Bí quyết dưỡng sinh qua một câu ngạn ngữ

Tiết lộ bí quyết dưỡng sinh của cổ nhân qua một câu ngạn ngữ về đi đứng nằm ngồi. “Trạm như tùng, tọa như chung, hành như phong, ngọa như cung” Đọc lại câu ngạn ngữ xưa này, Bác sĩ Thu Phong, Y học cổ truyền – Dưỡng sinh – Dinh dưỡng lâm sàng đã có những chia sẻ sâu hơn về bí quyết dưỡng sinh.

Là người theo học y học cổ truyền và hành nghề nhiều năm nay, em ngày càng thấm thía một điều: muốn khỏe mạnh bền vững thì không phải chỉ dựa vào thuốc hay bài thuốc bổ, mà phải dựa vào chính cách mình sống từng ngày. Mà trong những điều giản dị hàng ngày ấy, thì cách đi – đứng – nằm – ngồi lại là căn bản nhất.

Có lần đọc lại một câu ngạn ngữ cổ, em thật sự xúc động: “Trạm như tùng, tọa như chung, hành như phong, ngọa như cung”. Câu nói ngắn gọn mà bao hàm một hệ thống lý luận dưỡng sinh thâm sâu. Từ thân thể đến tâm tính, từ khí huyết đến tinh thần – tất cả đều liên kết với tư thế sống hằng ngày. Đứng đúng, ngồi đúng, đi đúng, nằm đúng – không chỉ đẹp dáng, mà còn là phòng bệnh, dưỡng thân, giữ khí, an thần.

Trạm như tùng – Đứng như cây tùng: Dựng thẳng cột sống, nuôi dưỡng cốt khí

Thận chủ cốt – Thận tàng tinh. Trong y học cổ truyền, cột sống là "trụ xương trời", cũng là nơi tàng chứa tinh khí tiên thiên. Đứng thẳng – tức là dẫn khí lên Đốc mạch, thông xương sống, giúp khí huyết lưu thông, bồi dưỡng gân cốt, điều hòa thần trí.

Khi đứng cúi gập, vẹo vai, gù lưng, không chỉ khiến khí huyết bị tắc, mà còn ảnh hưởng đến Tỳ vị – cơ quan chủ vận hóa. Những người thường đứng sai tư thế, lâu dần dễ sinh khí trệ, đàm thấp tích tụ, tiêu hóa kém, bụng tích mỡ.

Cổ nhân dạy: “Trạm như tùng” – tức đứng như cây tùng vững chãi giữa bão tố, cũng là hình ảnh của một người quân tử: vững khí tiết, không khuất phục, không ngã nghiêng.

Tọa như chung – Ngồi như chuông: Khí an thì thần định

Cô bác anh chị có để ý không ạ? Khi ta ngồi thẳng lưng, không tựa ghế, đầu hơi cúi, tâm tự nhiên tĩnh lặng lại. Đó chính là tư thế thiền định cổ truyền, giúp khí huyết vận hành thuận chiều, nội tạng ổn định, thần trí an nhiên.

Ngồi sai, ngồi trượt lưng trên sofa hay vẹo một bên thì khí huyết không thông, huyết bị ứ, đàm dễ tụ, lâu ngày gây ra các bệnh mãn tính về xương khớp, hệ tiêu hóa, tâm thần bất an.

“Tọa như chung” không chỉ là về dáng ngồi vững chãi, mà còn là trạng thái nội tâm yên tĩnh. Như chiếc chuông đặt vững trên bệ đá, vững mà không nặng, nhẹ mà không lỏng lẻo.

Hành như phong – Đi như gió: Khi khí lưu thì mạch hoạt

Đi bộ là cách dưỡng sinh tuyệt vời mà ai cũng có thể thực hiện mỗi ngày. Nhưng không phải cứ đi là tốt, mà là phải đi đúng cách: bước nhẹ, nhịp nhàng, hai tay vung mềm mại, thở đều – đó chính là hành khí điều huyết, làm thông các lạc đạo.

Trong Đông y có câu: “Kinh lạc bất thông, bệnh sinh yên hĩ”. Tức là: Kinh lạc không thông, bệnh mới sinh.

Đi đều đặn, mỗi sáng hoặc mỗi chiều, là cách để phòng đột quỵ, ổn định huyết áp, giải phóng áp lực tâm lý, lưu thông Tam tiêu, lợi tiểu – kiện tỳ.

Ngọa như cung – Nằm như cây cung: Ngủ đúng cách, dưỡng khí thần

Giấc ngủ là "đệ nhất đại bổ". Đông y cho rằng: “Ngọa bất chính, tạng phủ tổn". Nghĩa là nằm không đúng, sẽ tổn thương lục phủ ngũ tạng.

Nằm nghiêng bên phải giúp tỳ vị dễ tiêu, tránh áp lực lên tim, lại khiến khí huyết được vận hành đúng chiều – từ Túc Thiếu Dương Đởm kinh đi lên, rồi theo vòng lặp quay về Đốc mạch.

Nằm ngửa lâu dễ trì trệ huyết ở tim, nằm sấp thì tắc nghẽn ở ngực và bụng dưới. Người bị mất ngủ, khó ngủ nên tập nằm nghiêng, gối hơi cao, kê một chiếc chăn mềm dưới bụng để tạo hình “cây cung” – giúp thần khí yên, tâm an, dễ đi vào giấc sâu.

Cuối cùng, lời khuyên của bác sĩ Phong là "hãy bắt đầu từ những điều giản dị"

Đôi khi chúng ta cứ đi tìm những phương thuốc bổ quý, bài thuốc “tiên đơn diệu dược” để sống khỏe – mà quên mất rằng, tư thế sống hằng ngày chính là phương thuốc rẻ tiền nhất, bền vững nhất và dễ áp dụng nhất.

Đi – đứng – nằm – ngồi không chỉ là hành vi sinh hoạt, mà còn là biểu hiện của khí huyết, của tâm thái, của nhân cách. Người biết giữ tư thế, chính là người biết giữ gìn sức khỏe – cả thân thể lẫn tinh thần.

Học được từ sách, từ thầy, từ hành nghề… em càng thấy biết ơn cổ nhân để lại bao tinh hoa quý giá cho hậu thế. Hôm nay xin mạn phép chia sẻ lại với tất cả cô bác anh chị – như một lời nhắc nhở yêu thương: hãy sống chậm lại, giữ cho thân ngay – khí thuận – tâm tĩnh, tự nhiên thân tâm đều an”.