Loại cây trồng đắt nhất hành tinh
Loại mù tạt ngon nhất được chế biến từ cây wasabi có màu xanh lục bích, vị cay nhẹ xen lẫn vị ngọt thoang thoảng, không hăng và cũng không làm cay họng, khác hoàn toàn so với mù tạt bày bán tràn lan trên thị trường.
Được mệnh danh là một trong những loại cây trồng đắt nhất hành tinh, là một trong những mỏ vàng của giới rau củ. Giá của 1kg wasabi là 160 USD (khoảng 3,6 triệu đồng) vào năm 2014. Trong những năm gần đây, mức giá của wasabi đã tăng đều 10% mỗi năm do hàng hoá khan hiếm, cung không đủ cầu.
Bởi vậy mới có chuyện nhiều nhà hàng hạng sang ở Nhật Bản sẵn sàng chi ra 300 USD (khoảng 6,8 triệu đồng) để nhập 1kg wasabi. Theo thống kê, chỉ 5% Wasabi tại các nhà hàng Nhật Bản trên khắp thế giới được làm từ củ Wasabi nguyên chất do giá thành quá đắt đỏ.
Sở dĩ củ wasabi tươi có giá cả đắt đỏ như vậy là vì sau khi nghiền ra để ăn, bột wasabi tươi chỉ sử dụng được trong vòng… 15 phút. Wasabi thành phẩm phải được sử dụng ngay, nếu để quá 15 phút sẽ mất đi hương vị cay nồng đặc trưng. Các nhà hàng chỉ mài nó ra thành gia vị wasabi khi cần thiết mà thôi.
 |
| Ảnh minh họa |
Một khi đã được bào vụn, mùi hăng và hương thơm của wasabi sẽ nhanh chóng bay hơi, món gia vị này sẽ trở nên vô giá trị. Bên cạnh phần thân rễ, tất cả bộ phận của wasabi từ lá, hoa, mấu rễ nhỏ đều có thể ăn được. Lá non ban đầu có vị ngọt, tiếp theo là hương vị đặc trưng của wasabi nhưng không cay nóng. Bộ phận này có thể chế biến thành món salad độc đáo và ngon miệng.
Một trong những lý do khác nữa khiến wasabi đắt đỏ, đó là tuy hàm lượng nước của wasabi tương tự như các giống rau khác, hàm lượng chất xơ vừa phải nhưng giống rau này lại có hàm lượng protein, canxi, magie, phốt pho và kali cũng cao hơn. Các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng, wasabi chứa các chất tự nhiên giúp chống lại một số tế bào ung thư, ngăn ngừa các bệnh tim mạch như đột quỵ, tăng huyết áp, đau tim, chống loãng xương, hen suyễn, viêm khớp và dị ứng.
Quy trình sản xuất quá kỳ công
Tiếp đó, wasabi đắt đỏ còn là vì quy trình sản xuất quá kỳ công và khó khăn, khiến loại cây “kén tính” này có số lượng rất khan hiếm và khó có thể phát triển ở quy mô thương mại. Sở dĩ bản sao của wasabi tràn lan khắp thế giới là do cung không đủ cầu. Wasabi nguyên bản, còn có tên Wasabia japonica. Không phải ai cũng có thể dễ dàng trồng cây wasabi vốn chỉ quen với thổ nhưỡng vùng cao của miền trung Nhật Bản và “khó chiều” do thuộc tính nhạy cảm của loài thực vật bán thủy sinh này.
Wasabi được trồng ở Nhật Bản từ thế kỷ thứ 10. Loại cây này được sùng kính tới nỗi những luống wasabi được tặng cho các tướng quân về hưu và trở thành một thú vui tao nhã của giới quý tộc. Tại Nhật Bản, có rất nhiều nơi trồng wasabi nhưng nổi tiếng vẫn là nông trại Daio Wasabi Farm thuộc thành phố Azumino, tỉnh Nagano.
 |
| Ảnh minh họa |
Với diện tích 15ha, nông trại Daio Wasabi có diện tích lớn nhất tại Nhật hiện nay. Đến với nơi đây, bạn sẽ hiểu rõ hơn về thứ gia vị ăn kèm không thể thiếu của ẩm thực xứ Phù Tang. Wasabi thực chất là dạng củ, hình dáng giống như củ dong của Việt Nam, màu xanh lục và có nhiều mắt sần sùi. Wasabi là loại cây rất khó trồng, chúng đòi hỏi những điều kiện đặc biệt như nguồn nước sạch, giàu dưỡng chất chảy qua nhưng không quá ẩm ướt. Bên cạnh đó, loài cây này còn thích bóng râm.
