Chính thức bỏ áp giá trần sữa
Trước đây, giá sữa lên xuống thất thường, không ổn định, và cao hơn rất nhiều so với các nước trên thế giới. Vì vậy, cơ quan chức năng đã tham gia quản lý bằng cách áp giá trần đối với mặt hàng sữa cho trẻ em dưới 6 tuổi.
Có thể thấy, sau gần 3 năm thực hiện quy định áp trần giá sữa, người tiêu dùng Việt Nam đã hưởng lợi từ chế độ bình ổn giá sữa của Nhà nước. Bộ Tài chính cho biết, nếu so với thời điểm trước khi thực hiện bình ổn giá tháng 6/2014, giá bán lẻ sữa dành cho trẻ em dưới 6 tuổi đã giảm 1-34% tại các địa bàn như Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Tĩnh, Đà Nẵng, Lào Cai, Bình Định…, giúp cho người tiêu dùng tiếp cận với sản phẩm sữa có chất lượng, giá thành phù hợp.
Tuy nhiên, quy định này vẫn chưa thực sự quản lý được giá sữa từ gốc, chưa tạo ra môi trường cạnh tranh trên thị trường sữa khiến nhiều DN phản đối. Các DN sữa ngoại đã nhiều lần gửi kiến nghị lên cơ quan quản lý đề nghị bỏ trần giá sữa để tạo sự cạnh tranh bình đẳng.
Đại diện một DN cho biết, việc khống chế giá trần khiến DN không thể phát triển sản phẩm mới, không dám áp dụng các cải tiến về chất lượng mẫu mã sản phẩm vì nếu như thế sẽ đội chi phí, không có lãi. Nếu không áp trần giá sữa thì DN mới có thể nghiên cứu, đổi mới để cho ra đời các sản phẩm có chất lượng tốt hơn, được bổ sung các dưỡng chất.
Theo Hiệp hội Sữa Việt Nam, hiện có hơn 70% sữa bột tại Việt Nam được nhập khẩu. Việc áp giá trần sữa cộng thêm quy định về việc cấm quảng cáo sữa cho trẻ dưới 2 tuổi từ đầu năm 2014 khiến một số hãng sữa lớn phải rời bỏ Việt Nam như công ty Danone - một DN sản xuất bơ và sữa của Pháp lớn thứ 2 trên thế giới đã quyết định rời bỏ Việt Nam sau 20 năm gắn bó, hay hãng sữa Dumex cũng ngừng hoạt động tại Việt Nam.
Theo các chuyên gia, biện pháp áp giá trần không phải là biện pháp quản lý tốt nhất, chỉ thực hiện khi thị trường có sự độc quyền của một vài doanh nghiệp lớn. Biện pháp hành chính áp giá trần chỉ là biện pháp cuối cùng và hiệu quả không cao. Điều quan trọng là phải giải quyết bài toán phát triển sản xuất trong nước, nhất là khi sữa bột Việt Nam đang thua sản phẩm nước ngoài. Thêm vào đó, cần giải quyết bài toán cung - cầu, tạo điều kiện cho nhiều doanh nghiệp đầu tư, kinh doanh sữa, chống độc quyền....
Hiện, quy định áp giá trần đối với mặt hàng sữa cho trẻ em dưới 6 tuổi đã chính thức hết hiệu liệu lực. Từ ngày 1/4, các DN kinh doanh sữa dành cho trẻ em dưới 6 tuổi được tự xác định mức giá bán lẻ sữa đến người mua, đồng thời đăng ký hoặc kê khai giá với cơ quan nhà nước, triển khai giá bán này và chịu trách nhiệm về chất lượng sản phẩm trong toàn chuỗi phân phối trên cả nước.
Bộ Công thương cho rằng, bãi bỏ quy định áp trần giá sữa, thay vào đó DN tự kê khai, đăng ký giá sẽ giúp truy xuất được nguồn gốc hàng hóa, kiểm soát được chất lượng, giá cả... Đồng thời việc quản lý này cũng xác định được trách nhiệm của các đơn vị sản xuất, kinh doanh khi có vi phạm; hoặc có thể thu hồi được sản phẩm trong trường hợp sản phẩm có vấn đề về chất lượng.
 |
| Việc bỏ áp trần giá sữa khiến không ít người tiêu dùng lo lắng nếu không kiểm soát chặt, giá sữa sẽ tăng cao |
Liệu giá sữa có “nhảy múa”?
Việc bỏ áp trần giá sữa khiến không ít người tiêu dùng lo lắng, liệu giá sữa có “nhảy múa” giống như thời điểm trước khi áp trần? Chị Ngọc Anh (ở Thanh Xuân, Hà Nội) chia sẻ, chị có 3 con nhỏ nên một tháng gia đình chị phải dùng rất nhiều sữa cho các con. Trung bình mỗi tháng gia đình chị dùng khoảng 8 hộp sữa Abott Grow hết khoảng 8 triệu/tháng.
“Việc áp trần giá sữa thời gian qua đã khiến giá sữa phần nào được kiểm soát, người tiêu dùng được hưởng lợi. Giờ đây, chấm dứt việc áp trần giá sữa, nếu giá sữa không được quản lý chặt, các doanh nghiệp sữa tự định giá thì tôi lo ngại giá sữa sẽ tăng cao. Lúc đó, gia đình tôi không biết sẽ phải xoay sở như thế nào cho đủ chi phí của cả gia đình…”, chị Ngọc Anh lo lắng nói.
