Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, trong thời gian qua, Bộ Công Thương đã tích cực phối hợp với các bộ, ngành và địa phương triển khai và điều chỉnh nhiều nội dung liên quan đến phát triển điện lực, nhằm phù hợp với kịch bản tăng trưởng hai con số cho giai đoạn 2026-2030. Tổng công suất các nguồn điện hiện tại ước tính khoảng 236.000 MW. Trong đó, điện than chiếm khoảng 14% tổng công suất; điện khí chiếm 15%; thủy điện đạt khoảng 34.000 MW, chiếm 15%; năng lượng tái tạo đạt tổng cộng 122.400 MW, chiếm khoảng 51,15%.
So với Quy hoạch điện VIII ban đầu, Quy hoạch điện VIII điều chỉnh có tỷ lệ nguồn năng lượng tái tạo tăng đáng kể, điều này cho thấy chương trình phát triển điện lực được xây dựng phù hợp với xu thế phát triển của thế giới. Quy hoạch điện VIII điều chỉnh đã khắc phục tình trạng mất cân đối trong kết nối giữa các vùng, miền, tối ưu hóa đường dây truyền tải đối với các nguồn điện, đáp ứng nhu cầu điện trong nước và sẵn sàng cho xuất khẩu điện.
Việc khai thác và phát triển tối đa các nguồn năng lượng, trong đó có năng lượng tái tạo, sẽ góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội của cả nước và tạo cơ sở vững chắc để phát triển các trung tâm dữ liệu, bao gồm dữ liệu ngành, dữ liệu vùng và dữ liệu tập trung hiệu quả.
Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên lưu ý, hiện nay tiến độ triển khai các dự án tại các địa phương còn rất chậm so với yêu cầu. Điều này có thể dẫn đến tình trạng thiếu hụt điện trong những năm cuối nhiệm kỳ tới nếu không có sự đẩy nhanh tiến độ.
Vì vậy, Bộ Công Thương đã đề xuất một số giải pháp, trong đó có việc các tỉnh, thành phố cần khẩn trương hỗ trợ nhà đầu tư và tạo điều kiện thuận lợi để các dự án điện được triển khai đúng kế hoạch. Bộ Công Thương cũng yêu cầu Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đẩy nhanh tiến độ hoàn thành các dự án truyền tải, đặc biệt là hệ thống truyền tải liên vùng, và phối hợp với các chủ đầu tư khẩn trương hoàn thành đàm phán mua bán điện.
Đặc biệt, Bộ trưởng cũng đề nghị thành phố Hà Nội sớm giao đất cho Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia để xây dựng trung tâm điều hành mới, đáp ứng yêu cầu tăng trưởng nhanh về nhu cầu điện của đất nước trong giai đoạn tới.
Từ tháng 8 năm 2024, Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia (A0) chính thức tách ra khỏi Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) để thành lập Công ty TNHH MTV Vận hành Hệ thống điện và Thị trường điện Quốc gia (NSMO), trực thuộc Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước.
NSMO là doanh nghiệp nhà nước với 100% vốn điều lệ thuộc sở hữu của Nhà nước, được tách ra khỏi EVN và chuyển về Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước trong vòng tối đa 7 ngày làm việc kể từ ngày 1/8. Sau đó, quyền đại diện sở hữu vốn Nhà nước tại NSMO sẽ được chuyển giao cho Bộ Công Thương để quản lý.
Theo quyết định của Chính phủ, NSMO có vốn điều lệ 776 tỷ đồng. Tài sản, quyền và nghĩa vụ mà EVN đang giao cho A0 quản lý sẽ được chuyển giao toàn bộ cho NSMO, với giá trị được xác định theo báo cáo tài chính của EVN tại thời điểm tách. EVN sẽ giảm vốn và tài sản tương ứng với giá trị đã chuyển giao cho NSMO.
Về các khoản vay, EVN hiện chịu trách nhiệm trả nợ hai khoản vay gần 3 triệu USD theo Hiệp định vay cho các dự án Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia và Cơ sở hạ tầng thông tin cho thị trường phát điện cạnh tranh. Sau khi tách, NSMO sẽ hoàn trả phần nợ này cho EVN.
Để hỗ trợ NSMO trong vấn đề tài chính, Chính phủ đã giao các Bộ: Công Thương, Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính phối hợp xử lý hoặc đề xuất các cơ chế hỗ trợ cho NSMO. Một trong những giải pháp quan trọng là cơ chế vay vốn, giúp NSMO tiếp cận nguồn vốn vay với lãi suất thấp, thời gian ân hạn dài và thời gian trả nợ gốc dài hạn.
Ngoài ra, Chính phủ cũng yêu cầu UBND TP. Hà Nội, TP. HCM và Đà Nẵng xem xét, bố trí quỹ đất để xây dựng trụ sở độc lập cho NSMO và các Trung tâm Điều độ Hệ thống điện khu vực.
