Nguồn gốc đất bị làm sai lệch?
Để đẩy nhanh tiến độ thực hiện Dự án đầu tư Nhà máy xi măng Long Sơn tại phường Đông Sơn (thị xã Bỉm Sơn) theo ý kiến chỉ đạo của UBND tỉnh Thanh Hóa, Chủ tịch UBND thị xã Bỉm Sơn đã ra quyết định 2632/QĐ-UBND về việc thành lập Tổ công tác hỗ trợ thực hiện giải phóng mặt bằng dự án đầu tư xây dựng Nhà máy sản xuất xi măng Long Sơn tại phường Đông Sơn (ban đầu gồm 15 người), sau đó đến ngày 23/12/2014 được kiện toàn (tăng lên thành 18 người), đều do ông Vũ Đức Cường (Chủ tịch UBND phường Đông Sơn) làm Tổ trưởng, trong đó có bà Dương Thị Hà (cán bộ địa chính phường Đông Sơn) là Tổ viên.
Nhiệm vụ của tổ công tác là: xác minh nguồn gốc sử dụng đất, thu thập các giấy tờ tài liệu liên quan đến quyền sử dụng đất đối với các tổ chức, cá nhân, hộ gia đình có ảnh hưởng đến dự án.
Đối với phần diện tích đất liên quan đến giải phóng mặt bằng cho dự án xây dựng Nhà máy xi măng trên địa bàn phường, phía Công ty TNHH Long Sơn và đại diện UBND phường Đông Sơn là ông Vũ Đức Cường đều xác nhận rằng: đối với diện tích đất là 35.203,6m2 (trong đó 20.606,9m2 là đất Đồng Lốc-Ông Quang) do chưa xác định rõ được chủ sử dụng cũng như diện tích cụ thể của từng hộ sử dụng, nên công ty đã chi 4.522.768.400 đồng giao cho UBND phường Đông Sơn giữ và UBND phường Đông Sơn để chuyển trả cho các chủ sở hữu phần diện tích đất nêu trên thay công ty TNHH Long Sơn. Đồng thời, UBND phường Đông Sơn có trách nhiệm hoàn tất và bàn giao toàn bộ hồ sơ có liên quan đến GPMB phần diện tích nêu trên cho Công ty TNHH Long Sơn.
Sự việc được Cơ quan Cảnh sát điều tra - Công an TX Bỉm Sơn phát hiện nhờ đơn tố giác tội phạm của người dân. Cơ quan cảnh sát điều tra xác định có 3 hộ không thuộc danh sách của 47 hộ được chi trả, đền bù. Mà 3 hộ này là những người thân, quen biết đối với Vũ Đức Cường (Chủ tịch UBND phường Đông Sơn thời điểm đó), được Cường “nhờ” đứng tên, lập hồ sơ kê khai đất. Lợi dụng kẽ hở của pháp luật (do trước đây nguồn gốc đất này chỉ có 47 hộ dân canh tác, sử dụng) nên Cường và Hà đã lập hồ sơ, danh sách khai khống thêm 3 hộ dân để nhận tiền chênh lệch.
Trong quá trình xác minh, Cơ quan điều tra đã có công văn yêu cầu xác nhận diện tích nguồn gốc đất được lập “khống” này gửi Phòng Tài nguyên-Môi trường (TN-MT) TX Bỉm Sơn. Phòng TN-MT đã gửi công văn 295/TNMT xác định phần đất của 3 hộ dân được lập “khống” này là “quỹ đất dôi dư do UBND phường quản lý sau khi giao đất trừ quỹ đất để quy hoạch giao thông, thủy lợi nội đồng...”.
Trong công văn số 03 ngày 15/1/2020 của UBND phường Đông Sơn cũng xác nhận: “Đối với diện tích 4293,9 m2 đất đã lập hồ sơ cho 03 hộ dân là quỹ đất từ giao thông, thủy lợi nội đồng và đát cồn bãi, đất ven suối, đất bờ thửa... thuộc UBND phường Đông Sơn quản lý”.
Căn cứ vào các công văn này, Cơ quan Cảnh sát điều tra - Công an TX Bỉm Sơn đã khởi tố vụ án “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”, bắt tạm giam Dương Thị Hà với tổng thời gian 10 tháng 16 ngày.
Khu đất Đồng Lốc-Ông Quang là loại đất gì?
