Bí ẩn tượng “thần khỉ” ở ngôi chùa nổi tiếng Việt Nam

Bí ẩn tượng “thần khỉ” ở ngôi chùa nổi tiếng Việt Nam
(PLO) - Cả triệu lượt du khách đến Chùa Cầu (Hội An, Quảng Nam), những mấy ai biết chuyện hai bức tượng “thần hầu” canh hai bên cầu kiêm ngôi chùa độc đáo này? 
Tranh cãi nhiều thế kỷ  
Chùa Cầu Hội An được người xưa xây dựng theo kiểu thượng chùa - hạ cầu, kích thước 3m x 18m. Mái chùa lợp ngói âm dương, trụ bằng đá, mặt cầu lát ván, hai đầu cầu nối với bảy gian giữa theo hình chữ I. 
Theo ông Võ Phùng, Giám đốc Trung tâm Văn hóa TP. Hội An, Chùa Cầu từ lâu đã được du khách trong nước và thế giới biết đến như biểu tượng của người dân phố cổ Hội An. 
Tuy nhiên cho đến nay việc ai đứng ra xây dựng Chùa Cầu: Người Nhật, người Việt, hay người Minh Hương (Trung Hoa); và chùa có niên đại bao nhiêu, vẫn đang tranh cãi chưa ngã ngũ.
Theo ông Phùng, Chùa Cầu xây dựng chậm nhất vào năm 1617. Ông Phùng dẫn giải, triều Nguyễn, trong “Đại Nam nhất thống chí” ghi, vào năm 1719, nhân chuyến tuần du phương Nam, chúa Nguyễn khi đến Hội An, đã thấy phía Tây phố có cầu, thuyền buôn tụ họp đông đúc bên phố chợ sông Hoài, nên đặt tên “Lai Viễn kiều” (tức cây cầu của những người từ phương xa tới) . Cùng với đó, chúa đã cho mạ khắc biển vàng thành bức hoành phi nhằm ghi dấu nơi ngài đã đi qua. Hiện bức hoành phi vẫn còn treo bên trong Chùa Cầu.
Một tài liệu cổ khác chép, cây cầu cổ được tìm thấy vào năm 1617 với tên gọi cầu Nhật Bản. Một tài liệu khác xác định, chùa Cầu được xây dựng vào năm 1593 cũng với tên gọi cầu Nhật Bản.
Trở lại với “Đại Nam nhất thống chí”, sách này thể hiện cầu do khách buôn Nhật Bản làm nên. Sách viết, từ cuối thế kỷ XVI đầu thế kỷ XVII, thương nhân nước ngoài ở Hội An đã khởi xướng xây cầu bắc qua sông Hoài, nhằm tạo điều kiện để người dân hai con phố Faifo (Nhật Bản) và Ba Tàu (Trung Hoa) nằm hai bên sông thông thương buôn bán. 
Đến năm 1653, cầu được tu sửa và xây dựng thêm ngôi chùa nhỏ nằm sát cầu ở phía Tây để thờ tự. Ngoài chức năng đi lại, chùa còn làm nơi thờ cúng của cộng đồng người Việt, Nhật, Hoa. Từ đó cái tên cầu Nhật Bản dần bị quên lãng, được thay vào đó bằng tên gọi Chùa Cầu.
Đến bây giờ mới nói tới chuyện tượng khỉ trong cầu. Ở Hội An ngày xưa, lưu truyền một truyền thuyết về nguyên nhân động đất. Người xưa cho rằng ở ngoài đại dương có một loài thuỷ quái mà người Việt gọi Con Cù, người Nhật gọi Mamazu, người Hoa gọi Câu Long. 
Con vật này có đầu ở Nhật Bản, đuôi nằm ở Ấn Độ và lưng vắt qua khe nước ở Hội An, nơi Chùa Cầu bắc qua. Mỗi khi con thuỷ quái ngóc đầu lên, nước Nhật bị động đất, Hội An cũng rung chuyển, dân chúng không thể bình yên làm ăn buôn bán. Để yểm trừ, người ta lập ngôi chùa để khống chế “thủy quái”. 
Tượng khỉ “trấn yểm thủy quái”
Một trong những điểm nhấn của chùa Cầu là phía tây đặt hai tượng khỉ, một đực một cái ngồi trên bệ thờ, quay mặt vào nhau; phía đông đặt hai tượng chó cũng trong tư thế tương tự. 
Tượng các con vật lớn cỡ khỉ thật, ngồi canh gác theo tư thế nhổm lên, như sẵn sàng bảo vệ sự an lành của người dân phố cổ.  
Lý giải về tượng khỉ và chó, một số bô lão ở Hội An cho rằng đó là ngụ ý của người xưa về thời gian xây dựng công trình. 
Chùa Cầu được xây kéo dài ba năm, bắt đầu động thổ từ năm Thân (con khỉ) và hoàn thành năm Tuất (con chó). Ngoài ra việc đặt hai bên đầu cầu cặp tượng khỉ và chó còn được hiểu như một cách chỉ phương hướng: Khỉ chỉ hướng Tây Nam; chó chỉ hướng Tây Bắc.
Giám đốc Trung tâm Văn hóa TP. Hội An lại có cách giải thích khác theo hướng tâm linh. “Hai linh vật này được thờ theo tín ngưỡng vật tổ của người Nhật. Một số tài liệu cho rằng vì muốn khống chế “thủy quái”, người ta thờ thần Khỉ và thần Chó trên hai đầu cầu. 
Cây cầu bắc qua với các con vật bên trên như thanh kiếm cắm xuống yếu huyệt ở lưng, sẽ “yểm” con thuỷ quái, làm nó không cựa quậy vùng vẫy, mong trừ tai họa”, ông Phùng nói. 
Ông Phùng cho biết thêm, tục thờ khỉ và chó của cư dân Việt cũng đã tồn tại từ lâu đời, thể hiện dưới hai hình thức. Một số nơi chôn tượng chó đá trước cổng nhà như một linh vật canh cổng với ý nghĩ như vị thần bảo hộ trừ tà ma,cầu phúc. Cũng có khi tượng chó được đặt trên những bệ thờ. 
Còn trong một số chùa chiền, vẫn thường thấy tượng khỉ, gọi là “Thần Hầu”, nhằm xua đuổi những điều xấu. Từ quan niệm đó, ông Phùng cho rằng tượng khỉ ở Chùa Cầu được lập cũng nhằm mục đích nêu trên, ước mơ cuộc sống sẽ suôn sẻ, may mắn. 
Đặc biệt chất liệu tạc nên những bức tượng này được làm bằng gỗ chứ không phải bằng đá, rồi mạ màu cho giống tượng đá. Điều kỳ lạ, trải qua 500 năm, trải qua bao nhiêu khắc nghiệt của thời tiết, mưa gió, những tượng gỗ này vẫn trường tồn. 
“Không riêng gì người dân phố cổ mà khách thập phương đều sùng bái tượng khỉ. Mỗi khi về Chùa Cầu, nhiều người đến trước linh vật này cúng vái, cầu bình an. Vào những ngày rằm, mùng Một, nhiều người còn sắp mâm lễ vật dâng lên tượng khỉ”, ông Phùng nói.
Ông Phùng cũng cho hay, còn có giai thoại từng có thời gian một tượng khỉ trên cầu bị mất. Thời gian này, một điều trùng hợp ngẫu nhiên diễn ra là Hội An liên tiếp bị nhấn chìm trong những trận lũ lịch sử. Mãi đến hơn 20 năm sau mới tìm thấy tượng khỉ “lưu lạc”./.  

