Nhằm đáp ứng nhu cầu sống khỏe, sống hạnh phúc cho cộng đồng, rất nhiều khuyến nghị về những cách tăng cường sức khoẻ đã được đăng tải trên các phương tiện truyền thông. Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều nhầm lẫn khi nói đến vấn đề này, thậm chí cả các chuyên gia thỉnh thoảng cũng có những ý kiến trái chiều. Bất chấp những bất đồng đó, 21 khuyến nghị sau về sức khoẻ và dinh dưỡng thực sự dựa trên các nghiên cứu khoa học đạt chuẩn quốc tế được công nhận và đồng thuận tốt sẽ giúp bạn có cái nhìn đúng đắn hơn về cách tăng cường sức khoẻ.
1. Nên dùng các loại hạt và ngũ cốc nguyên hạt
Mặc dù có nhiều chất béo, các loại hạt và ngũ cốc nguyên hạt rất bổ dưỡng. Chúng chứa nhiều magiê, vitamin E, chất xơ và các chất dinh dưỡng khác. Các nghiên cứu cho thấy một số loại hạt có thể giúp giảm cân, phòng chống bệnh đái tháo đường tuýp 2 và bệnh tim mạch (1;2;3). Ngoài ra, khoảng 10-15% năng lượng trong một số loại hạt không hấp thu vào cơ thể mà chỉ tăng cường sự trao đổi chất. Nên dùng khoảng 100 – 150g/ngày ở người trưởng thành, tùy theo khẩu phần.(a)
2.Hãy ăn đủ chất đạm (Protein)
Ăn đủ chất đạm là vô cùng quan trọng nếu bạn muốn tăng cường sức khoẻ. Nhiều chuyên gia tin rằng lượng đạm được khuyến nghị ăn hàng ngày là quá thấp. Chất đạm (Protein, bao gồm thịt, thủy hải sản, đậu các loại, trứng, sữa...) đặc biệt quan trọng đối với việc giảm cân và nhiều hoạt động khác thông qua nhiều cơ chế khác nhau. Một khẩu phần protein cao hợp lý, cung cấp đủ những dưỡng chất thiết yếu và tăng cường sự trao đổi chất một cách đáng kể sẽ làm cho bạn cảm thấy no và tự động ăn ít calo hơn. Nó cũng có thể làm mất sự thèm ăn và giảm việc ăn đêm (4).
Sữa, trứng và lòng đỏ trứng
Sữa, trứng rất bổ dưỡng và chúng thường được xem là "vitamin tổng hợp của thiên nhiên". Đừng nghĩ rằng trứng không tốt cho sức khỏe vì có nhiều cholesterol. Các nghiên cứu cho thấy trứng không có ảnh hưởng đến cholesterol máu ở đa số người thường xuyên ăn trứng (5) và không có liên quan với nguy cơ bệnh tim mạch(6). Sữa và lòng đỏ trứng là thực phẩm rất bổ dưỡng và chứa hầu hết các dưỡng chất quan trọng. "Bỏ lòng đỏ trứng là một trong những lời khuyên tồi tệ nhất trong lịch sử dinh dưỡng”.
3. Nên ăn cá và dầu, mỡ cá
Hầu như mọi người đều đồng ý rằng ăn cá tốt để tăng cường sức khỏe. Điều này đặc biệt đúng với cá có nhiều mỡ như cá hồi, chứa nhiều axit béo omega-3 và các chất dinh dưỡng khác. Các nghiên cứu cho thấy những người ăn cá nhiều thì ít có nguy cơ mắc bệnh hơn, đặc biệt là bệnh tim, sa sút trí tuệ và trầm cảm (7,8).
