Bỏ công việc lương cao ở nước ngoài, nữ tiến sĩ trẻ trở về góp sức cho y học tái tạo Việt Nam

Tế bào gốc: Tiềm năng lớn nhưng cần hiểu đúng, làm đúng

Là người gắn bó hơn một thập kỷ với nghiên cứu tế bào gốc, TS. Nguyễn Thị Kiều Oanh cho rằng một trong những thách thức lớn hiện nay là nhận thức sai lệch của công chúng về khái niệm này. Theo chị, tế bào gốc – đặc biệt là tế bào gốc mô mỡ tự thân – là một nguồn tài nguyên sinh học quý giá, nhưng không phải "thần dược" như nhiều quảng cáo đang thổi phồng.

Theo TS. Oanh, điểm mạnh của tế bào gốc mô mỡ tự thân là độ tương thích cao với cơ thể, gần như không gây phản ứng miễn dịch, giảm nguy cơ đào thải. Trong môi trường nuôi cấy chuyên biệt, chúng có thể tăng sinh nhanh và biệt hóa thành nhiều loại tế bào khác như xương, sụn, da... giúp điều trị hiệu quả các tổn thương mô hoặc cải thiện chức năng của các cơ quan lão hóa, bị tổn thương. Tuy nhiên, chị nhấn mạnh: "Tế bào gốc không phải thuốc chữa bách bệnh và không có tác dụng tức thì như nhiều người lầm tưởng. Việc ứng dụng phải được giám sát y khoa nghiêm ngặt."

Theo TS. Oanh, quá trình tăng sinh tế bào là một trong những hoạt động nền tảng duy trì sự sống: mỗi ngày, cơ thể con người mất khoảng 330 tỷ tế bào, bao gồm tế bào máu, tế bào da, tế bào ruột, phổi... và đều cần được tái tạo. Tế bào gốc chính là lực lượng chịu trách nhiệm thay thế các tế bào già cỗi hoặc hư hại đó. Tuy nhiên, theo tuổi tác, lượng tế bào gốc trong cơ thể sẽ giảm dần, khiến khả năng phục hồi cũng suy giảm. Việc ứng dụng tế bào gốc – nếu đúng cách – sẽ giúp kích thích quá trình tự phục hồi của cơ thể một cách tự nhiên, từ bên trong.

Chị cũng chỉ ra sự nhầm lẫn phổ biến khi nhiều người cho rằng tất cả tế bào gốc đều giống nhau. Trên thực tế, có nhiều loại tế bào gốc khác nhau: từ tế bào gốc phôi, tế bào gốc dây rốn, tế bào gốc trưởng thành (như từ mỡ, tủy xương, da...) cho đến tế bào gốc cảm ứng (iPSC). Mỗi loại có mức độ biệt hóa và ứng dụng riêng.

Cũng theo TS. Oanh, hiện nay trên thị trường xuất hiện nhiều sản phẩm "gắn mác tế bào gốc" nhưng không thực sự chứa tế bào sống. Thay vào đó, chúng chỉ là dịch chiết từ môi trường nuôi cấy – có thể mang lại một số hiệu ứng tích cực trong ngắn hạn như dưỡng da, làm sáng – nhưng hoàn toàn không thể so sánh với ứng dụng lâm sàng của tế bào gốc thật. Đáng lo hơn, một số nơi còn cung cấp dịch vụ tiêm truyền tế bào gốc không rõ nguồn gốc, chưa được kiểm định, tiềm ẩn nhiều rủi ro cho sức khỏe.

“Tôi thực sự lo ngại khi nhiều nơi đang “đánh tráo khái niệm” về tế bào gốc. Người tiêu dùng cần tỉnh táo, cần trang bị kiến thức, tìm hiểu kỹ và lựa chọn các cơ sở uy tín để bảo vệ chính mình”, nữ Tiến sĩ nói.

Từ chối cơ hội quốc tế để trở về dựng xây nền móng cho y học tái tạo Việt

TS. Oanh là một trong những nhà nghiên cứu trẻ tiềm năng trong lĩnh vực tế bào gốc, từng nhận nhiều lời mời làm việc tại nước ngoài sau thời gian dài học tập, làm việc và nghiên cứu. Tuy nhiên, chị chọn trở về Việt Nam để tiếp tục theo đuổi khoa học và góp phần phát triển y học tái tạo trong nước.