Tin cùng chuyên mục

Nhạc sĩ Văn Cao - tác giả ca khúc “Mùa xuân đầu tiên”. (Ảnh: TL)

Những khúc ca mùa xuân đi cùng năm tháng

(PLVN) - Những ngày giáp Tết thật rộn ràng bởi những khúc ca xuân. Trong đó, không thể nào thiếu những ca khúc bất hủ đã đi cùng âm nhạc Việt nhiều thập kỉ. Đó không chỉ là bản hòa ca của niềm vui, tình yêu mà còn là giai điệu của những kí ức hào hùng đẹp đẽ, của niềm tin và hy vọng vào tương lai tươi sáng.

Đọc thêm

'Cánh chim đầu đàn' của nền âm nhạc cách mạng Việt Nam

Nhạc sĩ Đỗ Nhuận có cống hiến to lớn cho nền âm nhạc cách mạng Việt Nam. (Ảnh: Tư liệu)
(PLVN) - Được biết đến là người tiên phong trong sáng tác nhạc cách mạng, nhạc sĩ - chiến sĩ Đỗ Nhuận sở hữu kho tàng những tác phẩm âm nhạc cách mạng bất hủ, sống mãi với thời gian. Ngày nay, trong các buổi hòa nhạc hay đêm nhạc tôn vinh trang sử hào hùng và chói lọi của dân tộc Việt Nam, âm nhạc của ông vẫn vang lên như ngọn lửa bất diệt của lòng yêu nước và niềm tự hào dân tộc.

MV “Đà Nẵng vẫy gọi yêu” chính thức phát hành

MV “Đà Nẵng vẫy gọi yêu” chính thức phát hành
(PLVN) - MV “Đà Nẵng vẫy gọi yêu” chính thức phát hành vào tháng 12/2024. Đây là dự án âm nhạc mới nhất của nhạc sĩ Lê Minh Phương và đạo diễn Phan Ngọc Trung - được lấy cảm hứng từ ý thơ của nhà thơ Dương Quyết Thắng.

Lý do Kiều Duy đăng quang Hoa hậu Quốc gia Việt Nam 2024

Lý do Kiều Duy đăng quang Hoa hậu Quốc gia Việt Nam 2024
(PLVN) - Theo Trưởng Ban tổ chức Phạm Kim Dung, Kiều Duy được chọn vì sở hữu hình thể cân đối, hài hòa, trí tuệ xuất sắc và đáp ứng tiêu chí của cuộc thi. Cô có tố chất cần thiết để tham gia cuộc thi sắc đẹp quốc tế.