Cụ thể, wasabi cần được trồng ở nơi vừa đủ sáng, quá nhiều hay quá ít ánh sáng đều không phù hợp. Nếu trồng ở chỗ tối, cây sẽ bị ốc sên ăn lá. Nếu bị mặt trời chiếu vào trực tiếp, lá wasabi sẽ úa vàng. Một kỹ sư trồng Wasabi cho biết, loại cây này phát triển tốt nhất ở nơi sáng nhẹ và ít ẩm ướt, nhưng bắt buộc phải tránh ánh mặt trời trực tiếp. Yếu tố quan trọng nhất để trồng wasabi là nguồn nước suối có nhiệt độ khoảng 13-18 độ C. Sau cùng, mỗi cây Wasabi phải trồng đến 2 năm mới có thể thu hoạch được, mỗi củ chỉ nặng khoảng 300 gram.
Ngoài Daio, ở Nhật còn có một nông trại wasabi Iriya Manaka trên bán đảo Izu, thuộc tỉnh Shizuoka, thuộc về ông Shieo Iida, 75 tuổi. Đã 53 năm trôi qua kể từ khi Shieo Iida tiếp quản việc kinh doanh của gia đình, nối nghiệp cha để trở thành chủ nông trại đời thứ 8.
Để chuẩn bị cho mùa sau, ông Iida phải tách hạt từ cây mẹ trước khi thu hoạch. Ông phải đào xới cho tơi ruộng trước khi gieo hạt. Thậm chí hạt giống không thể nảy mầm nếu không có điều kiện hoàn hảo.
Ông Iida áp dụng “Tatami-ishi”, một phương pháp canh tác độc đáo tại các vườn wasabi ở tỉnh Shizuoka, ban đầu do một nông dân dưới thời Minh Trị phát triển vào cuối thế kỷ thứ 19. Wasabi trồng theo phương pháp này cần tới hai năm mới có thể thu hoạch, do đó không quá nhiều nông dân theo đuổi. Nhưng cũng vì vậy, wasabi vùng Shizuoka có màu xanh đậm đặc trưng, vị ngọt và cay nồng tuyệt hảo.
Mảnh đất trồng wasabi kiểu “Tatami-ishi” không cần quá lớn, chỉ vừa đủ chia thành những ô nhỏ, dốc thoai thoải. Ruộng wasabi thường nằm ở những triền núi hiểm trở, đôi lúc nông dân phải đi bộ hơn một giờ theo đường núi mới tới nơi. Họ làm mọi thứ bằng tay và những dụng cụ thô sơ, do không thể đưa máy móc tới vùng có địa thế hiểm trở.
Dưới đáy từng thửa ruộng là những tảng đá lớn, lớp đá li ti và cát rải bên trên. Tất cả tạo thành một hệ thống lọc tự nhiên, đảm bảo nguồn nước tinh khiết nhất có thể. Nông dân sẽ dẫn dòng suối vào vườn wasabi, nước chảy liên tục và duy trì không quá 15 độ C.
Ông Iida đang từng ngày truyền lửa cho cháu nội, con trai của Tetsuji, để cậu bé nối nghiệp và trở thành ông chủ đời thứ 9. Phần lớn những cây wasabi của gia đình Iida được chuyển tới khu chợ Toyosu nổi tiếng tại Tokyo. Giá wasabi tươi có thể lên đến 250 USD một kg (khoảng 5,8 triệu đồng), khiến nó trở thành một trong những loại rau củ đắt nhất trên thế giới.
Nhu cầu tiêu thụ wasabi cho ăn uống, làm đẹp và cả chữa bệnh không ngừng tăng trong khi Nhật Bản đang giảm sản lượng cung cấp vì giá nhân công cao. Do vậy, ngoài Nhật Bản, wasabi mới được trồng thành công ở các một số vùng ở British Columbia (Canada), bang Oregon (Mỹ), Trung Quốc, New Zealand và Việt Nam.
Tại Trung Quốc, cây wasabi sinh trưởng trên núi cao, cách 1.300-2.500m so với mực nước biển. Củ là bộ phận đắt giá nhất của cây wasabi, chúng thường được xuất khẩu sang các thị trường tiêu thụ wasabi lớn như Âu Mỹ và Nhật Bản. Thậm chí, từng có một củ wasabi có giá lên tới 600 NDT (2 triệu đồng).
Hay ở hạt Hampshire, Vương quốc Anh cũng có một nông trại wasabi. Bởi, một số khu vực của hạt Hampshire nằm trên tầng ngậm nước hạn chế, được ưu đãi dòng nước tinh khiết, giàu canxi đến từ những mạch nước tự phun, rất thích hợp cho việc trồng wasabi.
Nơi đây nổi tiếng với nghề trồng cải xoong. Có thời điểm, khu vực này được bao phủ bởi gần 405 ha cải xoong, với hàng trăm trang trại. Và các nông dân Anh bí mật trồng cải wasabi bên cạnh những luống cải xoong.
Tại Việt Nam wasabi được đưa về trồng ở các khu rừng bán nhiệt đới ngoại ô Đà Lạt. Mô hình được nhân rộng thành công, nhiều doanh nghiệp có thể xuất khẩu wasabi sang Nhật Bản.
