Bi hài đấu giá từ thiện (kỳ 1)
Không thể để những trò đùa ác ý làm xấu đi hình ảnh của các cuộc đấu giá từ thiện và nghĩa cử cao đẹp của những nhà hảo tâm chân chính.
Kỳ 1: Bị "xù" vì thiếu hành lang pháp lý
Sau hàng loạt vụ đấu giá từ thiện bị các đại gia “xù” không nhận tài sản trúng đấu giá, đặc biệt vụ 74 tỷ đồng tại "Đêm hội Hoa hậu Trái đất và Doanh nhân hướng về miền Trung" mới đây, khiến dư luận bức xúc đòi phải làm cho ra nhẽ, không thể để những trò đùa ác ý làm xấu đi hình ảnh của các cuộc đấu giá từ thiện và nghĩa cử cao đẹp của những nhà hảo tâm chân chính. Tuy nhiên, xử như thế nào vẫn là câu hỏi chưa thấy lời giải?
Những "đại gia họ "Xù"
Chỉ 12 ngày sau khi công bố số tiền 74 tỷ đồng thu được trong "Đêm hội Hoa hậu Trái đất và Doanh nhân hướng về miền Trung", Hội Chữ Thập Đỏ TP Hồ Chí Minh phải “méo mặt” công bố…họ bị lừa. Hai “nhân vật” trả giá cao nhất cho bức tranh đá quý và chiếc trống đồng kỷ vật 1000 năm Thăng Long đã “bặt vô âm tín”, không thèm nghe máy. Công ty Gốm sứ Bảo Long cũng từ chối nhận bộ tứ Long – Lân – Quy – Phụng với giá 47,9 tỷ đồng, chỉ đồng ý ủng hộ 1 tỷ đồng thông qua Hội để làm từ thiện.
Đây không phải là lần đầu tiên các cuộc đấu giá từ thiện bị “xù”. Tuy nhiên, đây là vụ đầu tiên thu hút sự quan tâm của dư luận vì số tiền bị “xù” quá lớn và các nhà tổ chức cũng không thể mãi “ngậm bồ hòn làm ngọt”, đã chuyển vụ việc đề nghị cơ quan công an đề nghị xử lý.
Cũng nhân sự vụ này, Hội Chữ thập đỏ TP Hồ Chí Minh “tố” thêm những đại gia thích đùa khác như: Một doanh nghiệp ở Phú Yên chủ động đề nghị tổng tài trợ cho một chương trình ủng hộ giúp những mảnh đời neo đơn, người già không nơi nương tựa, nhưng sau cuộc họp báo giới thiệu không ngớt về tên tuổi của công ty, thì họ “một đi không trở lại” với lý do… không có tiền.
Tiếp đến, đầu tháng 2/2009, một buổi đấu giá từ thiện hỗ trợ người nghèo, bức tranh đá quí được một Giám đốc một doanh nghiệp “hét” 400 triệu đồng, nhưng sau đó ông này cũng “ngó lơ” với lý do thếu tiền.
Trước đó, năm 2004, nhiều người còn chưa quên cuộc đấu giá từ thiện chiếc sim số 0988888888 của Viettel, một doanh nhân trả 1 tỷ 10 triệu đồng ủng hộ cho Quỹ Vì người nghèo nhưng thay vì đóng tiền nhận số, vị này cũng lặn mất dạng.
“Đó chắc chắn chưa phải là tất cả số vụ đấu giá bị các đại gia “bùng”. Chuyện chẳng hay ho gì nên các nhà tổ chức đấu giá thường giấu nhẹm, im lặng cho qua. Việc đấu giá bị chạy làng này khá nhiều, và đang có chiều hướng tăng như là một trò đùa ác ý của một số người, cần có biện pháp xử lý”- một cán bộ TW Hội Chữ thập đỏ Việt nam cho hay.
Dính “bẫy” vì chưa có luật?
Hiện vụ “đánh bài chuồn” 74 tỷ đồng nói trên đã được chuyển cơ quan công an xử lý, nhưng nhiều người nghi ngại khả năng phần thắng vì hành lanh pháp lý cho đấu giá từ thiện hiện chưa có.
Theo bà Hà Thị Liên - Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc thì: “Hiện chưa có qui định của pháp luật về đấu giá từ thiện. Nhân sự việc này, đề nghị cơ quan quản lý nhà nước nghiên cứu đề xuất Chính phủ cụ thể hóa Nghị định 148 về đấu giá gây quỹ từ thiện để không còn xảy ra tình trạng như vừa qua, đồng thời có chế tài xử phạt những cá nhân, tổ chức lợi dụng chương trình vì mục đích riêng, ảnh hưởng xấu đến hoạt động hết sức ý nghĩa này”.
Còn bà Đỗ Hoàng Yến, Cục trưởng Cục Bổ trợ Tư pháp (Bộ Tư pháp) cũng cho rằng: “Theo tôi, Nhà nước cần ban hành văn bản quy phạm pháp luật để điều chỉnh các vấn đề liên quan đến đóng góp, quản lý nguồn thu từ việc ủng hộ gây quỹ từ thiện (như thu bằng cách gì? quản lý như thế nào? nếu vi phạm thì sẽ bị xử lý ra sao?...).
Từ cơ sở này, mới có cơ chế để ràng buộc trách nhiệm giữa ban vận động với những người đóng góp từ thiện. Như hiện nay chỉ là mối quan hệ thỏa thuận giữa hai bên, mang tính chất dân sự và chịu sự điều chỉnh bởi đạo đức và chữ tín, vẫn chưa có chế tài xử lý hành vi này”.
Đồng quan điểm trên, TS Luật Ngô Ngọc Thủy, nguyên Chủ nhiệm Khoa Tư pháp (Trường Đại học Luật Hà Nội), Trưởng Văn phòng Luật sư Ngô Ngọc Thủy nói: Đáng lý ra, Nhà nước phải có văn bản pháp luật để điều chỉnh hành vi này từ cách đây 2-3 năm, khi mà một số vụ bán đấu giá làm từ thiện cũng đổ bể kiểu này.
Người trúng đấu giá sau khi hô số tiền lên đến bạc tỷ cho oai thì lặn mất tăm. Theo tôi, các cơ quan chức năng, có thể là Trung ương Hội chữ thập đỏ Việt Nam hoặc TƯMTTQVN nên đề nghị lên cấp trên ban hành văn bản pháp luật điều chỉnh vấn đề này. Có thể điều chỉnh bằng luật dân sự, có thể điều chỉnh theo quy định của văn bản pháp luật về bán đấu giá hiện hành.
Tuy nhiên, rất nhiều các ý kiến luật sư khi mổ xẻ vụ việc này đều cho rằng hoàn toàn có thể khởi kiện được, luật hiện hành không bó tay, chỉ tiếc là các nhà tổ chức đã ngẫu hứng đấu giá, không đoái hoài gì tới luật.
Thanh Quý - Vân Anh