Bát Tràng: Phát huy lợi thế từ sản phẩm OCOP của địa phương

Khi Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và Hà Nội chính thức triển khai từ năm 2019, xã Bát Tràng, huyện Gia Lâm (cũ) là một trong những địa phương đầu tiên của Thủ đô đăng ký tham gia.

Thời điểm ban đầu, chương trình OCOP còn khá mới mẻ với người dân làng gốm. Phần lớn các hộ sản xuất, nghệ nhân, hợp tác xã đều chưa hiểu rõ tiêu chí OCOP, chưa quen với quy trình đánh giá sản phẩm, và cũng lo ngại việc phải đáp ứng các yêu cầu về hồ sơ, truy xuất nguồn gốc, tiêu chuẩn chất lượng.

Ngay từ năm 2019, huyện Gia Lâm (cũ) đã phối hợp với cơ quan chức năng tổ chức nhiều lớp tập huấn, hướng dẫn các hộ sản xuất về tiêu chí OCOP, quy trình đăng ký, thiết kế bao bì, truy xuất nguồn gốc và kể “câu chuyện sản phẩm”. Đó là bước khởi đầu đầy thử thách, nhưng cũng chính là thời điểm Bát Tràng bắt đầu hành trình chuyển mình.

Sau giai đoạn tuyên truyền ban đầu, UBND xã Bát Tràng thành lập Ban Chỉ đạo OCOP cấp xã để “cầm tay chỉ việc” cho từng cơ sở. Nhóm công tác đã phối hợp với phòng kinh tế huyện và các chuyên gia của thành phố tổ chức các lớp tập huấn theo chuỗi: chuẩn hóa hồ sơ sản phẩm; hoàn thiện bao bì - nhãn mác - truy xuất nguồn gốc (QR); xây dựng câu chuyện sản phẩm và bộ nhận diện; hướng dẫn quy trình tự đánh giá theo bộ tiêu chí OCOP trước khi nộp hồ sơ cấp huyện.

Từ danh mục hàng trăm mẫu gốm hiện có, xã lựa chọn những dòng tiêu biểu (ấm chén, lọ hoa, gốm trang trí, quà tặng…) để tham gia vòng đánh giá đầu tiên, ưu tiên các cơ sở có khả năng đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng, an toàn và câu chuyện văn hóa rõ ràng.

Để tiếp tục đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn sau khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính, theo Chủ tịch UBND xã Bát Tràng Hoàng Tiến Dũng, xã đặc biệt chú trọng huy động mọi nguồn lực, phát huy những lợi thế sẵn có của địa phương.

Ngay trong năm 2019, Bát Tràng đã có 25 sản phẩm gốm đầu tiên được công nhận OCOP, đánh dấu cột mốc quan trọng: từ sản xuất truyền thống chuyển sang sản xuất theo chuẩn. Nhiều sản phẩm của HTX Gốm Tân Thịnh, Gốm Quang Minh, Gốm Hương Giang đạt hạng 4 sao, tạo hiệu ứng lan tỏa, các hộ khác chủ động đăng ký, học hỏi quy trình làm hồ sơ, chuẩn hóa mẫu mã, bổ sung chứng chỉ chất lượng.

Tiếp đà đó, đến năm 2021, số sản phẩm OCOP của Bát Tràng đã vượt con số 60, trong đó không ít mẫu gốm nghệ thuật cao cấp được đề xuất 5 sao cấp quốc gia. Có thể kể đến Bộ ấm chén men rạn cổ và Lọ hoa sen của nghệ nhân trẻ Nguyễn Thu Trang - những sản phẩm vừa đạt chuẩn kỹ thuật, vừa kể được câu chuyện thẩm mỹ - văn hóa của gốm Bát Tràng. Song song, nhiều cơ sở chuyển từ bán lẻ thuần túy sang xây dựng nhãn hiệu, đăng ký sở hữu trí tuệ, phát triển bộ nhận diện và áp dụng chứng nhận an toàn cho các dòng sản phẩm chủ lực.

