Bị gắn nội dung xấu, độc trong quảng cáo trên Youtube: “Thuốc” nào trị “bệnh”?

Quảng cáo bất chấp quy định pháp luật Việt Nam

Tại Hội thảo “An toàn thương hiệu trong thời đại kinh tế số” do Câu lạc bộ Nhà báo công nghệ thông tin (CNTT) Việt Nam tổ chức mới đây tại Hà Nội, ông Lê Quang Tự Do - Phó Cục trưởng Cục Phát thanh truyền hình và Thông tin điện tử (Bộ Thông tin và Truyền thông) – cho biết, vào tháng 2/2017, đơn vị này đã có một hoạt động thu hút sự chú ý của các bên là cảnh báo doanh nghiệp, nhãn hàng, đại lý trong nước về việc những sản phẩm thương hiệu của họ bị gắn vào các video xấu, độc được lan truyền trên Youtube. Các video mà nhiều thương hiệu lớn của Việt Nam bị gắn có nội dung xấu, độc như chống phá Nhà nước, chống phá chế độ, khiêu dâm, những nội dung quảng cáo xuyên tạc, sai sự thật, mặt hàng giả…

Khi Bộ Thông tin và Truyền thông cảnh báo, tất cả các nhãn hàng lớn như Vinamilk, FPT, Ford, VietnamAirlines... cũng đều dừng quảng cáo trên Youtube cho tới khi Google tìm được cách khắc phục triệt để tình trạng này.

Ông Tự Do nhận định, Facebook đang quảng cáo bất chấp các quy định của pháp luật Việt Nam. Bởi, bất cứ nội dung nào cũng được đưa lên như buôn bán động vật hoang dã, tiền giả, hàng giả, vũ khí…, thậm chí là nội dung xúc phạm đến cá nhân, doanh nghiệp cũng được tung lên theo dạng mua quảng cáo.

Về vị trí hiển thị quảng cáo, tất cả quảng cáo chỉ quan tâm đến nội dung, chưa quan tâm đến vị trí hiển thị nên mới có tình trạng xuất hiện quảng cáo ở nội dung xấu, độc, lực lượng phản động trên Facebook. Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử một mặt yêu cầu Facebook, một mặt rà soát những quy định để bổ sung do hiện nay vẫn còn thiếu nhiều quy định như chưa có quy định thẩm định về nội dung quảng cáo trên mạng xã hội, về vị trí hiển thị quảng cáo, chế tài xử phạt.

Lỗi tại ai: doanh nghiệp, đại lý quảng cáo hay Google, Facebook?

Điều bất ngờ là khi sự việc được phát hiện thì cả 3 bên tham gia bao gồm doanh nghiệp, đại lý quảng cáo và những nhà cung cấp nền tảng như Google, Facebook đều đổ lỗi cho nhau. 

Sau sự việc này, Google cho biết họ đã thay đổi thuật toán, tinh chỉnh lại các bộ phận kiểm duyệt trên mạng. Tuy nhiên, “một điều đáng tiếc là đến nay (cuối tháng 1/2018) Google vẫn chưa tìm ra giải pháp triệt để”, ông Lê Quang Tự Do nhận định. Khi Google tăng cường bộ lọc thì những kẻ đăng video xấu, độc lại tìm ra chiêu ứng phó. 

Trong khi đó, giải pháp quản lý với Facebook khó hơn với Google, vì quảng cáo trên Facebook theo từng đợt, chiến dịch. Ví dụ họ muốn nhắm đến đối tượng người sống tại Hà Nội từ 20-25 tuổi, yêu thích thể thao thì với BigData đang nắm giữ, Facebook có thể lọc dễ dàng. Và khi chạy quảng cáo trong 1-2 tuần, sau đó thì hết. Tức là không giống như Google tồn tại mãi, dễ dàng phát hiện, với Facebook cơ quan quản lý gặp nhiều khó khăn hơn.

“Chúng tôi đã làm việc với lãnh đạo Facebook các cấp để yêu cầu họ gỡ các tài khoản phục vụ cho các mục đích quảng cáo sai trái như vậy. Họ đã gỡ nhưng chưa đạt được nhiều theo yêu cầu” - ông Lê Quang Tự Do cho biết – “Tín hiệu tích cực là vừa qua Cục đã gửi 400 tài khoản kinh doanh buôn bán, quảng cáo mặt hàng giả, hàng cấm thì Facebook cũng xóa được khoảng 70%”.

Theo Phó Cục trưởng Lê Quang Tự Do, nguyên nhân là các tài khoản quảng cáo sai trái lại núp dưới danh nghĩa tài khoản cá nhân, không lấy tên công ty, doanh nghiệp, việc quét để tìm ra tài khoản đó mất khá nhiều công sức. Điểm hạn chế nữa là để xóa tài khoản, chính sách của Facebook rất khó khăn. Không như gỡ bình luận, để xóa tài khoản phải có quy trình các bước, phải chứng minh được người đó vi phạm nhiều lần.

“Tuy nhiên, tại Việt Nam thì khác, chỉ 1 lần vi phạm cũng có thể đi tù chứ không phải nhiều lần” - ông Tự Do nói – “Hiện hai bên đang tìm tiếng nói chung”. 

Còn các đại lý quảng cáo thì trong tình trạng “bỏ thì thương vương thì tội”, do nhu cầu quảng cáo trực tuyến đang rất lớn, trong khi báo giấy sụt giảm, quảng cáo trên truyền hình thì lại quá đắt đỏ.

Khắc phục cách nào?

Phó Cục trưởng Lê Quang Tự Do cũng nêu ra 3 thiếu sót lớn của hệ thống pháp luật hiện tại. Thứ nhất là việc thẩm định nội dụng quảng cáo trên mạng xã hội. Thứ hai, vị trí hiển thị các quảng cáo chưa được quan tâm đúng mức. Thứ ba, mức chế tài xử phạt quá thấp chưa đủ sức răn đe.

Để khắc phục tình trạng trên, ông Lê Quang Tự Do đề cập tới một giải pháp sẽ được đưa ra triển khai từ tháng 3/2018, đó là lập ra một danh sách “sạch”, hay còn gọi là “white list” cho Youtube nhằm lọc ra các doanh nghiệp, nhà cung cấp uy tín, được đăng kiểm và quản lý chặt chẽ và thông tin xác thực. Từ đó từng bước giúp thị trường trong sạch và đảm bảo an toàn thương hiệu trước các thông tin xấu, độc.

Được biết, trước đây chỉ có một danh sách gồm các đơn vị vi phạm tạm gọi là danh sách đen - “black list”. Tuy nhiên, theo ông Lê Quang Tự Do, danh sách xấu, độc này  là “không thể kiểm soát được”, bởi số lượng các clip thông tin xấu độc gia tăng liên tục và nằm ngoài tầm kiểm soát của các đơn vị chức năng.

Công việc chuẩn bị cho giải pháp này đang được tiến hành và được kỳ vọng là giải pháp hiệu quả phòng chống thông tin xấu, độc, giúp Nhà nước thu thuế được từ những người làm nội dung trên Youtube.