4. Nên dùng dầu ô – liu
Dầu ôliu nguyên chất là chất béo rất tốt để tăng cường sức khoẻ. Nó chứa nhiều chất béo không bão hòa đơn và chất chống oxy hoá mạnh có tác dụng kháng viêm và hỗ trợ cho sức khoẻ tim mạch. Những người dùng dầu ô – liu thường xuyên ít có nguy cơ bị tử vong vì đau tim và đột quỵ hơn rất nhiều. (9;10)
5. Nên ăn nhiều rau xanh và trái cây
Rau quả là thực phẩm sức khoẻ hiển nhiên mà khoa học đã chứng minh. Chúng chứa nhiều chất xơ (prebiotic), vitamin, khoáng chất và tất cả các loại chất chống oxy hoá. Một số trong đó có tác dụng sinh học hữu ích cho tăng cường sức khỏe và phòng ngừa bệnh tật. Các nghiên cứu cho thấy những người ăn nhiều rau quả có tuổi thọ lâu hơn và có ít hơn các nguy cơ mắc bệnh tim, đái tháo đường tuýp 2, béo phì và các loại bệnh tật khác. (11; 12)
6. Nên bổ sung Vitamin D3 nếu bạn thiếu tiếp xúc với ánh nắng buổi sáng
Hầu hết mọi người đều tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, một yếu tố không thể thiếu để tổng hợp vitamin D, rất quan trọng trong quá trình hấp thu can – xi và tạo xương cũng như nhiều quá trình chuyển hóa khác trong cơ thể. Việc tiếp xúc với ánh nắng tự nhiên đủ và hợp lý là rất cần thiết và tốt nhất cho sức khỏe nói chung và xương nói riêng. Nên tắm nắng khoảng 15 - 30 phút vào mỗi buổi sáng; trong khoảng thời gian từ 7 giờ đến 9 giờ sáng vào mùa đông, 6 giờ 30 đến 8 giờ 30 sáng đối với mùa hè, vì đây là thời điểm tắm nắng an toàn.Tuy nhiên với tiến trình công nghiệp hóa, tốc độ đô thị hóa cùng với nó là sự chuyển dịch cơ cấu nghề nghiệp, hiện nay, nhiều người không nhận đủ ánh mặt trời thì cần bổ sung thêm vitamin D3 và Calcium từ các thực phẩm bổ sung là rất cần thiết. Điều này sẽ giúp bạn cải thiện sức khoẻ xương, tăng thể trạng, giảm triệu chứng trầm cảm và giảm nguy cơ ung thư. Vitamin D cũng có thể giúp bạn sống lâu hơn. (13;14;15)
7. Nên bổ sung đủ lợi khuẩn đường ruột (Probiotics) và chất xơ tiêu hóa
Các vi khuẩn có lợi trong ruột của bạn, thường được gọi là lợi khuẩn (Probiotics), chúng rất quan trọng đối với tất cả các khía cạnh liên quan đến sức khoẻ tiêu hóa. Sự phá vỡ cân bằng vi khuẩn trong ruột có thể dẫn đến một số bệnh mãn tính không lây nghiêm trọng như tim mạch, ung thư, đái tháo đường, rối loạn chuyển hóa bao gồm chứng béo phì.(16) Một cách tốt để cải thiện sức khoẻ ruột là ăn thực phẩm có nhiều lợi khuẩn (probiotic) như sữa chua sống, dưa chua, cải chua...và ăn nhiều chất xơ (rau quả, ngũ cốc nguyên hạt...). Chất xơ không chỉ có nhiều tác dụng hỗ trợ sức khỏe mà còn là nhiên liệu, thức ăn cho lợi khuẩn ruột phát triển.(17)
8. Nên uống nhiều nước! Nên uống một ít nước, đặc biệt trước bữa ăn
Nước là chất nền cho mọi phản ứng sinh lý, sinh hóa trong cơ thể. Uống đủ nước có rất nhiều lợi ích. Điều quan trọng là nó có thể đốt cháy calo của bạn, làm tăng chuyển hóa từ 24-30% trong thời gian 1-1,5 giờ. Nếu uống đủ 2 lit nước mỗi ngày, bạn có thể được đốt cháy đến 96 calo .(18) Thời gian tốt nhất để uống nước là nửa giờ trước bữa ăn. Một nghiên cứu cho thấy nửa lít nước, 30 phút trước mỗi bữa ăn, hỗ trợ 44% cho quá trình giảm cân.(19)
9. Nên uống cà phê hợp lý theo nhu cầu và hoàn cảnh công việc.
Tùy theo nhu cầu công việc, thói quen sinh hoạt mà bạn hãy chọn thời điểm dùng cà phê thích hợp để giúp tinh thần thoải mái, và nâng cao hiệu quả công việc. Lưu ý một điểm là đừng dùng cà phê khi quá khuya vì sẽ làm bạn khó ngủ. Cà phê có nhiều chất chống oxy hoá, và các nghiên cứu cho thấy những người uống cà phê sống lâu hơn , giảm nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường loại 2, bệnh Parkinson, Alzheimer và nhiều bệnh khác.(20;21)
10.Nên tính toán và xây dựng khẩu phần hàng ngày cho bản thân.
