Bí ẩn những “xác ướp đầm lầy” 2.000 năm tuổi ở khắp Bắc Âu

Một khu đầm lầy ở vùng Bắc Âu
Một khu đầm lầy ở vùng Bắc Âu
(PLO) -Hàng loạt những thi thể được phát hiện trong những khu đầm lầy, bãi bùn và cánh đồng hoang nằm rải rác khắp Bắc Âu. Điều đặc biệt là những thi thể này có tuổi đời lên tới 2.000 năm nhưng da thịt, nội tạng vẫn bảo quản hoàn hảo đến mức hầu như còn nguyên vẹn tất cả. 

Trong số những nước Bắc Âu này, Đan Mạch là quốc gia mà số lượng xác ướp đầm lầy tập trung nhiều nhất và thậm chí là nhiều nhất trên thế giới. Những thi thể này được bảo quản nguyên vẹn qua nhiều thế kỷ. 

Theo các nhà khảo cổ học cho hay, đó là do điều kiện đặc biệt của vùng đầm lầy với lớp than bùn có chứa axit tạo ra bởi rong rêu. Cộng thêm độ sâu và nhiệt độ khá thấp khiến oxy không thể xâm nhập vào các thi thể, giúp chúng được bảo bảo quản tốt nhất có thể. Tuy điều kiện có tính axit khiến canxi trong xương bị thối nhưng da, tóc, móng và các cơ quan nội tạng khác không hề bị ảnh hưởng.

Bị giết vì nhiều nguyên do

Rất nhiều nhà khảo cổ học tin rằng những thi thể này là thuộc thời kỳ đồ sắt. Họ là nạn nhân của những nghi thức hiến tế, bị giết và sau đó được cẩn thận đưa xuống đầm lầy như một nghi thức dâng lễ đến các vị thần. Một số khác lại cho rằng, những thi thể này chủ yếu là kẻ phạm tội, người nhập cư hoặc những người vô tình đi vào một vùng đất nào đó, sau đó bị bắt và giết hại. 

Nhiều cuộc khám nghiệm pháp y và khám nghiệm tử thi hiện đại cũng đã tiết lộ về những xác chết, bao gồm cả đàn ông lẫn phụ nữ. Họ không chỉ bị chết vì hiến tế, mà có thể họ còn phải chịu đựng một cái chết bạo lực như: chết vì đâm, treo cổ, nghẹt thở và thậm chí chặt đầu. Trong trường hợp hết sức ghê rợn, dây vẫn còn đang cuốn quanh cổ xác ướp.

Xác ướp người Đàn ông Tollund có niên đại khoảng 2.400 tuổi
Xác ướp người Đàn ông Tollund có niên đại khoảng 2.400 tuổi

Tuy nhiên, hiện giới khảo cổ vẫn chưa tìm hiểu được gì nhiều về thời kỳ đồ sắt ở Đan Mạch, bởi thời ấy vẫn chưa có ngôn ngữ viết. Hơn nữa, tài liệu ghi chép thời La Mã hay Hy Lạp còn sót lại rất ít, nên chúng ta chỉ ra chỉ có thể đưa ra những phóng đoán xem họ là ai và nguyên do vì sao bị giết hại. Một trong những phóng đoán đó là, đa số người chết trong thời kỳ đồ sắt sẽ được đem đi hỏa táng, trong khi những người này lại chết theo một cách hoàn toàn khác so với những người cùng thời kỳ. 

Một số các nhà khảo cổ đã đọc tài liệu của Tacitus, một nhà văn La Mã vào đầu thế kỷ 2 sau CN để tìm lời giải thích số thi thể này. Trong quyển Germania, một chuyên luận về các dân tộc Đức, ông mô tả hình phạt ban phát ở các xã hội bản địa Bắc Âu với một số tội: “Phản bội và đào ngũ bị treo cổ; hèn nhát, trốn việc và những kẻ đồi bại trái tự nhiên sẽ bị nhốt vào cũi bằng lều gai sau đó ném bỏ xuống đầm lầy”. “Đồi bại trái tự nhiên” ở đây cũng bao gồm những người đồng tính luyến ái và tình dục bừa bãi.

Hình phạt đối với vợ ngoại tình được mô tả riêng: “Người vợ phạm tội gian dâm sẽ do chồng trừng phạt bằng cách cạo trọc đầu, lột trần truồng, bị đuổi ra khỏi nhà và vừa đi vừa dùng roi quất mạnh từ đầu đến cuối làng dưới sự chứng kiến của tất cả mọi người”. 

