Biên bản họp gia đình có giá trị pháp lý để chia di sản?

Ảnh minh họa
Ảnh minh họa
(PLVN) - Có một thực tế khá phổ biến là cha mẹ khi phân chia tài sản cho con thường họp mặt gia đình (gia tộc), có sự chứng nhận của người làm chứng hay chính quyền địa phương. Vậy, biên bản họp mặt gia đình có hay không có giá trị pháp lý về  thừa kế, tặng cho tài sản? 

Vợ chồng ông K.V.T và bà N.T.D có 5 người con. Năm 2010 ông T chết. Quá trình chung sống hơn 40 năm, ông bà tạo lập được một số nhà, đất và tài sản có giá trị khác. Năm 2012, bà D tổ chức họp cùng đông đủ các con và thống nhất chia gần 1200m2 đất (sau khi trừ đất làm đường đi chung rộng 3m) làm 4 phần để cho 4 người con.

Các tài sản khác (nhà, đất và vật dụng sinh hoạt), bà D toàn quyền đứng tên và định đoạt, các con không có quyền yêu cầu. Năm 2018, bà D lại họp mặt gia đình để chia tài sản cho các con nhưng nêu rõ, biên bản chỉ có hiệu lực sau khi bà D qua đời. Cả 2 biên bản họp gia đình được các thành viên thống nhất ký tên, Trưởng khu phố xác nhận, UBND phường chứng thực nội dung và chữ ký của người tham dự là thật. 

Chưa thật sự yên tâm với nội dung và hình thức biên bản trên, bà D còn băn khoăn vì không rõ Biên bản họp gia đình có giá trị pháp lý như thế nào? Biên bản này sẽ được công nhận là di chúc hay văn bản phân chia di sản thừa kế, hay văn bản tặng cho tài sản? 

Ths Bùi Đức Độ (Giám đốc Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh Kiên Giang) cho rằng, tình huống của bà D nêu trên có thể hiểu theo nhiều quan hệ: 

Trường hợp thứ nhất, biên bản họp gia đình có nội dung phân chia di sản thừa kế: Do ông T không để lại di chúc nên di sản của ông T sẽ được chia theo pháp luật cho hàng thừa kế thứ nhất (vợ và các con). Việc họp mặt gia đình gồm những người thừa kế để thỏa thuận người quản lý di sản, người phân chia di sản, cách thức phân chia di sản.

Biên bản họp gia đình đã đáp ứng về mặt hình thức (bằng văn bản, có sự chứng nhận của chính quyền địa phương) và nội dung (tự nguyện, không bị cưỡng ép, cũng không trái với quy định pháp luật) được quy định tại Điều 656 BLDS năm 2015 (về họp mặt những người thừa kế) và Khoản 2 Điều 5 Nghị định số 23/2015/NĐ-CP ngày 16/02/2015 của Chính phủ về cấp bản sao từ sổ gốc, chứng thực bản sao từ bản chính, chứng thực chữ ký và chứng thực hợp đồng, giao dịch. 

Trường hợp thứ hai: Nếu biên bản họp gia đình có nội dung tặng cho (được thể hiện bằng các từ ngữ như: cho, để lại, nhượng, nhường lại, thống nhất…) thì có thể được coi là ý chí của cá nhân nhằm chuyển quyền sở hữu tài sản, quyền sử dụng đất của mình cho người khác khi họ còn sống hay sau khi chết. Các bên cho và nhận đã ký tên vào văn bản, nếu có chứng thực của UBND xã thì đáp ứng đầy đủ các điều kiện của một giao dịch dân sự có hiệu lực: “Tự nguyện”, “thể hiện bằng văn bản” (Điều 117, 119, 502 BLDS) và “được công chứng hoặc chứng thực” (Điều 167 Luật Đất đai năm 2013). 

Trường hợp thứ ba: biên bản họp gia đình tuy tiêu đề không phải là di chúc, nhưng nội dung lại thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết, nếu đảm bảo được nội dung của di chúc (Điều 631 BLDS), không trái pháp luật và đạo đức xã hội (Điều 630 BLDS) thì có thể được công nhận là di chúc hợp pháp. Biên bản họp gia đình này nếu đáp ứng được các điều kiện của một “di chúc bằng văn bản không có người làm chứng”, “di chúc bằng văn bản có công chứng”, “di chúc bằng văn bản có chứng thực” thì cho dù có chữ ký của người thuộc diện thừa kế (các con) thì cũng không ảnh hưởng.

Từ những phân tích nêu trên, Biên bản họp mặt của gia đình bà D nhiều khả năng được công nhận là một giao dịch dân sự (tặng cho, thỏa thuận phân chia di sản…) và được công nhận là di chúc, nhưng có khi lại chỉ được xem như văn bản họp mặt người thừa kế (theo Điều 656 BLDS) để thông báo mở thừa kế và thỏa thuận cách thức phân chia di sản.

