Bí ẩn tượng “thần khỉ” ở ngôi chùa nổi tiếng Việt Nam

Bí ẩn tượng “thần khỉ” ở ngôi chùa nổi tiếng Việt Nam
(PLO) - Cả triệu lượt du khách đến Chùa Cầu (Hội An, Quảng Nam), những mấy ai biết chuyện hai bức tượng “thần hầu” canh hai bên cầu kiêm ngôi chùa độc đáo này? 
Tranh cãi nhiều thế kỷ  
Chùa Cầu Hội An được người xưa xây dựng theo kiểu thượng chùa - hạ cầu, kích thước 3m x 18m. Mái chùa lợp ngói âm dương, trụ bằng đá, mặt cầu lát ván, hai đầu cầu nối với bảy gian giữa theo hình chữ I. 
Theo ông Võ Phùng, Giám đốc Trung tâm Văn hóa TP. Hội An, Chùa Cầu từ lâu đã được du khách trong nước và thế giới biết đến như biểu tượng của người dân phố cổ Hội An. 
Tuy nhiên cho đến nay việc ai đứng ra xây dựng Chùa Cầu: Người Nhật, người Việt, hay người Minh Hương (Trung Hoa); và chùa có niên đại bao nhiêu, vẫn đang tranh cãi chưa ngã ngũ.
Theo ông Phùng, Chùa Cầu xây dựng chậm nhất vào năm 1617. Ông Phùng dẫn giải, triều Nguyễn, trong “Đại Nam nhất thống chí” ghi, vào năm 1719, nhân chuyến tuần du phương Nam, chúa Nguyễn khi đến Hội An, đã thấy phía Tây phố có cầu, thuyền buôn tụ họp đông đúc bên phố chợ sông Hoài, nên đặt tên “Lai Viễn kiều” (tức cây cầu của những người từ phương xa tới) . Cùng với đó, chúa đã cho mạ khắc biển vàng thành bức hoành phi nhằm ghi dấu nơi ngài đã đi qua. Hiện bức hoành phi vẫn còn treo bên trong Chùa Cầu.
Một tài liệu cổ khác chép, cây cầu cổ được tìm thấy vào năm 1617 với tên gọi cầu Nhật Bản. Một tài liệu khác xác định, chùa Cầu được xây dựng vào năm 1593 cũng với tên gọi cầu Nhật Bản.
Trở lại với “Đại Nam nhất thống chí”, sách này thể hiện cầu do khách buôn Nhật Bản làm nên. Sách viết, từ cuối thế kỷ XVI đầu thế kỷ XVII, thương nhân nước ngoài ở Hội An đã khởi xướng xây cầu bắc qua sông Hoài, nhằm tạo điều kiện để người dân hai con phố Faifo (Nhật Bản) và Ba Tàu (Trung Hoa) nằm hai bên sông thông thương buôn bán. 
Đến năm 1653, cầu được tu sửa và xây dựng thêm ngôi chùa nhỏ nằm sát cầu ở phía Tây để thờ tự. Ngoài chức năng đi lại, chùa còn làm nơi thờ cúng của cộng đồng người Việt, Nhật, Hoa. Từ đó cái tên cầu Nhật Bản dần bị quên lãng, được thay vào đó bằng tên gọi Chùa Cầu.
Đến bây giờ mới nói tới chuyện tượng khỉ trong cầu. Ở Hội An ngày xưa, lưu truyền một truyền thuyết về nguyên nhân động đất. Người xưa cho rằng ở ngoài đại dương có một loài thuỷ quái mà người Việt gọi Con Cù, người Nhật gọi Mamazu, người Hoa gọi Câu Long. 
Con vật này có đầu ở Nhật Bản, đuôi nằm ở Ấn Độ và lưng vắt qua khe nước ở Hội An, nơi Chùa Cầu bắc qua. Mỗi khi con thuỷ quái ngóc đầu lên, nước Nhật bị động đất, Hội An cũng rung chuyển, dân chúng không thể bình yên làm ăn buôn bán. Để yểm trừ, người ta lập ngôi chùa để khống chế “thủy quái”. 