NSND Mai Hoa ra mắt đĩa than “Nốt trầm”

“Nốt trầm” không chỉ là một phong cách âm nhạc mà còn là thương hiệu giọng hát của NSND Mai Hoa (ảnh BTC).
(PLVN) - “Nốt trầm” không chỉ là một phong cách âm nhạc mà còn là thương hiệu giọng hát của NSND Mai Hoa. NSND Mai Hoa thích hát những bài buồn, nhưng là buồn ánh lên tia hy vọng, ánh lên niềm lạc quan về cuộc sống chứ không phải buồn não nề, bi ai.

"Hoa hậu Việt Nam năm 2024" góp phần nhân lên niềm tự hào dân tộc

Các Hoa hậu: Tiểu Vy, Ngọc Hân, Đỗ Thị Hà, Đỗ Mỹ Linh cùng hội ngộ (ảnh BTC).
(PLVN) - Được thiết kế chuỗi hoạt động giàu tính thực tế, đậm chất nhân văn, cuộc thi Hoa hậu Việt Nam năm 2024 sẽ góp phần nhân lên niềm tự hào dân tộc, lan tỏa lòng nhân ái và khát khao chinh phục những đỉnh cao mới trong mỗi người dân đất Việt, để từ đó làm "Rạng rỡ Việt Nam".

Nguyễn Mộc An dành Quán quân "Tiếng hát Hà Nội 2024"

Thí sinh xứ Nghệ Nguyễn Mộc An đã giành giải thưởng cao nhất của cuộc thi (ảnh BTC).
(PLVN) - Tối 25/12/2024 tại Nhà hát Hồ Gươm, Chung kết cuộc thi Tiếng hát Hà Nội 2024 do Đài Hà Nội tổ chức đã diễn ra với 15 thí sinh tranh tài. Với ca khúc "Lời ru" (sáng tác: Quang Thái) và "Mênh mang một khúc sông Hồng" (sáng tác: Phó Đức Phương), thí sinh xứ Nghệ - Nguyễn Mộc An đã giành giải thưởng cao nhất của cuộc thi.

Cần “luồng gió mới” cho phim truyền hình Việt Nam

Cần “luồng gió mới” cho phim truyền hình Việt Nam
(PLVN) - Sau giai đoạn thành công với các bộ phim về đề tài gia đình, phim truyền hình Việt Nam đang đứng trước thách thức lớn khi các mô típ quen thuộc dần trở nên nhàm chán. Trong bối cảnh đó, sự xuất hiện của những tác phẩm khai thác các đề tài mới mẻ cho thấy tín hiệu đáng mừng, khẳng định sự cần thiết của một “luồng gió mới” để làm phong phú mảng phim truyền hình và đáp ứng nhu cầu khán giả hiện nay.

Triển lãm “Thiên Quang” - câu chuyện ánh sáng đất trời Thăng Long

Triển lãm truyền tải ý nghĩa về ánh sáng đất trời, tri thức, văn hóa và lịch sử lâu đời đất Thăng Long (ảnh P.V)
(PLVN) - Triển lãm “Thiên Quang” khai thác câu chuyện về ánh sáng thiêng liêng của trời và đất soi chiếu Thăng Long - nơi hội tụ văn hóa, lịch sử và tinh hoa nghề thủ công truyền thống diễn ra tại khu Thái Học, Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám (Hà Nội). Từ ngày 22/12/2024 đến ngày 25/3/2025

Câu chuyện thoát nghèo của người phụ nữ Mường chinh phục Liên hoan phim quốc tế

Chị Bùi Thị Thu Huyền cầm trên tay hai chiếc cúp danh dự của Liên hoan phim SineMaya 2024. (Ảnh: TYM)
(PLVN) - Những ngày cuối năm 2024, tin vui đã đến khi bộ phim ngắn mang tên “Escaping Poverty: A Story of a Muong Woman Supported by TYM” được xây dựng dựa trên câu chuyện có thật của chị Bùi Thị Thu Huyền, một phụ nữ dân tộc Mường sống tại Thanh Sơn, Phú Thọ, đã đạt giải tại Liên hoan phim quốc tế SineMaya 2024. Bộ phim gây ấn tượng khi chị Huyền và các thành viên trong gia đình tự đóng vai chính, mang đến cảm xúc chân thực và sâu sắc.

Cuộc đời buồn của 'ông hoàng bolero' Trúc Phương

Những bản nhạc sầu thương đã vận vào đời nhạc sĩ Trúc Phương. (Nguồn: Amnhac.net)
(PLVN) - Nhạc sĩ Trúc Phương nổi tiếng khoảng những năm 60 của thế kỷ trước với dòng nhạc bolero uyển chuyển, hấp dẫn. Mỗi câu hát, lời ca của ông đều gắn liền với thân phận con người trôi nổi, đau thương, buồn khổ. Có lẽ, âm nhạc đã vận vào cuộc đời của nhạc sĩ Trúc Phương “chữ tài đi với chữ tai một vần”.