Quy định của pháp luật trong lĩnh vực này đã đầy đủ, rõ ràng như trên. Chính vì vậy, khi lập biên bản họp gia đình thì cần thể hiện nội dung rõ ràng (ai tặng cho ai; thỏa thuận chia di sản những tài sản nào; di chúc cho ai tài sản gì...).

Để có cách hiểu thống nhất, trong trường hợp trên thì tốt nhất những người thừa kế cần thu thập đủ các giấy tờ thể hiện quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản của bố mẹ và lập “văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế” (có công chứng hoặc chứng thực). Sau đó, cá nhân sẽ lập di chúc riêng hoặc lập hợp đồng tặng cho tài sản theo pháp luật dân sự và đất đai nhằm tránh rủi ro, rắc rối sau này. 

Tin cùng chuyên mục

Các phạm nhân đang đọc kinh sách.

Người bị giam giữ được sử dụng kinh sách để phục vụ nhu cầu tín ngưỡng

(PLVN) -  Nghị định số 95/2023/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Tín ngưỡng, tôn giáo chính thức có hiệu lực thi hành từ ngày 30/3/2024; áp dụng đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc bảo đảm và thực hiện quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo theo quy định của Luật Tín ngưỡng, tôn giáo.

Đọc thêm

Trình tự, thủ tục cấp lại chứng chỉ hành nghề biên tập

Sửa đổi thủ tục cấp lại chứng chỉ hành nghề biên tập từ ngày 1/5/2024. (Ảnh minh họa - Nguồn: chinhphu.vn)
(PLVN) - Bộ Thông tin và Truyền thông đã ban hành Thông tư 23/2023/TT-BTTTT sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 01/2020/TT-BTTTT quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Xuất bản 2012 và Nghị định 195/2013/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Xuất bản 2012.

Sự việc Công ty Đệ Tam chưa được giao đất đã ký hợp đồng 'góp vốn': Sở Tài nguyên và Môi trường Đồng Nai có văn bản trả lời

Lô đất ông Hà ký hợp đồng “góp vốn” với DETACO, đến nay 16 năm vẫn chưa được nhận đất. (Ảnh trong bài: Bùi Yên)
(PLVN) - Như PLVN đã có bài phản ánh, Cty CP Đệ Tam (DETACO, trụ sở 2/6 - 2/8, đường Núi Thành, phường 13, quận Tân Bình, TP HCM) bị ông Lê Thanh Hà (SN 1953, ngụ đường Thành Thái, phường 14, quận 10, TP HCM) có đơn cho rằng đã “bán thứ mà mình không có”; khi chưa được UBND tỉnh Đồng Nai giao đất nhưng đã ký hợp đồng “góp vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật dự án”, nội dung khách sẽ “được nhận lại 1 nền đất” tại dự án Khu dân cư (KDC) tại xã Phước An (huyện Nhơn Trạch).

Trồng cây gai dầu có vi phạm pháp luật không?

Cây gai dầu - Ảnh: Internet
(PLVN) - Bạn đọc thắc mắc: "Quy định của pháp luật Việt Nam về việc trồng và làm các sản phẩm từ cây gai dầu như thế nào? Nếu được phép trồng thì thủ tục và quy định cụ thể ra sao?"

Điều cần lưu ý nếu quyết định thu phí cao tốc

Ảnh minh họa.
(PLVN) - Dự thảo Luật Đường bộ mới nhất chuẩn bị để xin ý kiến đại biểu Quốc hội chuyên trách quy định thu phí sử dụng với phương tiện lưu thông trên cao tốc do Nhà nước đầu tư, sở hữu, quản lý và khai thác. Đó là các tuyến được đầu tư công và theo hình thức khác khi kết thúc hợp đồng đã chuyển giao cho Nhà nước.

Cẩn trọng với những hành vi gây hại cho đồng tiền

Những hành vi hủy hoại tiền Việt Nam trái pháp luật sẽ bị xử lý nghiêm. (Ảnh minh họa - Nguồn: Tuoitre.vn)
(PLVN) - Rải tiền cầu lộc, cúng tiền cô hồn, rải tiền đám ma xuống đường, làm bó hoa bằng tiền hay đốt tiền, xé tiền… những hành vi ấy đều vi phạm pháp luật, có thể bị phạt từ 10 đến 15 triệu đồng hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự, tùy vào tính chất, mức độ của hành vi.

