Vật bất ly thân
Chỉ còn ít ngày nữa, ông Joe Biden sẽ nhậm chức, chính thức trở thành Tổng thống thứ 46 của nước Mỹ. Trong số những điều đáng chú ý liên quan đến cuộc chuyển giao quyền lực giữa người đương nhiệm Donald Trump và ông Biden, một số người tỏ ra quan tâm đến vật bí ẩn tuy không lớn nhưng có sức mạnh vô cùng khủng khiếp: chiếc vali hạt nhân của Tổng thống Mỹ. Vali hạt nhân bắt đầu xuất hiện trong nhiệm kỳ của cựu Tổng thống Mỹ John Kennedy. Chiếc vali này đi kèm với mã kích hoạt hạt nhân để Tổng thống Mỹ có thể tiếp cận trong trường hợp khẩn cấp dù đang ở bất cứ đâu, vào thời điểm nào.
Trong suốt nhiều thập kỷ liền, người ta luôn tưởng tượng hình ảnh Tổng thống Mỹ đặt tay lên một “cái nút” và chỉ cần ấn nút là vụ tấn công hạt nhân sẽ xảy ra. Tuy nhiên, trên thực tế, “quả bóng hạt nhân” hay vali hạt nhân luôn theo sát các Tổng thống của Mỹ không hề có chiếc nút nào. Thay vào đó, nó chứa thiết bị và các tài liệu mà nguyên thủ quốc gia này sẽ sử dụng để xác thực mệnh lệnh và khởi động một vụ tấn công hạt nhân.
 |
| Vali hạt nhân của tổng thống Mỹ. |
“Tổng thống không thể tự mình nhấn nút và khiến tên lửa bay đi. Ông chỉ có thể đưa ra một mệnh lệnh xác thực, dẫn tới phản ứng chuỗi sau đó và tên lửa cuối cùng sẽ bay đi”, Giáo sư về chính sách công và khoa học chính trị tại Đại học Duke Peter Feaver giải thích về cơ chế hoạt động của chiếc vali hạt nhân của Tổng thống Mỹ.
Mỗi nhiệm kỳ tổng thống có 3 chiếc vali hạt nhân, một chiếc luôn đi cùng với người này khi rời Nhà Trắng. Ngoài chiếc vali hạt nhân của tổng thống, Phó tổng thống Mỹ cũng có một chiếc vali tương tự để đề phòng vali của tổng thống bị vô hiệu hóa. Ngoài ra, còn 1 chiếc khác luôn được đặt ở Nhà Trắng.
Chiếc vali quyền lực
Các nguồn tin cho biết, vali hạt nhân của Tổng thống Mỹ được chế tạo bằng hợp kim titan siêu bền giúp bảo vệ các thiết bị bên trong an toàn trước những điều kiện bất lợi nhất. Chiếc vali này có kích thước 45x35x25 cm, nặng khoảng 20 kg và được đựng bên trong một túi da màu đen đầy bí ẩn.
Theo cựu Giám đốc Văn phòng Quân sự Nhà Trắng Bill Gulley, trong chiếc vali này có 4 thứ, bao gồm 1 cuốn sách màu đen trong đó liệt kê các lựa chọn tấn công; 1 chiếc thẻ có các mã xác thực để tổng thống xác thực nhận dạng; 1 danh sách những hầm ngầm bí mật mà tổng thống có thể trú ẩn và các hướng dẫn sử dụng hệ thống phát sóng khẩn cấp để tổng thống có thể phát biểu trước toàn dân chỉ trong vòng 10 phút sau khi tuyên bố về tình huống khẩn cấp dù ông đang ở đâu.
Tướng không quân Mỹ Robert Kehler cho biết, trong khi các sĩ quan quân đội đảm nhiệm việc phóng hạt nhân được yêu cầu phải làm việc theo cặp đôi, trong đó cả hai phải thực hiện đồng thời các thao tác trước khi có thể thực hiện vụ phóng hạt nhân thì các hành động của Tổng thống Mỹ sẽ không bị kiểm tra như vậy. “Chỉ Gổng thống Mỹ mới có thể ra lệnh sử dụng vũ khí hạt nhân của Mỹ”, ông Kehler cho hay.
