện Yên Mô, tỉnh Ninh Bình, Báo Pháp luật Việt Nam đã phối hợp cùng Ngân hàng TMCP Quân đội (MB), Bệnh viện thẩm mỹ Saigon Young, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thị trấn Yên Thịnh tổ chức lễ bàn giao hai căn nhà “Mái ấm Tư pháp” cho hai gia đình có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn.

Đọc thêm

Xây dựng Ngành Thi hành án Quân đội vững mạnh, đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới

Xây dựng Ngành Thi hành án Quân đội vững mạnh, đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới
(PLVN) -  Tại Hội nghị tổng kết công tác Thi hành án dân sự (THADS) năm 2024, triển khai nhiệm vụ năm 2025 của Ngành Thi hành án Quân đội diễn ra chiều 9/1, Thiếu tướng Nguyễn Phi Hùng, Cục trưởng Cục Thi hành án (Bộ Quốc phòng) đề nghị trong năm 2025, chỉ huy các cơ quan, đơn vị trong toàn ngành cần đổi mới tư duy, phương pháp làm việc, triển khai có hiệu quả các giải pháp đã đề ra, tạo sự chuyển biến đột phá trong cơ quan, đơn vị, xây dựng Ngành Thi hành án ngày càng vững mạnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Thẩm định dự án Luật Cấp, thoát nước

Cảnh phiên họp.
(PLVN) - Sáng 9/1, Bộ Tư pháp tổ chức họp Hội đồng thẩm định Dự án Luật Cấp, thoát nước. Đồng chủ trì phiên họp là Thứ trưởng Bộ Tư pháp Trần Tiến Dũng và Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Tường Văn.

Bộ Quốc phòng sơ kết Đề án 1371

Các đại biểu dự Hội nghị
(PLVN) -Sáng 9/1, Bộ Quốc phòng đã tổ chức Hội nghị Sơ kết giai đoạn 1 (2021-2024) thực hiện Đề án “Phát huy vai trò của lực lượng Quân đội nhân dân tham gia công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, vận động nhân dân chấp hành pháp luật tại cơ sở giai đoạn 2021-2027” (Đề án 1371) theo hình thức trực tiếp và trực tuyến.

Chính phủ xác định tập trung phát triển mạnh doanh nghiệp tư nhân

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình. (Ảnh: Chinhphu.vn)
(PLVN) - Một trong 8 nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm, đột phá năm 2025 được Chính phủ xác định là huy động tối đa các nguồn lực xã hội, khai thác hiệu quả nguồn lực từ doanh nghiệp nhà nước, phát triển mạnh doanh nghiệp tư nhân. Trong đó, có nhiệm vụ xây dựng Đề án về cơ chế, chính sách hình thành và phát triển doanh nghiệp dân tộc, giữ vai trò tiên phong, dẫn dắt. Đây là thông tin được Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình cho biết tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2024, triển khai nhiệm vụ năm 2025 của Chính phủ và chính quyền địa phương được tổ chức theo hình thức trực tuyến ngày 8/1.

Khơi thông mọi nguồn lực để phát triển doanh nghiệp dân tộc

Khơi thông mọi nguồn lực để phát triển doanh nghiệp dân tộc
(PLVN) - Kế thừa truyền thống yêu nước, tinh thần cống hiến cho dân tộc, đội ngũ doanh nhân Việt Nam ngày càng khẳng định vai trò quan trọng cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Tuy nhiên, họ vẫn còn gặp không ít khó khăn. Các chuyên gia kinh tế, pháp luật cho rằng cần khơi thông mọi nguồn lực để doanh nghiệp dân tộc phát triển song hành cùng sự hùng mạnh của đất nước. 

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh: Cần xây dựng chính sách, pháp luật để hình thành và phát triển doanh nghiệp dân tộc

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh. (Ảnh: Phương Mai)
(PLVN) - Việc xây dựng chính sách, pháp luật để thúc đẩy phát triển doanh nghiệp dân tộc là yêu cầu bức thiết trong bối cảnh Việt Nam hướng đến tăng trưởng kinh tế cao và đột phá trong khoa học công nghệ. Chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đều khẳng định cần tạo môi trường pháp lý thuận lợi, thu hút đầu tư và phát triển doanh nghiệp, trong đó có các doanh nghiệp có quy mô lớn, mang tính dẫn dắt. Tuy nhiên, hiện nay vẫn thiếu khung pháp lý rõ ràng để hỗ trợ doanh nghiệp dân tộc. Để làm rõ vấn đề trên, Báo PLVN đã có cuộc trao đổi với Ủy viên Ban Cán sự Đảng, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh.

"Hoàn thiện chính sách, pháp luật về doanh nghiệp dân tộc tại Việt Nam"

 Tọa đàm "Hoàn thiện chính sách, pháp luật về doanh nghiệp dân tộc tại Việt Nam". Ảnh Hương Giang)
(PLVN) -  Thực hiện chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm tại buổi làm việc với Ban Cán sự Đảng Bộ Tư pháp về việc Đổi mới mạnh mẽ công tác xây dựng pháp luật, trong đó: Đổi mới tư duy xây dựng pháp luật theo hướng vừa bảo đảm yêu cầu quản lý nhà nước, vừa khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức sản xuất, khơi thông mọi nguồn lực để phát triển, dứt khoát từ bỏ tư duy "không quản được thì cấm”, Bộ Tư pháp tổ chức Tọa đàm “Hoàn thiện chính sách, pháp luật về doanh nghiệp dân tộc tại Việt Nam”.

Nhiều doanh nghiệp lớn sẵn sàng nhận nhiệm vụ được giao

Metro Bến Thành - Suối Tiên. (Ảnh: Quỳnh Trần)
(PLVN) -  Trong bối cảnh thế giới còn nhiều biến động và dù phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức nhưng cộng đồng doanh nghiệp luôn sẵn sàng tận dụng cơ hội để tái cơ cấu, trụ vững và phát triển, đặc biệt sẵn sàng thực hiện các trọng trách, các nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước giao phó.

Phát triển doanh nghiệp dân tộc tại Việt Nam: Có thể ưu tiên lĩnh vực công nghiệp bán dẫn

 Đại biểu Quốc hội Nguyễn Duy Minh, Đà Nẵng
(PLVN) - Nhìn ra thế giới, có thể thấy rất nhiều câu chuyện phát triển thần kỳ của các quốc gia như: Nhật Bản, Hàn Quốc hay gần nhất với Việt Nam là Singapore - cùng khu vực ASEAN… Nhưng trong thời đại công nghệ phát triển như vũ bão hiện nay, nhiều ý kiến cho rằng, để phát triển doanh nghiệp dân tộc tại Việt Nam, chúng ta có thể tập trung ưu tiên vào công nghiệp bán dẫn.