Liên quan đến Dự án nhà máy Xi măng Long Sơn, cũng vào thời điểm năm 2015-2016 còn có một vụ án dân sự về “Tranh chấp quyền sử dụng đất” giữa ông Phạm Văn Định (nguyên đơn) và bị đơn là Công ty TNHH Long Sơn. Trong vụ án dân sự này, ông Phạm Văn Định khẳng định toàn bộ số đất tại xứ Đồng Lốc-Ông Quang thu hồi phục vụ dự án Nhà máy Xi măng Long Sơn đều do ông Định sử dụng, khai thác trồng mía.
 |
| Nguồn gốc khu xứ đất Đồng Lốc-Ông Quang (viền trắng đậm) là mấu chốt của vụ án |
Theo nguyên đơn, ông Định nhận lại khu đất trên từ ông Lại Thế Kim, điều này được khẳng định tai Công văn 1849/UBND-TNMT ngày 25/11/2015 của UBND thị xã Bỉm Sơn và cũng được xác nhận tại Biên bản làm việc ngày 20/10/2015 (tại mục III, do bà Hoàng Thị Cường - Chủ nhiệm HTX Đông Sơn xác định như sau: …“Đây là vùng đất ông Kim đã mượn của các hộ để trồng mía do các hộ sản xuất không có hiệu quả vào năm 1999. Sau này, ông Kim không làm nữa thì ông Định mới mượn lại để làm. Bà Cường là người đi giao ruộng từ năm 1993, dồn điền đổi thửa năm 1998 và hiện tại vẫn làm HTX nên nắm rõ ông Định không có đất được giao mà bị ảnh hưởng bởi dự án xi măng Long Sơn, không có diện tích khai hoang thêm vì nhận lại ruộng của ông Kim đã trồng mía từ trước”...
Trong Công văn số 150/CV-UBND ngày 2/11/2015 của UBND xã Đông Sơn trả lời về đơn đề nghị của ông Phạm Văn Định, tại phần 2 “Về nguồn gốc sử dụng đất và việc bồi thường hỗ trợ về đất” khẳng định: “Việc ông Phạm Văn Định canh tác tại xứ đồng Đất Lốc Ông Quang là đất giao cho các hộ gia đình, cá nhân xóm Đông Thôn theo Nghị Định 64/CP của Chính Phủ. Năm 1998 sau khi thực hiện dồn điền đổi thửa tại địa phương xứ đồng Đất Lốc-Ông Quang là đất sản xuất lúa màu khó canh tác, năng suất thấp, nhân dân đã cho ông Lại Thế Kim mượn đất của nhân dân để trồng mía. Sau khi trồng mía được khoảng 4-5 năm, vào khoảng năm 2004-2005, ông Lại Thế Kim do sức khỏe yếu đã không canh tác nữa nên để cho ông Phạm Văn Định tiếp tục trồng mía trên diện tích đất này”…
Như vậy, qua những văn bản này cho thấy diện tích xây dựng Nhà máy Xi măng Đông Sơn tại xứ đất Đồng Lốc-Ông Quang có sự khác biệt về nguồn gốc. Trong vụ kiện tranh chấp dân sự giữa ông Phạm Văn Định thì chính quyền xã Đông Sơn và Thị xã Bỉm Sơn khẳng định rằng đó là “đất của người dân”, sau khi dồn điền đổi thửa thì đất này là đất sản xuất lúa màu khó canh tác, nên ông Lại Thế Kim mượn của 47 hộ nông dân để trồng mía, sau này ông ông Phạm Văn Định mượn lại của ông Kim để canh tác.
Còn trong hồ sơ vụ án hình sự “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” đối với các bị can Dương Thị Hà, Vũ Đức Cường, Vũ Mạnh Quyến và Nguyễn Văn Kỳ thì “4293,9 m2 là quỹ đất từ giao thông, thủy lợi nội đồng và đát cồn bãi, đất ven suối, đất bờ thửa... thuộc UBND phường Đông Sơn quản lý”.
Theo tài liệu thu thập được, Công ty TNHH Long Sơn ngày 20/3/2020 đã có công văn số 06/CV-LS gửi các cơ quan tố tụng Thị xã Bỉm Sơn, trong đó nhận một phần trách nhiệm, không yêu cầu các hộ dân phải khắc phục số tiền chi trả cho 3 hộ gia đình lập hồ sơ “khống” tại xứ đất Đồng Lốc-Ông Quang và đề nghị xem xét giảm nhẹ trách nhiệm hình sự đối với các thành viên Tổ công tác hỗ trợ thực hiện GPMB dự án Nhà máy Xi măng Long Sơn.
 |
| Văn bản của Công ty TNHH Long Sơn |
Trong vụ việc này, nguồn gốc của 4293,9 m2 đất "khống" rất cần được làm rõ, bởi đây là căn cứ để khởi tố vụ án, khởi tố bị can và xác định bên bị thiệt hại trong vụ án. Nếu Khu đất Đồng Lốc – ông Quang là đất công như Công văn 295/TNMT xác định thì việc khởi tố vụ án là có căn cứ. Nhưng nếu không xác định được bên bị thiệt hại trong vụ án hình sự này là tổ chức/cá nhân nào: Công ty TNHH Long Sơn (bên chi trả tiền đền bù GPMB), UBND phường Đông Sơn hay là người dân có đất tại xứ đồng Đất Lốc-Ông Quang thì liệu việc khởi tố, truy tố có thuyết phục?