Sinh năm 1989, TS. Nguyễn Thị Kiều Oanh đã hoàn thành chương trình Tiến sĩ chuyên ngành Khoa học Y sinh tại Khoa Y, Đại học Ulsan (Hàn Quốc) theo diện học bổng toàn phần. Đại học Ulsan là một trong những trường đại học hàng đầu châu Á (theo xếp hạng của QS Asian University Ranking) nổi bật với các chương trình học tập trung vào những lĩnh vực có tính ứng dụng cao như kỹ thuật và y học.

Trong hơn 10 năm theo đuổi con đường nghiên cứu, chị đã tập trung vào các đề tài liên quan đến tế bào gốc phôi và trưởng thành, phát triển công nghệ nuôi cấy tế bào và tạo protein tái tổ hợp để hỗ trợ quá trình biệt hóa. Đặc biệt, công trình tạo protein tái tổ hợp GM-CSF dùng trong tăng trưởng biệt hóa tế bào gốc tạo máu đã mang lại cho chị Giải thưởng Xuất sắc trong nghiên cứu y sinh do Viện Công nghệ Y sinh (Đại học Ulsan) trao tặng.

Bên cạnh nền tảng học thuật vững chắc, TS. Kiều Oanh còn tích lũy nhiều năm kinh nghiệm nghiên cứu quốc tế khi từng làm việc tại GO Discovery Lab – Đại học UCLA (Hoa Kỳ) và tham gia đào tạo chuyên sâu tại Đại học Tokushima (Nhật Bản). Chị là tác giả của hàng chục công trình khoa học được công bố trên các tạp chí quốc tế uy tín như: Tạp chí Biomedical Research and Therapy, Progress in Stem Cell, Cytotechnology,..., đồng thời sở hữu nhiều sáng chế mang tính ứng dụng cao.

Sau thời gian làm việc tại các doanh nghiệp công nghệ sinh học tại Hàn Quốc, TS. Oanh từng nhận được nhiều lời mời hợp tác từ các tập đoàn dược phẩm và công ty công nghệ quốc tế. Tuy nhiên, thay vì tiếp tục phát triển sự nghiệp ở nước ngoài, chị quyết định trở về Việt Nam – một lựa chọn mà chị mô tả là “không dễ, nhưng đúng thời điểm”.

Chính trong giai đoạn này, chị có cơ hội tiếp cận với Ngân hàng mô-tế bào gốc Vicells – đơn vị trực thuộc Bệnh viện Thẩm mỹ SIAM Thailand - một đơn vị mới nhưng đầu tư nghiêm túc với tham vọng phát triển y học tái tạo đạt chuẩn quốc tế ngay tại Việt Nam.

Chia sẻ về lý do lựa chọn làm việc tại Vicells, nữ Tiến sĩ cho biết cái tên “Vicells” – viết tắt của Vietnamese Cells (tế bào Việt Nam) – đã để lại trong chị ấn tượng đặc biệt sâu sắc.

“Tôi cảm nhận được tinh thần dân tộc rất rõ trong cái tên ấy. Nó khiến tôi muốn đem tất cả những gì mình đã học, đã trải nghiệm để đóng góp cho giấc mơ xây dựng một nền y học hiện đại, do chính người Việt làm chủ,” chị nói.

Sau cuộc trò chuyện với CEO Thái Hoàng Sơn, cảm hứng ấy càng được khơi dậy mạnh mẽ hơn. “Anh là người luôn ấp ủ khát vọng kiến tạo một thương hiệu Việt mang tầm quốc tế, kết hợp tinh hoa công nghệ toàn cầu với trí tuệ Việt. Từ anh, tôi cảm nhận được hoài bão về một nền y học tái tạo hiện đại, phát triển ngay trên đất Việt, bằng chính nội lực của người Việt.”

“Tôi từng có hơn 5 năm làm việc tại Phòng Thí nghiệm Nghiên cứu và Ứng dụng Tế bào gốc (tiền thân của Viện Tế bào gốc Việt Nam). Tôi đánh giá rất cao đội ngũ nghiên cứu trẻ tại Việt Nam – họ có chuyên môn, có đam mê và không ngừng học hỏi. Nhưng để ngành này thực sự cất cánh, chúng ta cần thêm sự đầu tư bài bản, cả về chính sách và hạ tầng. Đó cũng là lý do tôi chọn gắn bó lâu dài với Vicells. Tôi muốn góp một phần công sức để đặt những viên gạch đầu tiên cho một lĩnh vực còn rất mới nhưng đầy tiềm năng ở Việt Nam," chị nói.