Tượng khỉ “trấn yểm thủy quái”
Một trong những điểm nhấn của chùa Cầu là phía tây đặt hai tượng khỉ, một đực một cái ngồi trên bệ thờ, quay mặt vào nhau; phía đông đặt hai tượng chó cũng trong tư thế tương tự. 
Tượng các con vật lớn cỡ khỉ thật, ngồi canh gác theo tư thế nhổm lên, như sẵn sàng bảo vệ sự an lành của người dân phố cổ.  
Lý giải về tượng khỉ và chó, một số bô lão ở Hội An cho rằng đó là ngụ ý của người xưa về thời gian xây dựng công trình. 
Chùa Cầu được xây kéo dài ba năm, bắt đầu động thổ từ năm Thân (con khỉ) và hoàn thành năm Tuất (con chó). Ngoài ra việc đặt hai bên đầu cầu cặp tượng khỉ và chó còn được hiểu như một cách chỉ phương hướng: Khỉ chỉ hướng Tây Nam; chó chỉ hướng Tây Bắc.
Giám đốc Trung tâm Văn hóa TP. Hội An lại có cách giải thích khác theo hướng tâm linh. “Hai linh vật này được thờ theo tín ngưỡng vật tổ của người Nhật. Một số tài liệu cho rằng vì muốn khống chế “thủy quái”, người ta thờ thần Khỉ và thần Chó trên hai đầu cầu. 
Cây cầu bắc qua với các con vật bên trên như thanh kiếm cắm xuống yếu huyệt ở lưng, sẽ “yểm” con thuỷ quái, làm nó không cựa quậy vùng vẫy, mong trừ tai họa”, ông Phùng nói. 
Ông Phùng cho biết thêm, tục thờ khỉ và chó của cư dân Việt cũng đã tồn tại từ lâu đời, thể hiện dưới hai hình thức. Một số nơi chôn tượng chó đá trước cổng nhà như một linh vật canh cổng với ý nghĩ như vị thần bảo hộ trừ tà ma,cầu phúc. Cũng có khi tượng chó được đặt trên những bệ thờ. 
Còn trong một số chùa chiền, vẫn thường thấy tượng khỉ, gọi là “Thần Hầu”, nhằm xua đuổi những điều xấu. Từ quan niệm đó, ông Phùng cho rằng tượng khỉ ở Chùa Cầu được lập cũng nhằm mục đích nêu trên, ước mơ cuộc sống sẽ suôn sẻ, may mắn. 
Đặc biệt chất liệu tạc nên những bức tượng này được làm bằng gỗ chứ không phải bằng đá, rồi mạ màu cho giống tượng đá. Điều kỳ lạ, trải qua 500 năm, trải qua bao nhiêu khắc nghiệt của thời tiết, mưa gió, những tượng gỗ này vẫn trường tồn. 
“Không riêng gì người dân phố cổ mà khách thập phương đều sùng bái tượng khỉ. Mỗi khi về Chùa Cầu, nhiều người đến trước linh vật này cúng vái, cầu bình an. Vào những ngày rằm, mùng Một, nhiều người còn sắp mâm lễ vật dâng lên tượng khỉ”, ông Phùng nói.
Ông Phùng cũng cho hay, còn có giai thoại từng có thời gian một tượng khỉ trên cầu bị mất. Thời gian này, một điều trùng hợp ngẫu nhiên diễn ra là Hội An liên tiếp bị nhấn chìm trong những trận lũ lịch sử. Mãi đến hơn 20 năm sau mới tìm thấy tượng khỉ “lưu lạc”./.  

