Bị hại ở địa phương, cơ quan điều tra không truy thấy?

TAND tỉnh Đồng Nai vừa xét xử phúc thẩm vụ “Cướp tài sản” theo đơn kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt của các bị cáo. Đây là vụ án gây xôn xao dư luận tại huyện Xuân Lộc bởi bị hại là một người ở trong xã, nhưng trong hồ sơ vụ án lại được “đánh tráo” bằng một bị hại khác, không rõ lai lịch. 

TAND tỉnh Đồng Nai ngày 25/3 xét xử phúc thẩm vụ “Cướp tài sản” theo đơn kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt của các bị cáo. Đây là vụ án gây xôn xao dư luận tại huyện Xuân Lộc bởi bị hại là một người ở trong xã, nhưng trong hồ sơ vụ án lại được “đánh tráo” bằng một bị hại khác, không rõ lai lịch. 

Hình minh họa
Hình minh họa
Bị hại còn là ẩn số

Trước khi phiên tòa diễn ra, tại cổng TAND tỉnh Đồng Nai đã chật kín người thân và người trong xã kéo đến tham dự phiên tòa. Nhưng không một ai được vào dự khán, ngoài vài người thân gia đình.

Bước vào phần xét hỏi, các bị cáo một mực khẳng định với HĐXX là bị hại trong vụ án chính là cô Mai chứ không phải là “bị hại” trong bản án. Thậm chí bị cáo Phú còn đọc cả biển số xe của cô Mai cho HĐXX nghe. Bị cáo Tư, Giãng và Phú đều cho rằng, tại Cơ quan Điều tra, điều tra viên đã yêu cầu các bị cáo khai giống như lời bị cáo Đại đã khai, nếu không khai theo sẽ cho ở tù rục xương, nên các bị cáo sợ và khai theo. Khi HĐXX “truy” về nguồn gốc cái búa trong vụ án, bị cáo Phú và Giãng khai không hề thấy bị cáo Tư cầm búa nhá vào anh Hà (bị hại) như án sơ thẩm quy kết. Cái búa cầm theo trong vụ án là do bị cáo Đại xin của một người bạn để mang về sửa xe, trên đường đi thì có đưa cho Tư cầm giùm, chứ không dùng để đe dọa ai.

Bào chữa cho bị cáo Lê Minh Tư, luật sư Đặng Trường Thanh không đồng tình với tội danh áp dụng đối với các bị cáo. Việc điều tra đã vi phạm tố tụng, bởi trong hồ sơ vụ án không có lời khai của bị hại tên Hằng. Liên quan đến bị hại, bị cáo Tư khai, trước đây ông đại diện VKSND huyện Xuân Lộc cũng đã “dặn” với bị cáo: “Ra tòa không được khai bị hại tên Mai mà phải khai tên Hằng”... Rõ ràng đây là việc “đánh tráo” bị hại, bởi nếu cơ quan tiến hành tố tụng xác định rõ người bị hại thì chắc rằng các vụ án sẽ khác. Đáng tiếc là tình tiết này không được xem xét một cách đến nơi, đến chốn.

Buộc tội không đúng?

Theo lời khai của các bị cáo, khoảng 20 giờ ngày 21/2/2010, Lê Minh Tư, Nguyễn Minh Thảo, Nguyễn Thái Dương, Trần Thanh Giãng, Hoàng Minh Phú, Trần Anh Khoa, Nguyễn Thành Đạt cùng với Nguyễn Minh Trung và Đoàn Văn Tuấn chở nhau trên bốn chiếc xe gắn máy đi vào nhà Phạm Ngọc Đại (SN 1991) chơi. Khi cả nhóm chạy vào đến đầu đường ấp 1, xã Xuân Hòa, huyện Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai thì gặp Đại đi bộ ra.

Đại nói với những người trong nói với những người trong nhóm rằng, “trong nghĩa địa có một đôi nam nữ đang ngồi”. Nghe vậy, Tư rủ những người trong nhóm (gồm Đại, Thảo, Giãng, Dương và Khoa) vào nơi đôi nam nữ đang ngồi “kiếm tiền”  tiêu xài. Lúc này, Đạt, Phú, Trung và Tuấn không nghe bàn bạc rủ nhau đi “kiếm tiền” của đôi nam nữ. Trước khi đi, Thảo đưa cho Dương một cái búa để đi chiếm đoạt tài sản.

Tất cả những người trong nhóm đi vào khu vực đồi đá, đối diện nghĩa địa ấp 1, xã Xuân Hòa, huyện Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai. Khi phát hiện anh Lê Văn Hà đang ngồi nói chuyện với người phụ nữ mới quen tên Hằng (không rõ lai lịch), Đại “ra hiệu” cho mọi người dừng lại.

