Thực tế từ khi bỏ khâu kiểm dịch này giá trứng các loại trên thị trường vẫn không hề giảm, điều này khiến người tiêu dùng lo ngại về chất lượng và nguồn gốc xuất xứ khi không biết dựa vào đâu để phân biệt trứng sạch, bẩn, tạo điều kiện cho trứng trôi nổi có cơ hội tràn lan trên thị trường.
Người chăn nuôi đón tin mừng
Theo đánh giá của các chuyên gia, mức độ lây lan dịch bệnh thông qua trứng gia cầm là không cao. Hơn nữa, tình hình dịch cúm cũng đã được kiểm soát tốt nhiều năm qua, người chăn nuôi chịu cảnh “một vỏ nhiều tròng”, một quả trứng phải chịu nhiều loại thuế, phí cùng các hình thức kiểm dịch.
Việc kinh doanh trứng gia cầm bị cản trở nhiều, để được cấp giấy kiểm dịch nhanh, kịp tiến độ giao hàng, doanh nghiệp phải “thân quen” với cán bộ thú y. Có những thời điểm trứng gia cầm tại trại rớt giá, tồn hàng nhưng khi bán lẻ đến tay người tiêu dùng vẫn cao ngất ngưởng.
Nhằm hạn chế tình trạng đó, mới đây, Thông tư 25 của Bộ NN&PTNT về kiểm dịch động vật, sản phẩm động vật trên cạn, trứng gia cầm tươi và chế biến (trứng bắc thảo, trứng muối, trứng lộn, trứng ăn liền,...) từ ngày 15/8 các sản phẩm sẽ được miễn kiểm dịch. Đối với trứng xuất khẩu, nếu có yêu cầu thì vẫn thực hiện kiểm dịch. Trước thông tin đó, nhiều người chăn nuôi, người kinh doanh tỏ thái độ vui mừng vì sẽ không còn những thủ tục rườm rà từ khâu sản xuất đến khâu tiêu thụ.
Theo các chủ trại chăn nuôi, việc miễn phí kiểm dịch và những thủ tục rườm rà liên quan, trứng gia cầm sẽ có giá cạnh tranh hơn khi giảm bớt các khâu trung gian. Chất lượng trứng gia cầm không lo bị thả nổi do cả người chăn nuôi và người bán đều phải chịu trách nhiệm về chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm với sản phẩm bán ra.
Ông Lâm Văn Trẻo - Hội Chăn nuôi và tiêu thụ trứng vịt Liên Châu cho biết: trước giờ, quả trứng được quản lý qua việc cấp giấy kiểm dịch. Người kinh doanh mua hàng từ nơi có giấy kiểm dịch mà không tự kiểm soát nguồn gốc, chất lượng vì cho đó là trách nhiệm của ngành thú y.
“Từ năm 2015, nước ta đã bỏ thu phí kiểm dịch, giờ bỏ thêm kiểm dịch trứng thì rất mừng vì người nuôi có thể dễ dàng bán hơn, không vướng mắc các thủ tục, giấy tờ. Các sản phẩm trứng được các hộ kinh doanh thu gom từ các đàn nuôi khỏe mạnh, xuất phát từ các vùng, cơ sở an toàn dịch bệnh, bảo quản đảm bảo các yêu cầu về vệ sinh thú y nên thêm khâu kiểm dịch là quá lãng phí” - ông Trẻo nhấn mạnh.
Cùng với người chăn nuôi, các tiểu thương bán trứng ở chợ cũng vui mừng không kém. Thời gian trước, hàng ngày lực lượng thú y túc trực ở các quầy để kiểm dịch, đếm trứng thu tiền. Các tiểu thương vừa phải lấy trứng giá cao từ các đại lý, vừa phải đóng tiền kiểm dịch, từ nay, tiểu thương có thể lấy trứng trực tiếp từ chủ trại để bán chứ không phải qua bất kỳ khâu trung gian nào.