Còn chị Vân Hương (ở Hà Đông, Hà Nội) cho biết, thu nhập từ đồng lương công nhân của cả hai vợ chồng đều thấp. Vì vậy, chị Hương chỉ mua được sữa nước đóng vỉ cho con cho uống, thỉnh thoảng mới mua được hộp sữa bột dealac của Vinamilk. Chị lo lắng nếu giá sữa không được kiểm soát, chắc con chị sẽ không được uống sữa nữa.
Thực tế, sau khi bỏ áp trần giá sữa, theo khảo sát của phóng viên tại một số cửa hàng sữa trên địa bàn Hà Nội những ngày tháng 4 vừa qua, hầu hết các loại sữa cho trẻ em dưới 6 tuổi đều có nguồn cung khá dồi dào và giá ổn định, thấp hơn hoặc bằng giá trần.
Ví dụ, giá sữa bột Dielac Alpha Step 3 (900g) dành cho trẻ 1-2 tuổi dao động từ 175.900-176.924 đồng/hộp, sữa Similac IQ Plus, 1,7kg, dành cho trẻ 1-3 tuổi có giá dao động từ 700.000-780.000 đồng/hộp. Dielac Pedia 2+ (900 g) có giá bán lẻ 293.500 đồng, sữa Gallia số 3 (800 g) 350.000-380.000 đồng/hộp…
Trao đổi với phóng viên, chủ một cửa hàng kinh doanh sữa trên phố Pháo Đài Láng (Đống Đa, Hà Nội) cho hay: “Bỏ quy định áp trần giá sữa, các doanh nghiệp điều chỉnh giá rất linh hoạt, việc tăng hay giảm đều theo tín hiệu thị trường và có giải thích với đại lý, người tiêu dùng. Khi áp dụng giá trần, mỗi lần điều chỉnh, doanh nghiệp rất gò bó, kéo theo đại lý cũng bị cắt giảm nhiều quyền lợi, tạo áp lực cho cả đại lý lẫn người tiêu dùng”.
Trước việc người tiêu dùng lo ngại việc “hủy” giá trần sẽ xảy ra đợt tăng giá mới, ông Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu giá cả (Bộ Tài chính) cho rằng, khó có thể xảy ra tình trạng tăng giá sữa đồng loạt bởi khi bỏ trần, các sản phẩm sữa bột dành cho trẻ em dưới 6 tuổi sẽ phải kê khai và đăng ký giá với cơ quan quản lý về giá. Khi được cơ quan này đồng ý thì mới được bán ra thị trường.
Các chuyên gia kinh tế cho rằng, việc loạn giá sữa không bắt nguồn từ việc áp hay bỏ giá trần mà do khâu quản lý yếu kém. Khi bỏ trần giá sữa, các DN sẽ cạnh tranh bình đẳng, tạo sức ép lên giá thành buộc DN phải giảm giá, DN nào bán giá cao thì người tiêu dùng sẽ không mua. Trong quá trình cạnh tranh, nếu DN đẩy giá lên quá cao thì sẽ đánh mất lợi thế của mình.
Sau khi bỏ giá trần, cần có biện pháp bình ổn giá, bảo vệ một số đối tượng tiêu thụ sản phẩm sữa như nhóm sữa bình dân cho người thu nhập thấp. Biện pháp quản lý hiệu quả nhất là nắm được đầu vào, công khai minh bạch niêm yết giá bán sản phẩm sữa, DN nhập khẩu bao nhiêu, giá cả bao nhiêu, giá thị trường, thuế, chi phí… Nếu Bộ Công Thương quản lý tốt, nắm được các yếu tố đó thì DN không có cơ hội tăng giá bất hợp lý.
Ông Vũ Vinh Phú, chủ tịch Hiệp hội Siêu thị Hà Nội cho rằng, bỏ giá trần đối với sản phẩm sữa dành cho trẻ em dưới 6 tuổi nhưng trong Luật Giá cũng quy định, khi có những biến động đột xuất thì cơ quan chức năng có quyền kiểm tra giá thành sản phẩm. Dừng bình ổn giá sữa thì cơ quan chức năng sẽ thay bằng biện pháp kê khai giá từ khâu nhập khẩu nguyên liệu cho đến khâu sản xuất… “Quan trọng là phải làm đến cùng, đừng “đánh trống bỏ dùi”, làm nửa chừng thì tôi nghĩ sẽ quản lý được giá sữa”, ông Phú nhấn mạnh.
Bộ Công Thương cho biết, việc chấm dứt áp trần giá sữa cho trẻ em dưới 6 tuổi và việc làm thế nào để Nhà nước vẫn quản lý được giá sữa, doanh nghiệp thực hiện được quyền lợi và nghĩa vụ rõ ràng, còn người tiêu dùng được hưởng giá đi đôi chất lượng ổn định sẽ vẫn còn là câu chuyện được nhắc đến. Tuy nhiên, giá sữa cũng sẽ như các mặt hàng tiêu dùng khác, phụ thuộc phần lớn vào cung cầu của thị trường.