Đại đưa cho Tư cầm búa, Đại và Phú đến hàng rào bẻ hai khúc cây điều cầm trên tay rồi cùng với Giãng, Thảo, Dương và Khoa đi vào chổ đôi nam nữ đang ngồi. Lúc này, người phụ nữ thấy nhiều người đứng vây quanh mình và trên tay có hung khí nên hỏi: “Các em muốn gì?”. Đại nói ngay, cần hai triệu đồng. Người phụ nữa đáp, chỉ có 230 ngàn đồng. Đại lấy 230 ngàn đồng của người phụ nữ này và đưa cho Khoa, Khoa lại đưa cho Phú giấu vào trong người.

Tư cầm búa hù dọa anh Hà. Sợ quá, anh Hà nói: “Tôi không có tiền”. Đại thì móc túi anh Hà lấy chiếc điện thoại di động rồi đưa cho Khoa giấu trong người. Còn Phú mở cốp xe của anh Hà và người phụ nữ để lục tìm tài sản nhưng không phát hiện gì. Sau đó tất cả cùng lên xe máy tẩu thoát.

Luật sư Thanh cho rằng, việc chiếm đoạt điện thoại của ông Hà là hành vi độc lập của bị cáo Đại, không liên quan đến các bị cáo khác. Ngoài ra, bị cáo Tư, Phú và Giãng không có bàn bạc với nhau.

HĐXX chấp nhận đề nghị của luật sư về vai trò của bị cáo Tư trong vụ án. Vì vậy, HĐXX quyết định sửa một phần bản án sơ thẩm, tuyên. Vị chủ tọa cũng cho biết, Cơ quan Điều tra Công an huyện Xuân Lộc đã dùng các biện pháp nghiệp vụ để truy tìm bị hại, nhưng không có kết quả. 

Việc thế chỗ bị hại bằng một người không có địa chỉ rõ ràng có làm ảnh hưởng gì đến việc buộc tội đối với các bị cáo hay không? Chúng tôi có cuộc trao đổi với Luật sư Trương Anh Tuấn về vấn đề này:

Thưa Luật sư, bị hại có vai trò như thế nào trong việc giải quyết các vụ án hình sự, đặc biệt là đối với tội “cướp tài sản”?

- Theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự, bị hại là người bị xâm hại về tài sản, sức khỏe…và họ là người có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại, yêu cầu về mức hình phạt dành cho bị cáo. Thông thường, họ còn giữ một vai trò quan trọng khác trong vụ án đó là vai trò của một nhân chứng.

Đối với các vụ án như vụ án về cướp tài sản thì bị hại là phần không thể thiếu được của vụ án. Phải có người bị xâm hại về tài sản theo phương thức bị dùng vũ lực hoặc đe dọa sẽ dùng vũ lực ngay tức khắc thì mới có thể quy kết người thực hiện hành vi trên là cướp tài sản. Nếu không xác định được bị hại thì sẽ khó làm rõ được hành vi phạm tội của bị cáo có phải là “cướp tài sản” hay không.

Trong vụ án này, các bị cáo khai nhận đã “xin tiền” của một người tên là Mai nhưng hồ sơ lại thể hiện bị hại tên Hằng. Theo ông, trường hợp này phải giải quyết như thế nào?

- Với những gì nêu ra tại phiên tòa như vậy, tôi cho rằng cần phải trả hồ sơ để điều tra bổ sung vì có dấu hiệu vi phạm tố tụng, xâm phạm đến quyền lợi hợp pháp của các bị cáo.

Nếu đúng như các bị cáo khai bị hại tên là Mai, với địa chỉ rõ ràng, thậm chí là bị cáo đọc cả biển số xecủa bị hại như vậy thì có thể thấy lời khai của các bị cáo cần phải xem xét đến. Tại phiên tòa sơ thẩm hoặc phúc thẩm mà chưa làm rõ được tình tiết này thì phải trả hồ sơ để điều tra bổ sung. Hơn nữa, bị hại trong hồ sơ vụ án lại không xác định được địa chỉ rõ ràng cũng là một tình tiết cần phải điều tra, làm rõ. Hai tình tiết này có thể là nguyên nhân chung của một hậu quả là các bị cáo bị buộc tội sai. Do đó, nhất thiết phải điều tra làm rõ tình tiết quan trọng này.

Nếu đúng là có sự “đánh tráo” bị hại thì sai phạm này bị xử lý như thế nào?

- Đến thời điểm này, vụ án đã kết thúc xét xử phúc thẩm và Tòa án chưa làm rõ được bị hại thật sự là ai và vẫn chấp nhận bị hại thể hiện trong hồ sơ. Nhưng, nếu làm rõ được bị hại không phải tên là Hằng mà là Mai thì các bản án cũ buộc phải hủy bỏ. Đối với những cán bộ điều tra đã làm không đúng trách nhiệm thì phải xem xét kỷ luật. Nếu việc “đánh tráo” là cố ý thì thậm chí còn phải xem xét cả hành vi cố ý làm sai lệch hồ sơ vụ án.

   Xin cảm ơn ông!

   Bình Minh (thực hiện)

Trần Tố