“Trước đây, người chăn nuôi không có quyền tự quyết giá trứng mà do các đầu mối kinh doanh lớn chi phối nên người nuôi luôn lỗ nhiều hơn lãi. Khi cắt được các khâu trung gian, phí kiểm dịch thì giá thành quả trứng từ người nuôi tới tay người dùng sẽ giảm đáng kể, như vậy người nuôi, người kinh doanh đến người mua đều có lợi” - một tiểu thương kinh doanh trứng gia cầm tại chợ chia sẻ.
Người tiêu dùng lo, nhà đầu tư mếu
Trong khi người chăn nuôi, tiểu thương đón tin mừng bãi bỏ quy định kiểm dịch trứng gia cầm, trái ngược với đó, nhiều người tiêu dùng lại lo ngại mặt hàng này sẽ bị thả nổi. Theo nhiều người tiêu dùng, trứng gia cầm là thực phẩm thiết yếu cần được bảo đảm chất lượng nên việc bỏ kiểm dịch khiến nhiều người lo lắng.
Mặt khác, trứng gia cầm Trung Quốc luôn có giá rẻ hơn trứng nội địa trong khi đó giữa Việt Nam và Trung Quốc chưa có thỏa thuận xuất nhập trứng gia cầm theo đường chính ngạch. Những năm qua vẫn có một lượng trứng nhập lậu tuồn vào nước ta và khi đã vào nội địa thì nó có thể tự do đi khắp nơi mà không cần qua bất kỳ khâu kiểm tra nào cả về cảm quan lẫn giấy tờ thông hành, từ đó vô tình tạo ra lỗ hổng để dịch bệnh, nhất là dịch cúm gia cầm có cơ hội bùng phát trở lại.
Chị Nguyễn Ngọc Diệp (Hà Nội) chia sẻ: “Tôi chỉ lựa chọn mua trứng ở những cửa hàng có giấy an toàn vệ sinh, kiểm dịch nhưng giờ việc kiểm dịch được bỏ thì người dân sẽ không biết đâu là trứng sạch, trứng bẩn, trứng gia cầm bệnh thì làm sao người dân có thể nhìn mắt thường mà nhận biết được”.
Đối với các doanh nghiệp có đầu tư hệ thống xử lý, làm sạch trứng thì cho rằng việc bỏ kiểm dịch trứng gia cầm chắc chắn sẽ làm xáo trộn thị trường mặt hàng này. Bởi lẽ, tại thời điểm xảy ra dịch cúm gia cầm trên diện rộng, Nhà nước khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư dây chuyền xử lý trứng gia cầm để cung cấp trứng sạch ra thị trường.
Nhiều doanh nghiệp hưởng ứng, đầu tư hàng trăm tỷ đồng để có thiết bị xử lý hiện đại, giờ bỏ kiểm dịch thì sản phẩm từ những dây chuyền sạch này sẽ chẳng khác những sản phẩm của các cơ sở nhỏ, đầu tư sơ sài hoặc chỉ được xử lý thủ công, vô tình từ quy định đó sẽ tạo ra môi trường kinh doanh không bình đẳng.
Hơn nữa, hiện nay, thị trường đang tiến tới việc quản lý, phân phối mặt hàng này theo chuỗi để đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, nên nếu không còn giấy kiểm dịch mà đội ngũ quản lý thị trường không quản lý tốt sẽ chẳng còn doanh nghiệp nào hứng thú với việc đầu tư quản lý theo chuỗi.
Không thể phủ nhận việc bỏ kiểm dịch đối với trứng gia cầm sẽ chấm dứt hình thức kiểm dịch kiểu “đếm trứng tính tiền”, giảm bớt được khâu trung gian khi nhập trứng tuy nhiên cần có cơ chế quản lý để người bán phải chịu trách nhiệm cao hơn về hàng hóa của mình trước người tiêu dùng. Cơ quan chức năng cần đề cao quy trình hậu kiểm hơn nữa, kiểm soát quả trứng chặt chẽ ngay từ các trại chăn nuôi mới có thể tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, an toàn vệ sinh thực phẩm.