Tin cùng chuyên mục

Điện ảnh Việt và nỗi lo tăng thuế

Điện ảnh Việt và nỗi lo tăng thuế

(PLVN) - Những năm qua, điện ảnh Việt Nam đã có những bước tiến, tăng trưởng hàng năm và có những tác phẩm “ăn khách”.Tuy nhiên, bên cạnh những thành tích đáng ghi nhận, ngành điện ảnh vẫn đang đối mặt với những khó khăn, rào cản về chi phí, đặc biệt vấn đề dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng - GTGT (sửa đổi) sắp tới.

Đọc thêm

'Ông vua chân dung' của nhiếp ảnh Việt Nam

Bức ảnh Đại tướng Võ Nguyên Giáp ngồi bên nhạc sĩ Văn Cao vào ngày mùng 6 Tết Nhâm Thân 1992. (Ảnh: Nguyễn Đình Toán)
(PLVN) - Sở hữu tư liệu đồ sộ với hàng vạn bức ảnh quý giá chụp chân dung các văn nghệ sĩ, nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Đình Toán được người trong nghề gọi với cái tên thân thương là “ông vua chân dung”. Đây không chỉ là một nghệ danh, mà còn là sự ghi nhận cho những đóng góp không ngừng nghỉ của ông trong việc lưu giữ và tôn vinh vẻ đẹp nghệ thuật qua từng khuôn mặt, từng nhân vật mà ông đã có cơ hội ghi lại trong suốt mấy chục năm qua.

'Multiverse - Đa vũ trụ' - Khám phá một vũ trụ bên trong mỗi con người

"Multiverse - Đa vũ trụ” ẩn chứa những câu hỏi về bản chất con người (Ảnh: BTC)
(PLVN) - Album “Multiverse - Đa vũ trụ” của Tùng Dương có các ca khúc ẩn chứa những câu hỏi về bản chất con người, về sinh tồn và ý nghĩa cuộc sống, về khả năng vượt thoát khỏi không gian sống chật hẹp để vươn tới những vũ trụ xa xăm hoặc để trở về khám phá một vũ trụ bên trong mỗi con người…

Khát khao làm phim điện ảnh “bom tấn”

Bộ phim "Khóc hay cười" thu hút nhiều khán giả.
(PLVN) - “Chúng tôi cố gắng một năm sẽ làm 3 - 4 phim chiếu rạp. Chúng tôi mong muốn làm phim điện ảnh bom tấn, kiểu Hollywood ”. Đó là lời chia sẻ của Đạo diễn Phạm Đức Dũng tại họp báo ra mắt Hãng phim Bạch Mã ngày 13/11/2024 tại Hà Nội.

Huỳnh Thị Thanh Thủy- Tự hào nhan sắc Việt

Huỳnh Thị Thanh Thủy- Tự hào nhan sắc Việt
(PLVN) -  Xuất sắc vượt qua nhiều đại diện đến từ các quốc gia trên thế giới, Huỳnh Thị Thanh Thủy đã đăng quang ngôi vị cao nhất, mang về chiếc vương miện danh giá Hoa hậu Quốc tế đầu tiên cho Việt Nam, đây là sự kiện quan trọng, đánh dấu tên tuổi Việt Nam trên bản đồ nhan sắc thế giới.

'Giọng hát hay Hà Nội năm 2024' - khơi dậy tình yêu Hà Nội

Cuộc thi “Giọng hát hay Hà Nội năm 2024” chính thức trở lại, tiếp tục hành trình tìm kiếm và vinh danh những giọng ca trẻ đầy tài năng của Thủ đô. (ảnh Thùy Dương)
(PLVN) - Cuộc thi “Giọng hát hay Hà Nội năm 2024” không chỉ là sân chơi nghệ thuật, mà còn là dịp để các thí sinh cũng như người dân Hà Nội ôn lại những trang sử hào hùng và khơi dậy tình yêu, niềm tự hào về quê hương trong trái tim mỗi người.

Văn hóa kinh doanh là giải pháp quan trọng để phát triển đất nước

Các đại biểu thảo luận tọa đàm: "Doanh nghiệp thời 4.0: Chuyển đổi văn hóa số tạo nên sự khác biệt."(Ảnh: BTC).
(PLVN) -  “Trong giai đoạn hiện nay, trước các cơ hội và thách thức đặt ra, chúng ta đã xác định văn hóa là nguồn lực nội sinh quan trọng. Bảo vệ bản sắc văn hóa, phát huy tiềm năng sức mạnh văn hóa dân tộc trong xây dựng văn hóa doanh nghiệp, văn hóa kinh doanh là giải pháp quan trọng để phát triển đất nước”.

200 tác phẩm "Hiện Linh" khám phá thế giới của đất mẹ

200 tác phẩm "Hiện Linh" khám phá thế giới của đất mẹ (ảnh P.V)
(PLVN) - Triển lãm gốm "Hiện Linh" mang tới công chúng, những người yêu nghệ thuật gần 200 tác phẩm lần đầu được ra mắt của Giáo sư, họa sĩ Ngô Xuân Bính. Trong không gian đương đại tại Bảo tàng Hà Nội, các tác phẩm gốm ‘Hiện Linh’ sẽ dẫn dắt người xem bước vào thế giới vừa quen thuộc, vừa mới lạ của đất Mẹ.