Sau bốn năm thực hiện Thông tư số 02/2016/TT-BTP quy định quy trình giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo, đề nghị, kiến nghị, phản ánh trong THADS, theo đánh giá của Tổng cục THADS, về cơ bản, công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo về THADS đã có nhiều chuyển biến tích cực, chất lượng giải quyết khiếu nại, tố cáo đã được nâng lên rõ rệt. Hầu hết các đơn thư khiếu nại, tố cáo, đề nghị, kiến nghị, phản ánh đều được xem xét giải quyết kịp thời, đúng quy định. Hàng năm, các cơ quan THADS đều phấn đấu đảm bảo chỉ tiêu về giải quyết khiếu nại, tố cáo do Bộ Tư pháp giao tại các Kế hoạch trọng tâm công tác năm trong lĩnh vực THADS.
Tuy nhiên, do có nhiều văn bản quy phạm pháp luật mới được ban hành, Thông tư số 02/2016/TT-BTP có một số điểm không còn phù hợp. Từ thực tiễn thực hiện nhiệm vụ giải quyết khiếu nại, tố cáo và công tác kiểm tra, hướng dẫn nghiệp vụ về giải quyết khiếu nại, tố cáo trong THADS cũng cho thấy Thông tư số 02/2016/TT-BTP đến nay đã bộc lộ một số hạn chế, bất cập, ảnh hưởng đến hiệu quả, chất lượng giải quyết khiếu nại, tố cáo như: một số nội dung khiếu nại, tố cáo phát sinh trên thực tế nhưng chưa được hướng dẫn, quy định rõ.... Những khó khăn, vướng mắc bất cập này không chỉ ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các bên đương sự, người có quyền và lợi ích liên quan mà còn ảnh hưởng đến hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo nói riêng, công tác THADS nói chung. Do đó, cần thiết phải sửa đổi, bổ sung một số nội dung mới so với Thông tư số 02/ 2016/TT-BTP để đảm bảo phù hợp, thống nhất với các quy phạm pháp luật về khiếu nại, tố cáo có liên quan đến THADS.
Dự thảo Thông tư thay thế gồm 04 chương, 34 điều. Trong đó, theo yêu cầu của Chính phủ về việc cung cấp thông tin và dịch vụ công trực tuyến trên Trang/Cổng thông tin điện tử của các cơ quan nhà nước, hiện nay, tại Bộ Tư pháp đã áp dụng và xem xét, giải quyết các kiến nghị, phản ánh qua Cổng thông tin của Chính phủ. Do đó, để đáp ứng theo nhu cầu mở rộng việc giải quyết kiến nghị, phản ánh của người dân, đơn vị, tổ chức, Dự thảo bổ sung thêm các nguồn tiếp nhận đơn thư trong THADS, đó là: Cổng Dịch vụ công quốc gia, Cổng thông tin điện tử của Bộ Tư pháp và của Tổng cục THADS.
Thông tư số 02/2016/TT-BTP mới chỉ quy định về trường hợp cơ quan THADS cấp trên nếu tiếp nhận đơn thư thuộc thẩm quyền của cơ quan THADS cấp dưới thì thực hiện chuyển đơn . Tuy nhiên, Thông tư chưa có hướng dẫn cụ thể trường hợp ngược lại là cơ quan THADS cấp dưới nhận được đơn thư thuộc thẩm quyền của cấp trên thì xử lý như thế nào. Do đó, dẫn đến tình trạng các cơ quan THADS lúng túng, xử lý đơn không thống nhất. Để đảm bảo thống nhất trong xử lý, giải quyết, Dự thảo đã sửa đổi để bao quát các trường hợp xử lý đơn của cơ quan cấp trên và cơ quan cấp dưới theo hướng: Trường hợp đơn khiếu nại thuộc thẩm quyền giải quyết của cơ quan THADS khác thì chuyển cơ quan THADS có thẩm quyền để giải quyết theo quy định và thông báo cho người khiếu nại biết.
Theo quy định Khoản 2 Điều 10 Thông tư số 02/2016/TT-BTP thì người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại chỉ tạm dừng giải quyết khiếu nại khi có văn bản yêu cầu hoãn, tạm đình chỉ, đình chỉ thi hành án của người có thẩm quyền nếu nội dung khiếu nại ảnh hưởng đến nội dung của Bản án, quyết định của Tòa án.
Tuy nhiên, trong thực tế, theo Tổng cục THADS, trong khi trên thực tế, có trường hợp người có thẩm quyền không tạm dừng việc giải quyết khiếu nại để chờ kết quả giải quyết của Tòa án hay trọng tài thương mại dẫn đến kết quả giải quyết khiếu nại có thể khác với kết quả xét xử của Tòa án hay trọng tài thương mại. Ngoài ra, theo quy định này thì chỉ trong các trường hợp có yêu cầu hoãn, tạm đình chỉ, đình chỉ của người có thẩm quyền mới xem xét việc tiếp tục hay tạm dừng giải quyết khiếu nại là chưa bao quát hết được các trường hợp như có hoãn khi cơ quan THADS đang chờ giải thích của tòa án, hoãn khi Tòa án đang thụ lý tranh chấp liên quan đến tài sản bị khiếu nại hay không… Do đó, Dự thảo bổ sung quy định để giúp các cơ quan THADS áp dụng thống nhất và dễ dàng trong trường hợp giải quyết khiếu nại khi đang có hoãn, tạm đình chỉ, đình chỉ thi hành án.
Ngoài ra, Thông tư số 02/2016/TT-BTP chưa đề cập hướng dẫn, trong khi đó Nghị định số 124/2020/NĐ-CP đã quy định cụ thể. Do đó, Dự thảo bổ sung thêm quy định giải quyết khiếu nại khi người khiếu nại là cá nhân chết theo đúng tinh thần của Nghị định số 124/2020/NĐ-CP.