Những xác ướp đầm lầy nổi tiếng

Được biết, hầu hết các xác ướp được những người thu nhặt than bùn tìm ra trong khoảng thời gian từ năm 1800-1960 khi Đan Mạch vẫn còn sử dụng than bùn làm nhiên liệu đốt. Tại bảo tàng của Vejle - một thành phố nhỏ với 100.000 dân ở Đông Nam Jutland, Đan Mạch- có trưng bày xác ướp “Người Đàn bà Haraldskær”. Xác ướp này được tìm thấy vào năm 1835, trong tình trạng loã thể bên cạnh áo choàng của bà và bị nhấn chìm xuống đầm lầy. 

Xác ướp Người Đàn ông Grauballe
Xác ướp Người Đàn ông Grauballe

Ban đầu xác ướp này được các nhà nghiên cứu suy đoán là Nữ hoàng Gunnhild Na Uy, người mà vua Harald Bluetooth Đan Mạch đã ra lệnh cho quân lính dìm bà chết đuối trong một đầm lầy. Nhưng điều đó không đúng, bởi khi tiến hành xét nghiệm bằng carbon phóng xạ thì phát hiện thi thể bà đã khoảng 2.200 tuổi. Đến năm 2000, cơ thể của bà đã được tái kiểm tra, và pháp y cho thấy trong dạ dày có chứa quả mâm xôi và kê. Cổ của bà đã có một rãnh mờ nhạt, có thể ai đó đã dùng một sợi dây thừng siết bà đến nghẹt thở. Tại thời điểm xảy ra cái chết của bà, hỏa táng là cách phổ biến khi có người chết. Trong khi đó thi thể của bà đã được đặt nằm một cách cẩn thận nên có thể xác định, bà là nạn nhân của một cuộc hiến tế.

“Xác ướp cô gái Yde”, được tìm thấy trong thành phố Yde, Hà Lan vào năm 1897, các nhà nghiên cứu đã xác nhận xác ướp này là một cô gái trẻ. Qua nghiên cứu, các nhà khảo cổ cho rằng, cô gái này chết khi mới 16 tuổi, trong khoảng thời gian từ năm 54 TCN đến năm 128. Khi được tìm thấy, xác ướp này được bọc trong một chiếc áo choàng bằng len cùng chiếc khăn quấn cổ. Xác ướp cũng xuất hiện một vết đâm ở khu vực xương đòn nhưng điều đó không được xác định là nguyên nhân gây ra cái chết. Những nghiên cứu đồng vị carbon 14 trên xác ướp chỉ ra, cô gái trẻ này chết do bị vẹo cột sống, rất có thể cô đã bị hành quyết và là một nạn nhân trong cuộc hiến tế thời xa xưa.

Vào năm 1950, xác ướp “người Đàn ông Tollund” ở tìm thấy ở Đan Mạch. Có niên đại khoảng 2.400 tuổi, nhưng thi thể của người đàn ông này còn nguyên vẹn đến mức khiến người ta cứ ngỡ rằng đây là thi thể của một cậu bé bị mất tích trong thời gian gần đấy. Giống như những xác ướp đầm lầy khác, ông bị treo cổ, vết thòng lọng rối rắm giết chết ông vẫn còn quấn quanh cổ. Chiếc mũi dài và trán phẳng của ông vẫn còn nguyên vẹn, đôi môi hơi cong trong một nụ cười nửa miệng.

Khi đến Bảo tàng Moesgaard thuộc Aarhus, thành phố lớn thứ hai của Đan Mạch. Nơi đây có bộ sưu tập trưng bày đầy đủ nhất về Thời kỳ Đồ sắt ở Châu Âu. Hiện vật hấp dẫn nhất ở đây là Người Đàn ông Grauballe. Xác ướp này được phát hiện năm 1952 bởi một nhóm công nhân gần đầm lầy than bùn Nebelgard Fen ở làng Grauballe, Đan Mạch. Ban đầu, dân làng tin rằng đây là thi thể của một người đàn ông được gọi là Red Christia, đã mất tích khoảng năm 1887 và được cho là ngã vào một đầm lầy và bị chết đuối. Tuy nhiên, các nhà khảo cổ đã kết luận đây là một xác ướp có niên đại khoảng 2.000 năm tuổi. Người đàn ông khoảng 30 tuổi tại thời điểm chết, cao 1.75m và có mái tóc kỳ lạ màu đỏ dài khoảng 5cm. Ngoài ra, từ đặc điểm trên bàn tay trên kính hiển vi điện tử cho thấy người đàn ông này không phải làm việc nặng nhọc. 