Phần lớn quá trình phóng hạt nhân của Mỹ đều là tin mật nhưng ông Kehler - người trước đây từng là chỉ huy của Bộ chỉ huy chiến lược Mỹ dưới thời Tổng thống Barack Obama nhấn mạnh, trình tự phóng hạt nhân của Mỹ bao gồm các lớp bảo vệ để đảm bảo mọi mệnh lệnh được đưa ra đều phù hợp và hợp pháp. “Đó là một hệ thống do con người kiểm soát... không có gì diễn ra tự động”, ông nói và cho biết thêm rằng quân đội Mỹ không mù quáng tuân theo mệnh lệnh và lệnh sử dụng vũ khí hạt nhân của Tổng thống phải phải hợp pháp.
Theo đó, dù Tổng thống theo hiến định có thể ra lệnh tiến hành một số hành động quân sự nhưng quá trình ra quyết định sử dụng vũ khí hạt nhân bao gồm quá trình đánh giá, xem xét và tham vấn giữa tổng thống và các nhà lãnh đạo dân sự và quân sự quan trọng. Tiếp theo đó, các lực lượng của Mỹ sẽ tự truyền đạt và thực hiện bất kỳ quyết định nào của Tổng thống.
Quy trình phức tạp
Vali hạt nhân bắt đầu xuất hiện trong nhiệm kỳ của Tổng thống Mỹ John Kennedy, sau sự kiện khủng hoảng tên lửa Cuba diễn ra vào năm 1962. Khi đó, các quan chức hàng đầu của quân đội Mỹ cho rằng tổng thống của nước này cần phải dễ dàng tiếp cận được với các bản kế hoạch chiến tranh hạt nhân. Qua các năm, chiếc vali đã trở thành biểu tượng của sức mạnh quân sự của nước Mỹ cũng như trách nhiệm lớn mà vị tổng thống của nước này lúc nào cũng cần mang bên mình. Chiếc vali được chuyển giao chính thức giữa các đời Tổng thống Mỹ vào đúng thời điểm diễn ra lễ chuyển giao quyền lực.
Dù Tổng thống Mỹ ít khi tự tay xách nhưng vali hạt nhân phải luôn bên cạnh ông, dù bất cứ nơi đâu, bất kỳ thời điểm nào. Vật này được một phụ tá quân sự luôn ở cùng Tổng thống Mỹ, dù là tại Nhà Trắng, trên đoàn xe hộ tống, hay trên máy bay khi đi công cán nước ngoài bảo vệ nghiêm ngặt. Bản thân người phụ tá này cũng được các đặc vụ bảo vệ kín kẽ, thậm chí còn được xếp lịch làm việc và nghỉ ngơi chung với Tổng thống.
Về mật mã, các thông tin cho biết, trong giai đoạn 1962-1977, mã kích hoạt tên lửa mang đầu đạn hạt nhân của Mỹ chỉ đơn giản là một dãy gồm 8 con số 0 để việc khởi động vũ khí của Mỹ nhằm ứng phó với kẻ thù trong tình huống khẩn cấp có thể diễn ra nhanh chóng. Tuy nhiên, từ sau năm 1977, mật mã kích hoạt tên lửa mang đầu đạn hạt nhân của Mỹ đã được đổi lại phức tạp hơn. Tổng thống được yêu cầu giữ chiếc thẻ chứa mã phóng theo người. Tuy nhiên, Tổng thống Mỹ cũng có khi ủy quyền cho trợ lý giữ. Có điều, trong trường hợp chiếc thẻ này bị lấy cắp thì họ cũng không thể biết được mã số thực sự để kích hoạt là gì.
Có thông tin cho biết, vào năm 2000, một sự cố thót tim đã xảy ra dưới thời Tổng thống Mỹ Bill Clinton. Khi đó, ông Clinton cho rằng đã ủy quyền cho trợ lý giữ thẻ chứa mã phóng, nhưng trợ lý không biết đã để thẻ phóng hạt nhân ở đâu và nghĩ rằng Tổng thống vẫn giữ. Mọi chuyện chỉ vỡ lở khi đến thời hạn cấp mã phóng mới mà ông Clinton không nhớ mã phóng được cấp còn trợ lý thì không biết thẻ chứa mã phóng đang ở đâu. Vụ việc cuối cùng được dàn xếp ổn thỏa bằng đoạn mã mới do ông Clinton lựa chọn.
Còn viên phụ tá quân sự được lựa chọn để nắm giữ vali hạt nhân cho Tổng thống cũng phải trải qua quá trình tuyển chọn rất khắt khe. Người đó ngoài sự am hiểu sâu rộng về quy trình khởi động vũ khí hạt nhân để hỗ trợ Tổng thống còn phải có lòng trung thành tuyệt đối.
