Nhiều vụ trọng án liên quan đến “tín dụng đen”
Theo Bộ Công an, trong năm thứ 2 thực hiện Chỉ thị số 12 của Chính phủ về tăng cường phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm và vi phạm pháp luật (VPPL) liên quan đến hoạt động “tín dụng đen” được kiềm chế. Tuy nhiên, vẫn phát sinh nhiều thủ đoạn mới, tiềm ẩn phức tạp.
Báo cáo Chính phủ, Bộ Công an cho biết: Dịch bệnh COVID-19 làm thiệt hại nặng nề đến mọi mặt của kinh tế - xã hội, tình trạng tạm dừng kinh doanh, kinh doanh không có lãi, chi phí cao, nợ lương, mất việc làm, giảm thu nhập khiến nhu cầu vay tiền để phục vụ sinh hoạt, kinh doanh tăng; một bộ phận thanh, thiếu niên phát sinh nhu cầu vay tiền để phục vụ nhu cầu tiêu xài cá nhân, sử dụng vào các hoạt động VPPL như sử dụng ma túy, cờ bạc...
Lợi dụng tình trạng trên, các đối tượng hoạt động “tín dụng đen” lợi dụng công nghệ cao, mạng xã hội mời chào, dụ dỗ người kinh doanh nhỏ lẻ, lao động thu nhập thấp, công nhân, thanh, thiếu niên… vay tiền.
Để đối phó với các cơ quan chức năng, các đối tượng hoạt động “tín dụng đen” chuyển hưởng sang lập các doanh nghiệp (DN) “núp bóng”, cho vay trực tuyến, vay qua ứng dụng hoặc lập các tài khoản, hội nhóm trên mạng xã hội (Zalo, Facebook) để len lỏi, tiếp cận, mời chào số lượng lớn người có nhu cầu vay tiền với thủ đoạn quảng cáo như: không cần thế chấp tài sản, chỉ cần giấy tờ tùy thân, giải ngân ngay qua tài khoản ngân hàng; nhưng thu thêm nhiều khoản phí, tiền phạt trái pháp luật (thực chất là thay cho tiền lãi bất chính); lập các hợp đồng mua bán, giao nhận tiền, tài sản khống, ép người đi vay dùng tiền vay thực hiện khống các hành vi VPPL nhằm gây bất lợi về pháp lý cho người vay; một số hợp đồng tuy số tiền vay nhỏ, thời gian vay ngắn nhưng lãi suất gấp nhiều lần định mức pháp luật cho phép.
Thậm chí, một số DN kinh doanh dịch vụ cầm đồ thành lập nhiều cơ sở, cửa hàng, vừa hoạt động cho vay cầm cố tài sản nhưng thu thêm nhiều khoản phí, quy định tiền phạt lớn nhằm lách luật về lãi suất, có dấu hiệu cho vay lãi nặng. Các đối tượng hình sự hoạt động cho vay lãi nặng dưới hình thức hụi, họ nhắm đến một bộ phận tiểu thương, người kinh doanh nhỏ lẻ, thanh, thiếu niên, các đối tượng cần tiền “vay nóng” phục vụ hoạt động kinh doanh, các nhu cầu bất chính, tiêu xài cá nhân hoặc sử dụng để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật như đánh bạc, sử dụng ma túy...
Theo Bộ Công an, mặc dù tình trạng các đối tượng côn đồ, đối tượng nghiện, các băng nhóm tội phạm thực hiện các hành vi đòi nợ đến mức phải truy cứu trách nhiệm hình sự đã giảm rõ rệt nhưng thủ đoạn đòi nợ bằng cách ném chất bẩn, chất thải, gạch đá vào nơi ở, nơi làm việc của con nợ và người thân con nợ vẫn xuất hiện ở nhiều nơi.
Nổi lên tình trạng gây sức ép đòi nợ bằng cách gọi điện, nhắn tin giả danh các cơ quan bảo vệ pháp luật để đe dọa hoặc sử dụng thông tin cá nhân, danh bạ, tài khoản mạng xã hội của người đi vay cung cấp khi vay tiền để bôi nhọ, xúc phạm danh dự, nhân phẩm, phát tán cho người thân, bạn bè, đồng nghiệp người đi vay.