Xác ướp cô gái Yde được phát hiện vào năm 1987
Xác ướp cô gái Yde được phát hiện vào năm 1987

Xác ướp “Người Đàn ông Grauballe” được đầm lầy được bảo quản hoàn hảo trong tự nhiên, có tư thế nằm thư giãn như đang tập yoga, với bàn chân và làn da gần như còn nguyên vẹn, gương mặt thanh nhã với đường nét sắc sảo và cái mũi hếch. Nhưng tư thế bình yên trên gương mặt Người Đàn ông Grauballe hoàn toàn trái ngược với những xác ướp bị giết hại một cách đau khổ. Nhiều chuyên gia cho rằng ông tự nguyện chết vì mục đích hiến tế. 

Năm 1983, một hộp sọ của thi thể được tìm thấy trong một đầm lầy than bùn ở Lindow Moss, Cheshire, nước Anh vẫn còn tóc, nhãn cầu và một phần não vẫn còn nguyên vẹn. Sau đó phía cảnh sát đem bảo lưu xác ướp này vì cho rằng đây là chứng cứ cho một vụ giết người. Thế nhưng bằng phương pháp phóng xạ carbon cho thấy xác ướp này đã có khoảng 2.000 năm tuổi, là một nam giới khỏe mạnh chết ở độ tuổi 20. Ngoài những vết thương rất nặng như bị bóp cổ, bị đánh vào đầu quá nhiều dẫn đến các mảnh xương sọ đâm vào não và cổ họng bị cắt. Bữa ăn cuối cùng của anh bao gồm một số loại ngũ cốc và bánh mì cháy./.

Đọc thêm

Gần 200 tác phẩm tham gia sáng tác âm nhạc “Sáng đạo trong đời”

Gần 200 tác phẩm tham gia sáng tác âm nhạc “Sáng đạo trong đời” (ảnh BTC).
(PLVN) - Trong suốt thời gian phát động sáng tác âm nhạc “Sáng đạo trong đời”, Ban Tổ chức đã nhận được gần 200 tác phẩm âm nhạc được sáng tác giàu cảm xúc và mang giá trị tinh thần sâu sắc. Điều này không chỉ thể hiện tài năng, tâm huyết của các tác giả mà còn là minh chứng cho sự lan tỏa mạnh mẽ của Phật pháp trong đời sống văn hóa và nghệ thuật.

'Cánh chim đầu đàn' của nền âm nhạc cách mạng Việt Nam

Nhạc sĩ Đỗ Nhuận có cống hiến to lớn cho nền âm nhạc cách mạng Việt Nam. (Ảnh: Tư liệu)
(PLVN) - Được biết đến là người tiên phong trong sáng tác nhạc cách mạng, nhạc sĩ - chiến sĩ Đỗ Nhuận sở hữu kho tàng những tác phẩm âm nhạc cách mạng bất hủ, sống mãi với thời gian. Ngày nay, trong các buổi hòa nhạc hay đêm nhạc tôn vinh trang sử hào hùng và chói lọi của dân tộc Việt Nam, âm nhạc của ông vẫn vang lên như ngọn lửa bất diệt của lòng yêu nước và niềm tự hào dân tộc.

MV “Đà Nẵng vẫy gọi yêu” chính thức phát hành

MV “Đà Nẵng vẫy gọi yêu” chính thức phát hành
(PLVN) - MV “Đà Nẵng vẫy gọi yêu” chính thức phát hành vào tháng 12/2024. Đây là dự án âm nhạc mới nhất của nhạc sĩ Lê Minh Phương và đạo diễn Phan Ngọc Trung - được lấy cảm hứng từ ý thơ của nhà thơ Dương Quyết Thắng.

Lý do Kiều Duy đăng quang Hoa hậu Quốc gia Việt Nam 2024

Lý do Kiều Duy đăng quang Hoa hậu Quốc gia Việt Nam 2024
(PLVN) - Theo Trưởng Ban tổ chức Phạm Kim Dung, Kiều Duy được chọn vì sở hữu hình thể cân đối, hài hòa, trí tuệ xuất sắc và đáp ứng tiêu chí của cuộc thi. Cô có tố chất cần thiết để tham gia cuộc thi sắc đẹp quốc tế.

NSND Mai Hoa ra mắt đĩa than “Nốt trầm”

“Nốt trầm” không chỉ là một phong cách âm nhạc mà còn là thương hiệu giọng hát của NSND Mai Hoa (ảnh BTC).
(PLVN) - “Nốt trầm” không chỉ là một phong cách âm nhạc mà còn là thương hiệu giọng hát của NSND Mai Hoa. NSND Mai Hoa thích hát những bài buồn, nhưng là buồn ánh lên tia hy vọng, ánh lên niềm lạc quan về cuộc sống chứ không phải buồn não nề, bi ai.

