Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (Luật BV NTD), có hiệu lực từ 1/7/2011, đồng nghĩa với việc quyền lợi người tiêu dùng (NTD) được nâng lên mức độ cao, rõ ràng và minh bạch hơn. Tuy nhiên, để Luật thực sự đi vào cuộc sống cũng còn nhiều vướng mắc, xuất phát từ cả phía NTD và cơ quan quản lý.
Rất ít “thượng đế” lên tiếng
Theo số liệu thống kê của Hội Đo lường và Bảo vệ quyền NTD Hải Phòng (HĐL & BVNTD HP), từ tháng 7 đến nay, chỉ có duy nhất 01 “thượng đế” tìm đến với Hội. Đó là Cty TNHH Thanh Tùng khiếu nại số điện năng tiêu thụ tăng đột biến khi DN được nhà cung cấp điện thay mới công - tơ. Từ năm 2010 đến nay, HĐL & BVNTD HP chỉ nhận được hơn 20 khiếu nại của NTD, lên tiếng đòi bảo vệ quyền lợi của mình. Hầu như những khiếu nại này cũng chỉ là những khiếu nại các nhân, về chất lượng sản phẩm của một số nhà sản xuất có uy tín.
 |
| Nhân viên Cty nội thất Thiện Quang (Hồ Sen, Lê Chân, HP) tư vấn sản phẩm cho NTD. |
Trên đây là số ít NTD biết đến Luật, thấy quyền lợi bị vi phạm, khiếu nại đến nhà cung cấp sản phẩm và HĐL & BVNTD HP. Ông Phạm Bình Minh - Phó Giám đốc Sở Công thương TP Hải Phòng - nhận định: “Phần đông NTD trên địa bàn chưa nhận thức được cơ quan nào sẽ giải quyết, bảo vệ quêền lợi chính đáng của mình nếu bị xâm hại.” Cũng theo ông Minh, sở dĩ NTD chưa mặn mà với việc khiếu nại, bảo vệ quyền lợi chính đáng vì thiếu thông tin, thiếu kỹ năng tiêu dùng, chưa được phổ biến về Luật Bảo vệ NTD để có đủ kiến thức để tự bảo vệ quyền lợi của mình.
Trong khi đó mỗi năm, Chi cục Quản lý thị trường TP Hải Phòng xử lý hàng ngàn vụ vi phạm liên quan đến hàng giả, hàng nhái, hàng nhập lậu, hàng vi phạm kiểu dáng công nghiệp. Riêng tháng 7, Chi cục QLTT đã kiểm tra 235 vụ việc; tịch thu 114 chiếc đèn treo tường, đèn ốp tường, đèn thả dây các loại; 960 hộp dầu nhờn; 70 thùng keo dán; 1.800 cốc sứ, 1.200 hộp đựng nước; 01 thiết bị tăng thiết áp, 3.000 lưỡi cắt kim loại… là hàng giả, hàng nhập lậu và kém chất lượng.
Còn báo cáo tổng kết 6 tháng đầu năm của ngành Tòa án Hải Phòng cho thấy, trong 6 tháng qua, TAND các quận, huyện và TAND TP Hải Phòng chưa thụ lý vụ việc nào do NTD khởi kiện yêu cầu DN hay đại lý bán hàng bồi thường vì sản phẩm kém, không đúng chất lượng DN đã công bố mà NTD đã mua phải.
Vướng mắc trong thực thi Luật
Mục tiêu của Luật Bảo vệ NTD không chỉ bảo vệ NTD, Luật BV NTD còn hướng tới đảm bảo công bằng xã hội, bảo vệ DN làm ăn chân chính, tạo môi trường kinh doanh lành mạnh; đấu tranh với hành vi xâm phạm đến lợi ích chính đáng của NTD như sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng, quảng cáo gian dối không đúng chất lượng sản phẩm đã công bố, gây hiểu lầm cho NTD về tính năng, tác dụng của sản phẩm.
Sau khi Luật BV NTD có hiệu lực, công tác bảo vệ NTD được Sở Công thương phối hợp với HĐL & BVNTD HP, các ban ngành liên quan thực hiện - ông Minh cho biết. Tuy nhiên, trong quá trình thực thi Luật BV NTD, cả cơ quan quản lý nhà nước và HĐL & BVNTD HP đều gặp những khó khăn chung như thiếu nhân lực, kinh phí ....
Một trong những hoạt động được Sở Công Thương Hải Phòng hướng tới, nhằm bảo vệ NTD là tổ chức chương trình khảo sát xã hội học về NTD trên địa bàn. Do thiếu kinh phí, nguồn lực nên chương trình mới chỉ “triển khai” trên giấy.
Đề cập đến trách nhiệm của cơ quan quản lý, ông Minh băn khoăn: Theo Luật BV NTD, Sở Công thương, HĐL & BVNTD HP là những đầu mối giúp UBND tỉnh, thành trong công tác bảo vệ NTD. Đến cấp huyện lại không rõ cơ quan nào đảm nhiệm công việc này. Trên thực tế, ở cấp quận, huyện, những vi phạm này cũng thường xuyên xảy ra. Hầu hết NTD nông thôn chưa thực sự có thói quen giữ lại hóa đơn, chứng từ khi mua hàng, khi có tranh chấp xảy ra, khó có căn cứ để xử lý vi phạm.
Cả lãnh đạo Sở Công thương và HĐL & BVNTD HP đều than: “Luật Bảo vệ NTD đã có hiệu lực từ 1/7 nhưng Nghị định hướng dẫn thi hành Luật, và Nghị định xử lý vi phạm về Luật chưa được ban hành, cấp cơ sở rất lúng túng khi giải quyết những vi phạm”.
Phương Thanh