Chủ tịch UBND xã Bát Tràng Hoàng Tiến Dũng cho biết, sau gần 7 năm triển khai chương trình OCOP, Bát Tràng đã đạt được những kết quả rõ rệt: Hơn 80 sản phẩm đạt chuẩn OCOP, trong đó 4 sản phẩm 5 sao quốc gia. Doanh thu làng nghề tăng trung bình 20-25% mỗi năm, xuất khẩu mở rộng sang Nhật Bản, Hàn Quốc, Đức và Pháp. Tạo việc làm ổn định cho hơn 2.000 lao động, thu nhập bình quân đạt 7-10 triệu đồng/tháng. Quan trọng hơn, OCOP đã giúp người dân Bát Tràng ý thức sâu sắc về giá trị văn hóa và thương hiệu của chính mình.

Một trong những điểm mấu chốt giúp Bát Tràng vươn lên mạnh mẽ trong chương trình Chương trình OCOP là việc xây dựng hệ thống phân phối - xúc tiến thương mại - tìm đầu ra ngày càng bài bản và mở rộng rõ nét. Xã Bát Tràng hiện có gần 200 doanh nghiệp và khoảng 1.000 hộ sản xuất, kinh doanh gốm sứ, tạo nên mạng lưới sản xuất-tiêu thụ khá rộng.

Theo báo cáo của xã, hơn 90% hộ dân tại Bát Tràng làm nghề gốm sứ, riêng phần phân phối, nhiều hộ không chỉ phục vụ thị trường nội địa mà đã xuất khẩu sản phẩm sang châu Á, châu Âu và châu Mỹ.

Trong quá trình triển khai OCOP, Bát Tràng được thành phố Hà Nội hỗ trợ rất tích cực về xúc tiến thương mại: xây dựng các điểm trưng bày sản phẩm OCOP, tham gia các “Tuần hàng OCOP và đặc sản vùng miền” quy mô lớn, kết nối với sàn thương mại điện tử và kênh phân phối hiện đại.

Điển hình từ ngày 13 đến 17/8/2025, Hà Nội tổ chức Tuần hàng OCOP và đặc sản vùng miền với quy mô 50 gian hàng, giới thiệu hơn 500 sản phẩm OCOP tiêu biểu của 13 tỉnh, thành cùng Thủ đô, trong đó, riêng Hà Nội góp 20 gian hàng, trưng bày hơn 100 sản phẩm đặc trưng. Cùng với chiếm lĩnh phần lớn thị trường tiêu thụ trong nước, gốm Bát Tràng còn được xuất khẩu tới nhiều nước ở châu Á, châu Âu, châu Mỹ.

Từ những bỡ ngỡ ban đầu, chương trình OCOP đã trở thành cú hích lớn giúp làng nghề Bát Tràng bứt phá cả về chất lượng sản phẩm lẫn tư duy sản xuất. Không chỉ đơn thuần là các sản phẩm gốm truyền thống, mỗi sản phẩm OCOP hôm nay đều mang theo câu chuyện riêng, được chuẩn hóa về bao bì, truy xuất nguồn gốc, đạt chứng nhận kỹ thuật và an toàn. Thành công ấy không đến từ một cá nhân hay một tập thể đơn lẻ, mà là kết quả của sự vào cuộc đồng bộ từ chính quyền địa phương, các hợp tác xã, nghệ nhân, doanh nghiệp và người dân làng nghề.

Trong bối cảnh sắp xếp lại đơn vị hành chính và phát triển theo hướng đô thị văn minh, việc giữ gìn và phát huy lợi thế làng nghề truyền thống thông qua chương trình OCOP chính là cách mà Bát Tràng khẳng định vị thế của mình: một địa phương phát triển bền vững trên nền tảng văn hóa đặc sắc và giá trị thủ công truyền đời. Với nền móng vững chắc và hướng đi đúng đắn, Bát Tràng hứa hẹn tiếp tục là hình mẫu trong phát triển kinh tế nông thôn gắn với xây dựng thương hiệu sản phẩm, mở rộng thị trường, và lan tỏa giá trị văn hóa Việt ra toàn cầu.

"Trang thông tin có sự phối hợp của Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới thành phố Hà Nội”