"Hoa hậu Việt Nam năm 2024" góp phần nhân lên niềm tự hào dân tộc

Các Hoa hậu: Tiểu Vy, Ngọc Hân, Đỗ Thị Hà, Đỗ Mỹ Linh cùng hội ngộ (ảnh BTC).
(PLVN) - Được thiết kế chuỗi hoạt động giàu tính thực tế, đậm chất nhân văn, cuộc thi Hoa hậu Việt Nam năm 2024 sẽ góp phần nhân lên niềm tự hào dân tộc, lan tỏa lòng nhân ái và khát khao chinh phục những đỉnh cao mới trong mỗi người dân đất Việt, để từ đó làm "Rạng rỡ Việt Nam".

Nguyễn Mộc An dành Quán quân "Tiếng hát Hà Nội 2024"

Thí sinh xứ Nghệ Nguyễn Mộc An đã giành giải thưởng cao nhất của cuộc thi (ảnh BTC).
(PLVN) - Tối 25/12/2024 tại Nhà hát Hồ Gươm, Chung kết cuộc thi Tiếng hát Hà Nội 2024 do Đài Hà Nội tổ chức đã diễn ra với 15 thí sinh tranh tài. Với ca khúc "Lời ru" (sáng tác: Quang Thái) và "Mênh mang một khúc sông Hồng" (sáng tác: Phó Đức Phương), thí sinh xứ Nghệ - Nguyễn Mộc An đã giành giải thưởng cao nhất của cuộc thi.

Cần “luồng gió mới” cho phim truyền hình Việt Nam

Cần “luồng gió mới” cho phim truyền hình Việt Nam
(PLVN) - Sau giai đoạn thành công với các bộ phim về đề tài gia đình, phim truyền hình Việt Nam đang đứng trước thách thức lớn khi các mô típ quen thuộc dần trở nên nhàm chán. Trong bối cảnh đó, sự xuất hiện của những tác phẩm khai thác các đề tài mới mẻ cho thấy tín hiệu đáng mừng, khẳng định sự cần thiết của một “luồng gió mới” để làm phong phú mảng phim truyền hình và đáp ứng nhu cầu khán giả hiện nay.

Triển lãm “Thiên Quang” - câu chuyện ánh sáng đất trời Thăng Long

Triển lãm truyền tải ý nghĩa về ánh sáng đất trời, tri thức, văn hóa và lịch sử lâu đời đất Thăng Long (ảnh P.V)
(PLVN) - Triển lãm “Thiên Quang” khai thác câu chuyện về ánh sáng thiêng liêng của trời và đất soi chiếu Thăng Long - nơi hội tụ văn hóa, lịch sử và tinh hoa nghề thủ công truyền thống diễn ra tại khu Thái Học, Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám (Hà Nội). Từ ngày 22/12/2024 đến ngày 25/3/2025

Câu chuyện thoát nghèo của người phụ nữ Mường chinh phục Liên hoan phim quốc tế

Chị Bùi Thị Thu Huyền cầm trên tay hai chiếc cúp danh dự của Liên hoan phim SineMaya 2024. (Ảnh: TYM)
(PLVN) - Những ngày cuối năm 2024, tin vui đã đến khi bộ phim ngắn mang tên “Escaping Poverty: A Story of a Muong Woman Supported by TYM” được xây dựng dựa trên câu chuyện có thật của chị Bùi Thị Thu Huyền, một phụ nữ dân tộc Mường sống tại Thanh Sơn, Phú Thọ, đã đạt giải tại Liên hoan phim quốc tế SineMaya 2024. Bộ phim gây ấn tượng khi chị Huyền và các thành viên trong gia đình tự đóng vai chính, mang đến cảm xúc chân thực và sâu sắc.

Cuộc đời buồn của 'ông hoàng bolero' Trúc Phương

Những bản nhạc sầu thương đã vận vào đời nhạc sĩ Trúc Phương. (Nguồn: Amnhac.net)
(PLVN) - Nhạc sĩ Trúc Phương nổi tiếng khoảng những năm 60 của thế kỷ trước với dòng nhạc bolero uyển chuyển, hấp dẫn. Mỗi câu hát, lời ca của ông đều gắn liền với thân phận con người trôi nổi, đau thương, buồn khổ. Có lẽ, âm nhạc đã vận vào cuộc đời của nhạc sĩ Trúc Phương “chữ tài đi với chữ tai một vần”.