Những ngày cuối tháng 10, đầu tháng 11 này, giá vàng, USD Mỹ trên thị trường tự do trong nước và Hải Phòng đang đứng ở mức cao, ảnh hưởng lớn đến phát triển kinh tế- xã hội. Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vừa ban hành quy định mới nhằm bình ổn giá vàng và ngoại tệ. Song để chính sách này phát huy hiệu quả, rất cần sự ủng hộ của toàn xã hội.
Thu hẹp huy động và cho vay bằng vàng
Quy định trước đây của NHNN cho phép các tổ chức tín dụng (TCTD) huy động và sử dụng vốn bằng vàng, hoặc bằng VNĐ bảo đảm giá trị theo giá vàng. TCTD được thực hiện nghiệp vụ này là các TCTD được phép hoạt động ngoại hối. TCTD sử dụng vốn huy động bằng vàng để cho vay bằng vàng đáp ứng cho nhu cầu vốn sản xuất kinh doanh, dịch vụ và đời sống; được chuyển đổi một phần vốn huy động bằng vàng thành VNĐ nhưng không vượt quá 30% để kinh doanh.
 |
| Giao dịch vàng tại cửa hàng Hạnh An trên đường Đà Nẵng (quận Ngô Quyền) |
Theo website NHNN, đến nay, trên toàn quốc có 23 TCTD huy động và cho vay bằng vàng. Cuối tháng 9-2010, số dư huy động bằng vàng 92,6 tấn tương đương 73.000 tỷ đồng, các TCTD cho vay 60% so với vốn huy động. Ông Vũ Ngọc Bảo, Vụ trưởng Vụ chính sách tiền tệ- Ngân hàng Nhà nước cho rằng, thời gian gần đây, giá vàng biến động lớn, việc lưu thông, huy động và cho vay bằng vàng của các TCTD tiềm ẩn nhiều rủi ro. Việc huy động và cho vay bằng vàng mở rộng sẽ làm tăng tình trạng đô la hóa nền kinh tế, tăng đầu cơ, thị trường “ngầm” về vàng diễn biến phức tạp, nhập lậu tăng, tác động tiêu cực đến thị trường tiền tệ, ngoại hối và tỷ giá. Thực tế thời gian qua, việc cho vay vốn bằng vàng của TCTD tập trung chủ yếu ở lĩnh vực phi sản suất. Đây là lĩnh vực Nhà nước không khuyến khích. Vốn huy động lớn nhưng các TCTD mới sử dụng 60% số vốn huy động, hiệu quả kinh doanh thấp. Do vậy, cần sửa đổi cơ chế huy động và cho vay vốn bằng vàng theo hướng thu hẹp.
Theo quy định mới tại Thông tư số 22/2010/TT-NHNN ngày 29-10-2010 về huy động vốn và cho vay bằng vàng, TCTD chỉ được huy động vốn bằng vàng dưới hình thức phát hành giấy tờ có giá, chỉ được cho vay vốn bằng vàng để sản xuất (chế tác) và kinh doanh vàng trang sức (không cho vay để sản xuất và kinh doanh vàng miếng). TCTD không được chuyển đổi vốn từ vàng thành VNĐ. Đối với số vốn bằng vàng đã chuyển đổi thành tiền trước đây phải giảm dần và tất toán chậm nhất là ngày 30-6-2011; không được huy động và cho vay bằng VNĐ bảo đảm giá trị theo giá vàng. Tuy nhiên, quy định này không áp dụng đối với các giao dịch huy động và cho vay bằng vàng được thực hiện trước ngày thông tư này có hiệu lực thi hành.
Tăng huy động vốn ngoại tệ trong dân
So với nhiều nước khác trên thế giới, Việt Nam có thể coi là một nước có tình trạng đô- la hóa”. Lượng kiều hối từ nước ngoài chuyển về Việt Nam hàng năm khá lớn, nhất là các tỉnh, thành phố lớn như Hà Nội, Hải Phòng, thành phố Hồ Chí Minh. Người dân vẫn có thói quen găm giữ vàng và ngoại tệ. Tại Hải Phòng, tuy không thể thống kê hết lượng kiều hối gửi về hàng năm nhưng lượng ngoại tệ huy động được từ trong dân khá cao. Chẳng hạn, đến đầu tháng 10, lượng vốn huy động bằng ngoại tệ của các TCTD trên địa bàn thành phố đạt 11,1 nghìn tỷ đồng (quy đổi), tăng 25,6% so với cùng kỳ năm trước. Ngoài ra, một lượng vàng, ngoại tệ lớn vẫn lưu hành trong dân. So với tiền VNĐ và ngoại tệ, người dân ít gửi vàng vào các ngân hàng do thói quen mua vàng trang sức là chủ yếu. Các sản phẩm vàng trang sức như nhẫn, vòng cổ, vòng tay, dây chuyền, kiềng…, các ngân hàng cũng không nhận gửi. Nếu cần tiền, người dân chỉ có thể bán hoặc mang đến hiệu cầm đồ. Việc kinh doanh vàng miếng chỉ một bộ phận dân cư hoặc các cửa hàng vàng thực hiện. Lượng vàng, ngoại tệ trong dân, nếu có cơ chế, chính sách phù hợp để thu hút sẽ phát huy nguồn lực rất lớn cho đầu tư phát triển.
Rõ ràng, công tác quản lý Nhà nước về vàng và ngoại tệ chưa sát sao, quyết liệt. Hầu hết cửa hàng vàng đều kinh doanh ngoại tệ. Trên địa bàn thành phố, nhất là khu vực nội thành, hiện có những “tay to” kinh doanh ngoại tệ tới mức trả lời thẳng khách hàng “ cần bao nhiêu cũng đáp ứng đủ”. Hoạt động kinh doanh ngoại tệ trên thị trường tự do như vậy khó kiểm soát và dễ bị thao túng giá. Do vậy, một trong những biện pháp cần áp dụng ngay là rà soát và thông báo công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng các điểm thu đổi ngoại tệ, tạo điều kiện cho cơ quan chức năng và người dân biết và giám sát hoạt động này. Việc kiểm soát thực hiện các giao dịch và niêm yết giá hàng hóa bằng ngoại tệ cần được tăng cường để giảm dần tình trạng đô la hóa trong dân và ảnh hưởng đối với nền kinh tế.
Mai Hương