Đáng chú ý, trong thời gian dịch bệnh COVID-19 bùng phát, do ảnh hưởng của thất nghiệp, kinh doanh thua lỗ, nhiều người đi vay không đủ khả năng trả nợ lãi và tiền đi vay, tại một số địa phương liên tiếp xảy ra một số vụ án giết người, đe dọa giết người, cố ý gây thương tích, bắt giữ người trái pháp luật, hủy hoại tài sản, cướp, cướp giật... có nguyên nhân từ “tín dụng đen”.
Trong một số vụ án, đối tượng tuy phạm tội lần đầu nhưng hành vi có tính côn đồ, sử dụng hung khí nguy hiểm, gây hậu quả rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng, qua điều tra xác định nguyên nhân do đối tượng gây án nợ nần, túng quẫn.
“Núp bóng” công ty tài chính
Báo cáo của Bộ Công an còn cho thấy, hoạt động cho vay qua app, website phát triển, xuất hiện nhiều ứng dụng không rõ nguồn gốc về đơn vị chủ quản và có liên quan đến người nước ngoài có biểu hiện hoạt động liên quan đến hoạt động “tín dụng đen” (có khoảng 200 ứng dụng cho vay trực tuyến).
“Các ứng dụng này thường xuyên được thay đổi tên hoặc để ẩn thông tin nhằm tránh sự theo dõi của cơ quan chức năng. Khi khách hàng cài đặt ứng dụng vay và để lại thông tin cá nhân, sẽ có đối tượng liên hệ, mời chào vay tiền và cài đặt các ứng dụng vay khác. Các ứng dụng này có khả năng truy cập danh bạ, lịch sử tin nhắn, cuộc gọi, thông tin tài khoản mạng xã hội... có thể bị sử dụng vào những mục đích trái pháp luật” - Bộ Công an cảnh báo.
Đáng chú ý, khách hàng của các ứng dụng này chủ yếu là học sinh, sinh viên, công nhân viên, người thu nhập thấp cần vay một khoản tiền khoảng vài triệu đồng trong thời gian ngắn mà không muốn thực hiện các thủ tục vay tại ngân hàng, tổ chức tín dụng. Khách hàng có thể không để ý hoặc bỏ qua các thông tin quy định ràng buộc về lãi suất, phí, tiền phạt dẫn đến mức lãi suất phải trả cao hơn nhiều lần lãi suất của ngân hàng, dẫn đến việc vay của ứng dụng sau trả lãi cho ứng dụng trước.
Thậm chí, có nhiều công ty lợi dụng công nghệ cao để hoạt động biến tướng với các mô hình như: cầm đồ online; hợp tác, cung cấp khách hàng cho công ty cầm đồ; tạo lập ứng dụng để cá nhân đi vay và cá nhân cho vay tự do kết nối, thỏa thuận với nhau; hợp tác với bên thứ ba là đối tác giới thiệu khách hàng cho các công ty tài chính của hệ thống ngân hàng.
Thống kê cho thấy, tại Việt Nam, có hơn 100 công ty cho vay lấy danh nghĩa cho vay ngang hàng để cho vay trực tuyến (Vnvon, sieudong, Eloan, Moneybank...), hầu hết có vốn nước ngoài (Trung Quốc, Nga, Indonesia...) đăng ký hoạt động là dịch vụ tư vấn tài chính và kết hợp với các công ty, cửa hàng cầm đồ để thực hiện hoạt động cho vay tiền, thu hồi nợ.
“Các DN này thường đăng ký “núp bóng” thành các công ty hoạt động kinh doanh tại Việt Nam và cho vay theo mô hình hoạt động của công ty tài chính nhưng lại không có giấy phép kinh doanh dịch vụ tài chính tại Việt Nam. Mỗi DN này thường tạo ra nhiều ứng dụng (app) cho vay với tên gọi khác nhau để hoạt động cho vay lãi nặng với thủ đoạn tương tự các đối tượng hoạt động “tín dụng đen” dưới hình thức cho vay trực tuyến” - Bộ Công an nhận định.