Điều này rất quan trọng để biết bạn ăn bao nhiêu calo và đảm bảo rằng bạn đã và đang nhận được đủ chất đạm, chất bột đường, chất béo, chất xơ, vi chất dinh dưỡng và nước.
11. Hạn chế uống nước ngọt các loại
Đồ uống có đường ( bột, đường lỏng) làm mất cân bằng năng lượng theo xu hướng thừa. Hệ thần kinh nhận tín hiệu hệ số cân bằng năng lượng chất bột đường lỏng thấp hơn chất bột đường rắn ở cùng mức năng lượng dung nạp (22). Thí dụ khi cần bù đắp năng lượng đã mất do sinh hoạt, vận đông, vv…bạn phải nạp vào một lượng năng lượng vừa đủ với phần đã mất. Nếu bạn dùng chất bột đường dạng rắn để bù năng lượng đủ rồi thì hệ thần kinh yêu cầu hệ tiêu hóa dừng hoạt động ăn uống. Trường hợp bạn dùng đủ chất bột đường dạng lỏng cũng đủ rồi, nhưng não bạn cho là vẫn còn thiếu những 17%! Và sẽ truyền một xung thần kính xuống hệ tiêu hóa ra lệnh cho bạn ăn uống thêm!!! Đây là nguyên nhân gây mất cân bằng năng lượng như đã nói. Ngoài ra, uống nước ngọt cácloại có liên quan mật thiết đến béo phì, đái tháo đường tuýp 2, bệnh tim mạch và các vấn đề sức khoẻ khác.(23;24).
12.Hạn chế thực phẩm đã qua chế biến (thực phẩm đóng gói)
Thực phẩm đóng gói là lý do lớn nhất làm tăng tỷ lệ béo phì toàn cầu cũng như là gánh nặng sức khỏe và kinh tế cho mọi quốc gia. Hơn thế nữa, những thức ăn này được thiết kế, sản xuất để trở nên "siêu tiện lợi ", làm chúng ta ăn nhiều hơn, thậm chí dẫn đến nghiện ở một số người.(25) Các thực phẩm đóng gói chứa rất ít chất xơ, protein và vi chất dinh dưỡng (thường chỉ là calo trống), và có nhiều thành phần không tốt như đường thêm vào và ngũ cốc tinh chế.
13.Tránh các chất béo chuyển hoá nhân tạo
Không nên dùng các sản phẩm chứa chất béo chuyển hóa (trans fat), là loại chất béo có hại nếu bạn đang muốn tăng cường sức khoẻ. Chúng đến từ các sản phẩm đóng gói công nghiệp hay các sản phẩm được chiên trong dầu tái chế hoặc được chiên đi chiên lại nhiều lần. Chất béo loại này có liên kết chặt chẽ với nhiều loại bênh nguy hiểm, đặc biệt là các bệnh mạn tính không lây.(26)
14. Không nấu chín kỹ hay chiên - nướng quá lửa các loại thịt
Thịt là thành phần dinh dưỡng tuyệt vời cho chế độ ăn uống. Nó rất giàu protein và chứa nhiều dưỡng chất quan trọng. Tuy nhiên, khi thịt bị nấu chín kỹ hay chiên nướng quá lửa (cháy – khét...) có thể dẫn đến sự hình thành các hợp chất có hại làm tăng nguy cơ ung thư.(27)
15. Không hút thuốc và lạm dụng rượu – bia
Cả rượu - bia và thuốc là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra cái chết đáng tiếc mà đúng ra có thể ngăn chặn được. (28) Cả hai thứ rượu - bia và thuốc là có mối liên kết chặt chẻ và hệ lụy khó lường cho sức khỏe và lối sống lành mạnh. Các bữa nhậu làm cho thuốc lá có vẽ thú vị hơn và ngược lại, thuốc lá cũng làm cho những cốc bia rượu ngon hơn! Đây là một cái bẫy ngọt ngào đưa bạn vào một vòng xoắn bệnh lý theo chiều hướng ngày càng tệ hại. Và nếu không thay đổi hay kiểm soát, sức khoẻ của bạn sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.(29) Những ai còn đủ tỉnh táo cầm ly rượu hay điếu thuốc lá đưa lên môi thì ắt hẳn cũng đủ thông minh nhận ra các tác hại, nguy hiểm của rượu – bia – thuốc lá đã được truyền thông sức khỏe không ít lần đề cập.
