Hành trình dài
“Tôi rất biết ơn vì tôi còn sống. Đó là một hành trình khá dài”, Luật sư Garbuz (50 tuổi), kể lại trên truyền hình. Theo vị luật sư, lần đầu tiên ông cảm thấy mình bị bệnh là vào tháng 2. Có điều, ở thời điểm đó, ông không biết rằng đó có thể là căn bệnh do virus corona chủng mới gây ra. Khi không thấy sức khỏe được cải thiện, ông Garbuz đã đến bác sĩ khám, sau đó ông được chuyển ngay đến phòng cấp cứu. Vào thời điểm gia đình Garbuz nhận được kết quả xét nghiệm của ông thì ông đã bị hôn mê.
Cho đến nay, Garbuz vẫn không biết mình đã bị lây nhiễm bệnh bằng cách nào. “Chúng tôi đã đến bệnh viện. Sau khi chúng tôi vào phòng cấp cứu rồi tôi hoàn toàn không nhớ được bất cứ điều gì cho đến khi tỉnh dậy sau cơn hôn mê.
Vì vậy, dường như 3 tuần của cuộc đời tôi đã hoàn toàn biến mất, tôi đã quên tất cả những việc xảy ra trong thời gian đó”, ông nói. “Chúng tôi chỉ nghĩ rằng chồng tôi bị viêm phổi. Khi đó, chúng tôi đã đi khám và lấy một ít thuốc rồi trở về nhà.
 |
| Bên ngoài bệnh viên ở New York |
Nhưng mọi thứ không phải như vậy. Tình hình ngày càng trở nên tồi tệ hơn. Chồng tôi càng lúc càng khó thở hơn. Mọi thứ thật khủng khiếp, và điều đó thật đáng sợ”, bà Adina – vợ của ông Garbuz kể lại. Theo bà Adina, trong quá trình nhập viện, nỗi sợ lớn nhất của bà là chồng bà sẽ phải thức dậy một mình vì quy trình của bệnh viện cấm các thành viên trong gia đình có mặt để ngăn chặn sự lây lan của virus. Với ông Garbuz, điều đó thực sự là tồi tệ. Song, nhờ có những bức ảnh của gia đình được treo trong phòng điều trị tại bệnh viện, ông vẫn có thể nhìn vào người thân mỗi ngày và cố gắng vượt qua bệnh tật để trở về nhà.
Bà Adina đã rơi nước mắt khi nhớ lại cuộc trò chuyện đầu tiên của họ khi ông Garbuz tỉnh dậy sau cơn hôn mê. “Tất cả những gì ông ấy quan tâm là gia đình”, bà Adina cho biết. Cùng với đó, vị luật sư cũng không quên bày tỏ sự biết ơn những nỗ lực của các bác sĩ và y tá trong quá trình hỗ trợ ông phục hồi. Trong vài tuần qua, ông Garbuz đã tập trung vào việc cải thiện sức khỏe của mình và bỏ ngoài tai những đồn thổi xung quanh việc ông là một trong những bệnh nhân đầu tiên bị nhiễm Covid-19 ở New York.
Cuộc tìm kiếm “bệnh nhân số 0”
Còn được gọi là trường hợp đầu hệ (index case), “bệnh nhân số 0” là thuật ngữ dùng để mô tả người đầu tiên bị nhiễm bệnh do virus hoặc vi khuẩn gây ra trong một trận dịch. Những tiến bộ trong phân tích di truyền hiện nay có thể truy tìm lại dòng giống chủng loại của virus gây bệnh thông qua những người bị nhiễm.
Kết hợp với các nghiên cứu dịch tễ, các nhà khoa học có thể chỉ ra được đích danh các cá nhân có thể là những người đầu tiên bắt đầu làm lây lan và từ đó khởi phát lây nhiễm dịch bệnh từ người sang người. Việc xác định bệnh nhân đầu tiên là ai có thể giúp trả lời các câu hỏi quan trọng về cách thức, thời điểm và nguyên nhân gây ra dịch bệnh. Những điều này có thể giúp ngăn chặn lây nhiễm cho nhiều người tiếp theo tại thời điểm đang xảy ra dịch hoặc các đợt bùng phát dịch trong tương lai.
Trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 lây lan mạnh mẽ ở Trung Quốc và thế giới những tháng qua, giới chức Trung Quốc và các chuyên đã tranh cãi về nguồn gốc của sự bùng phát dịch bệnh Covid-19 đang diễn ra, cụ thể hơn là tranh cãi xem ai là “bệnh nhân số 0” của trận dịch này. Tuy nhiên, cho đến nay, chúng ta vẫn không biết ai là “bệnh nhân số 0” trong đợt bùng phát dịch bệnh Covid-19 tại Trung Quốc.
 |
| Binh sĩ Mỹ phát thực phẩm cho người dân ở New Rochelle - nơi Garbuz được cho là đã phát tán virus cho người dân khác |
Chính quyền Trung Quốc ban đầu báo cáo rằng trường hợp nhiễm virus corona đầu tiên là vào ngày 31/12/2019 và nhiều ca bệnh đầu tiên ngay lập tức được quy cho là xuất phát từ chợ chuyên bán hải sản và động vật hoang dã ở thành phố Vũ Hán, thuộc tỉnh Hồ Bắc.
Tuy nhiên, một công trình của các nhà nghiên cứu Trung Quốc được công bố trên tạp chí y khoa Lancet nói rằng người đầu tiên được chẩn đoán mắc Covid-19 là vào ngày 1/12/2019 (sớm hơn nhiều so với công bố chính thức) và người này “không dính dáng” đến chợ bán buôn hải sản Hoa Nam. Các nhà nghiên cứu cũng phát hiện rằng 27 trong số 41 bệnh nhân nhập viện trong giai đoạn đầu của dịch bệnh “có đến chợ Hoa Nam”.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), giả thuyết cho rằng dịch bệnh bắt đầu phát sinh ở chợ Hoa Nam và có thể đã bị lây truyền từ một con vật hoang dã còn sống sang vật chủ là người trước khi lây lan từ người sang người vẫn được coi là có khả năng thuyết phục nhất. Các “bệnh nhân số 0” nổi tiếng Trận dịch Ebola bùng phát từ năm 2014 đến năm 2016 ở Tây Phi là đợt bùng phát dịch lớn nhất kể từ khi virus gây bệnh được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1976 cho đến thời điểm lúc bấy giờ.
Virus này đã giết chết hơn 11.000 người và làm trên 28.000 người bị lây nhiễm. Đợt dịch đó kéo dài hơn 2 năm và xuất hiện ở 10 quốc gia, chủ yếu là ở châu Phi. Các nhà khoa học đã kết luận rằng đợt bùng phát dịch do một biến thể Ebola mới gây ra khởi nguồn từ một cậu bé 2 tuổi người Guinea - người có thể đã bị nhiễm bệnh khi chơi trong một hốc cây nơi có đàn dơi sinh sống. “Bệnh nhân số 0” nổi tiếng nhất trong lịch sử được cho là cô Mary Mallon - người có biệt danh “Mary thương hàn” vì đã gây ra dịch sốt thương hàn ở New York vào năm 1906.
Xuất thân từ Ireland, Mallon di cư sang Mỹ và khởi đầu bằng công việc đầu bếp cho các gia đình giàu có. Sau khi phát hiện một số nhóm các ca bệnh thương hàn trong các gia đình giàu có ở New York, các bác sĩ đã truy tìm nguồn gốc dịch tới cô Mallon. Tại tất cả những nơi cô này làm việc, trong gia đình họ đều có người bị sốt thương hàn.
Các bác sĩ gọi cô là người khoẻ mạnh mang mầm bệnh - một người bị nhiễm bệnh nhưng ít biểu hiện hoặc không có biểu hiện triệu chứng của bệnh. Việc này có nghĩa là họ dễ dàng vô tình tiếp tục lây nhiễm cho nhiều người khác mà không ai biết. Hiện nay ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy một số người có khả năng gây lây nhiễm virus cao hơn so với những người khác và Mallon là một trong những trường hợp có khả năng “siêu phát tán”.
Song, nhiều chuyên gia y tế phản đối việc chỉ đích danh người bệnh đầu tiên của một trận dịch, vì sợ rằng điều đó có thể dẫn đến những thông tin sai lệch về căn bệnh hoặc thậm chí lên án kết tội người bệnh đầu tiên. Một ví dụ đầy tai tiếng là vụ người đàn ông bị xác định nhầm thành “bệnh nhân số 0” của bệnh AIDS.
Gaetan Dugas là một tiếp viên hàng không đồng tính người Canada. Ông từng là một trong những bệnh nhân bị coi là xấu xa tội lỗi nhất trong lịch sử vì bị quy trách nhiệm đã lây truyền HIV sang Mỹ trong thập niên 1980. Thế nhưng, sau đó 3 thập kỷ, các nhà khoa học tiết lộ rằng Dugas không thể là ca bệnh đầu tiên vì một nghiên cứu năm 2016 cho thấy virus đã lây lan từ vùng Caribbean sang Mỹ từ đầu thập niên 1970.