Bộ Công an: Một số nội dung người dân cần biết khi Luật Căn cước có hiệu lực

Thiếu tướng Phạm Công Nguyên, Cục trưởng Cục Pháp chế và cải cách hành chính, tư pháp, Bộ Công an (Ảnh: BCA).
(PLVN) - Luật Căn cước sẽ có hiệu lực thi hành từ 01/7/2024, Bộ Công an đang chuẩn bị những điều kiện cần thiết để triển khai thực hiện Luật. Việc thu thập mống mắt, ADN sẽ được triển khai thực hiện như thế nào? Những ai sẽ cần đổi Thẻ Căn cước sau khi Luật có hiệu lực.. là những nội dung được giải đáp tại Họp báo Quý I/2024 do Bộ Công an tổ chức, chủ trì diễn ra vào sáng nay (26/3).

Dự thảo Luật Tổ chức TAND (sửa đổi): Đề xuất ghi âm, ghi hình phiên tòa phải được chủ tọa cho phép

Ảnh minh họa. Plo.vn
(PLVN) -  Tại dự thảo Luật Tổ chức TAND (sửa đổi), TAND tối cao đề xuất việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh tại phiên tòa, phiên họp chỉ được thực hiện khi chủ tọa cho phép. Trường hợp ghi âm, ghi hình ảnh người tiến hành tố tụng khác, người tham gia phiên tòa, phiên họp; phải được sự đồng ý của họ.

Thiên Đàng Quảng Ngãi: 9 lần gia hạn vẫn phơi nắng, phơi mưa

Hiện trường vụ khai thác cát trong khu du lịch Thiên Đàng. (Ảnh trong bài: Vân Anh)
(PLVN) - Dự án khu du lịch Thiên Đàng có diện tích hơn 100ha tại Khu kinh tế (KKT) Dung Quất (tỉnh Quảng Ngãi), từng được kỳ vọng là “cú hích” trong phát triển du lịch ven biển của Quảng Ngãi nói riêng và khu vực miền Trung nói chung. Thế nhưng, sau gần 20 năm đầu tư xây dựng, dự án dự kiến có tổng mức đầu tư gần 2.000 tỷ đồng trở nên hoang tàn.

Đề xuất Bí thư tỉnh uỷ được bố trí nhà ở công vụ ngang cấp Bộ trưởng

Ảnh minh họa.
(PLVN) -  Tại Dự thảo Quyết định về tiêu chuẩn, định mức nhà ở công vụ, Bộ Xây dựng đề xuất tiêu chuẩn nhà ở công vụ đối với cán bộ ở địa phương được bố trí nhà ở công vụ với hai loại hình: Nhà liền kề diện tích đất từ 200m2 đến 250 m2 hoặc căn hộ chung cư diện tích sử dụng từ 145 m2 đến 160 m2, định mức kinh phí tối đa trang bị nội thất đồ dời cho nhà liền kề và căn hộ chung cư công vụ này là 250 triệu đồng, tương đương với cấp Bộ trưởng.

Sở Tài nguyên và Môi trường Vĩnh Long: Yêu cầu Nhà máy xay xát lúa Thành Tiền khắc phục ô nhiễm

Nhà xưởng bao trùm bộ phận thải khí ra môi trường của Nhà máy đang được thi công. (Ảnh: Nguyễn Thuận)
(PLVN) - Đại diện Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) Vĩnh Long thông tin, đầu tháng 3/2024, Sở phối hợp với địa phương làm việc với Nhà máy xay xát lúa Thành Tiền (ấp Hồi Thạnh, xã Xuân Hiệp, huyện Trà Ôn) về kết quả thực hiện các hạng mục của giấy phép môi trường, tiến độ thực hiện theo biên bản của Đoàn kiểm tra.

Thanh Hóa: Kết luận về một số vi phạm tại Sở Công Thương

Thanh Hóa: Kết luận về một số vi phạm tại Sở Công Thương
(PLVN) - Thanh tra tỉnh Thanh Hóa vừa công bố Kết luận số 336/KL-TTTH ngày 6/2/2024 về trách nhiệm việc thực hiện chính sách, pháp luật và nhiệm vụ, quyền hạn trong quản lý, sử dụng tài sản công, ngân sách nhà nước; thực hiện công vụ của cán bộ, công chức trong giải quyết thủ tục hành chính, cung cấp dịch vụ hành chính công cho cá nhân, tổ chức tại Sở Công Thương.

Thủ tục cấp thẻ căn cước cho trẻ em từ 1/7/2024

Công dân làm căn cước công dân gắn chip tại Hà Nội. (Ảnh: thanhnien.vn)
(PLVN) - Luật Căn cước 2023 lần đầu tiên quy định cấp thẻ căn cước cho trẻ em từ 1/7/2024. Trong đó, công dân Việt Nam dưới 14 tuổi sẽ được làm căn cước nếu có nhu cầu, từ đủ 14 tuổi trở lên bắt buộc phải thực hiện thủ tục cấp thẻ căn cước.