16.Hãy ngủ đủ giấc
Tầm quan trọng của giấc ngủ đủ, ngủ ngon là không thể tranh cãi. Nó quan trọng như chế độ ăn uống và vận động thể lực hợp lý. Ngủ kém có thể thúc đẩy sự đề kháng insulin, làm cho các hoóc môn thèm ăn của bạn giảm đi, giảm hiệu suất thể chất và tinh thần.(30) Hơn thế nữa, nó là một trong những yếu tố nguy cơ rất lớn cho tình trạng tăng cân và béo phì trong tương lai. Một nghiên cứu cho thấy giấc ngủ ngắn hoặc kém chất lượng sẽ làm tăng 89% nguy cơ bị béo phì ở trẻ em, và 55% nguy cơ bị béo phì ở người lớn.(31)
Thời gian biểu mỗi người là khác nhau theo tích chất công việc cũng như độ tuổi. Tùy theo bạn muốn thức giấc lúc mấy giờ cho ngày làm việc – học hành sáng hôm sau mà quyết định đi ngủ sớm hay muộn.Tuy nhiên, nội tiết tố tăng trưởng (Growth hormon, đặc biệt ở lứa tuổi chưa trưởng thành) cũng như các quá trình phục hồi, tái tạo và chuyển hóa trong cơ thể hoạt động tối ưu trong giấc ngủ sâu, vào khoảng thời gian từ 10 giờ đêm đến 3 giờ sáng hôm sau . Vậy nên, Viện Y học Giấc ngủ Hoa kỳ khuyến cáo thời gian vàng bắt đầu cho giấc ngủ hàng ngày khoảng 9 giờ đêm.
17. Tránh tiếp xúc ánh sáng trắng hay ánh sáng cường độ cao trước khi ngủ
Tiếp xúc với ánh sáng loại này trong phòng ngủ sẽ làm gián đoạn sản xuất hormon giấc ngủ melatonin.(32) Dùng đèn ngủ với bóng thủy tin màu hổ phách trước khi ngủ cho phép melatonin được sản xuất tối ưu, giúp bạn ngủ ngon hơn.(33)
18. Luyện tập thể dục nhiệp điệu, đi bộ hoặc vận động thể lực hàng ngày.
Tập thể dục nhiệp điệu, đi bộ hoặc vận động thể lực hàng ngày là một trong những điều tốt nhất bạn có thể làm cho sức khoẻ, thể chất và tinh thần của mình tốt lên. Nó đặc biệt hiệu quả trong việc làm giảm mỡ bụng, loại chất béo có hại phát triển quanh các cơ quan nội tạng,vv... giúp cải thiện đáng kể sức khoẻ và chuyển hóa.(34)
19. Hãy trải lòng, thân thiện và quan tâm đến mối quan hệ của bạn
Các mối quan hệ xã hội là vô cùng quan trọng. Không chỉ đối với tinh thần mà còn đối với sức khoẻ thể chất của bạn. Các nghiên cứu cho thấy những người thân thiết, hòa đồng và cảm thấy hạnh phúc với bạn bèn, đồng nghiệp, người thân và gia đình thì khỏe mạnh hơn và tuổi thọ cao hơn.(35;36)
20. Hãy trải nghiệm và cảm nhận tính ưu việt, an toàn và hiệu quả với đầy đủ các chứng cứ y – khoa học từ các dòng sản phẩm dinh dưỡng của Vinamilk .
Tất cả các sản phẩm của Vinamilk từ dòng sữa nước, sữa đặc, sữa bột, sữa chua, bột ăn dặm, sản phẩm dinh dưỡng đặc thù, kem và các sản phẩm từ sữa... đều ứng dụng công nghệ tiên tiến đạt tiêu chuẩn quốc tế, áp dụng các hệ thống quản lý chất lượng ISO9001; 50001;14001; ISO/IEC 17025; FSSC 22000; BRC; HALAL, và hầu hết các sản phẩm chuyên dụng, dùng cho các đối tượng đặc thù đều thực hiện các nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng, phối hợp với các tổ chức uy tín trong và ngoài nước như Viện Dinh dưỡng Quốc gia, Tập đoàn DSM Thụy Sĩ.... (a;b;c;d;e;f;g;h)
Với 21 khuyến nghị tăng cường sức khoẻ trên, mong rằng ít nhiều sẽ làm nên sự khác biệt tích cực, giúp cuộc sống của bạn có nhiều sắc màu tươi hơn, trở nên ý nghĩa hơn và hạnh phúc hơn.
