Từ người bảo lãnh vay nợ biến thành người vay nợ?
Theo trình bày của ông Khánh, năm 2007, ông Lê Phi Hồng và bà Lê Thị Quỳnh Hương (là bạn thân của vợ chồng ông Khánh), do gặp khó khăn về kinh tế, nên đã nhờ vợ chồng ông Khánh dùng sổ đỏ ngôi nhà số 38 Quán Sứ, Hoàn Kiếm, Hà Nội mang tên vợ chồng ông Khánh làm tài sản đảm bảo và đứng ra vay hộ một số tiền là 700.000 USD của ông Nguyễn Xuân Cường (là bạn của vợ chồng ông Hồng, bà Hương), với thời hạn 03 năm, lãi suất vay là 1%/ 01 tháng.
Biện pháp đảm bảo nghĩa vụ trả nợ cho Hợp đồng vay tiền trên là Quyền sử dụng đất và quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất tại số nhà 38 phố Quán Sứ, phường Hàng Bông, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội mang tên vợ chồng ông Khánh.
Vợ chồng ông Hồng, bà Hương cam kết bằng văn bản chịu trách nhiệm toàn bộ về việc thanh toán gốc và lãi khoản vay này. Để hợp thức hoá việc cho vay ông Cường đã yêu cầu vợ chồng ông Khánh, bà Tuyết đứng tên trên Hợp đồng vay tiền.
Cho rằng, việc lập hợp đồng chỉ là hình thức, lại rất tin tưởng vợ chồng ông Hồng, bà Hương nên ông Khánh, bà Tuyết không hề nghi ngại và ký vào hợp đồng vay tiền.
Sau đó, ông Cường đã trực tiếp thoả thuận việc chuyển số tiền trên làm ba lần cho vợ chồng ông Hồng, bà Hương (hai lần nhận tại Cộng hoà Liên bang Nga và một lần nhận tại Việt Nam, số tiền giao nhận đều bằng đô la Mỹ). Cả ba lần nhận tiền đều được vợ chồng ông Hồng đều viết giấy xác nhận.
Ngày 04/01/2008, ông Cường phát đơn khởi kiện vợ chồng ông Khánh ra TAND TP Hà Nội với lý do đã vi phạm hợp đồng (do vợ chồng ông Hồng cam kết thanh toán toán gốc và lãi khoản vay nhưng không thực hiện).
Bất ngờ với đơn khởi kiện của ông Cường, vợ chồng ông Khánh đã đi tìm hiểu và phát hiện vợ chồng ông Hồng có dấu hiệu cấu kết với ông Cường để bày mưu chiếm đoạt ngôi nhà số 38 Quán Sứ, quận Hoàn Kiếm, TP Hà Nội.
Sau đó, vợ chồng ông Khánh đã có kiến nghị Toà án chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra để làm sáng tỏ vụ việc, nhưng không được chấp thuận.
Nhiều vấn đề cần làm rõ
Tại cấp sơ thẩm, Tòa án TP. Hà Nội đã xác định Hợp đồng vay tiền ngày 13/2/2007 tại Phòng Công chứng số 3 là vô hiệu vì tiền vay được giao dịch bằng USD là trái pháp luật (tất cả các Giấy biên nhận tiền đều thể hiện 2 bên giao dịch bằng USD). Đồng thời, nhận định ông Hồng, bà Hương là người quản lý, sử dụng số tiền vay của ông Cường nên đã buộc vợ chồng ông Hồng phải chịu trách nhiệm thanh toán khoản tiền 700.000 USD cho ông Cường.
Tuy nhiên, phiên toà phúc thẩm sau đó đã nhận định hoàn toàn trái ngược với bản án sơ thẩm khi cho rằng Hợp đồng vay tiền ngày 13/2/2007 là có hiệu lực. Bản án phúc thẩm này (ngày 18/3/2011 của Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao) sau đó bị Chánh án TANDTC ra Quyết định kháng nghị GĐT số 633/2011/KN-DS kháng nghị toàn bộ Bản án.
Đến ngày 27/7/2012, Hội đồng thẩm phán TAND Tối Cao tiếp tục ra Quyết định Giám đốc thẩm số 36/2012/QĐ-GĐT hủy bỏ bản án phúc thẩm và bản án sơ thẩm để xét xử lại từ giai đoạn sơ thẩm. Tuy nhiên, Quyết định Giám đốc thẩm này lại có một số nội dung mâu thuẫn với Quyết định kháng nghị GĐT số 633/2011/KN-DS của Chánh án TAND Tối Cao ngày 06/10/2011.
Trong giai đoạn xét xử sơ thẩm lần thứ 2, Tòa án sơ thẩm căn cứ vào quy định của Pháp lệnh Ngoại hối và Nghị định hướng dẫn, căn cứ vào các giấy giao nhận tiền giữa ông Nguyễn Xuân Cường và vợ chồng ông Hồng bà Hương đã xác định Hợp đồng vay tiền ngày 13/02/2007 giữa vợ chồng ông Khánh và ông Nguyễn Xuân Cường và Giấy biên nhận tiền ngày 01/3/2007 là vô hiệu.
Theo quy định của pháp luật về xử lý hợp đồng vô hiệu, các bên khôi phục lại tình trạng ban đầu, hoàn trả cho nhau những gì đã nhận nên vợ chồng ông Hồng, bà Hương trả cho ông Nguyễn Xuân Cường số tiền 700.000 USD. Đồng thời, ông Cường phải hoàn trả lại cho vợ chồng ông Khánh sổ đỏ của ngôi nhà 38 Quán Sứ, Hoàn Kiếm, Hà Nội.
Tuy nhiên, do có kháng cáo của nguyên đơn, nên ngày 16/11/2016, phiên tòa phúc thẩm lần 2 tiếp tục đưa ra xét xử. Tại phiên tòa phía nguyên đơn đã đề nghị tòa án cho các bên được tự hòa giải, nhưng không thành.
Đến ngày 05/5/2017, Tòa án Nhân dân Cấp cao tại Hà Nội đã xét xử phúc thẩm và tuyên hủy Bản án sơ thẩm số 40 ngày 04/9/2013 của Tòa án Nhân dân TP Hà Nội để xét xử lại sơ thẩm với lý do: vợ chồng ông Khánh phải thanh toán cho ông Nguyễn Xuân Cường số tiền 700.000 USD, còn vợ chồng Lê Phi Hồng và bà Lê Thị Quỳnh Hương có nghĩa vụ phải hoàn trả cho vợ chồng ông Khánh số tiền 700.000 USD.
Luật sư Nguyễn Hoàng Hải thuộc Đoàn Luật sư Hà Nội, người tham gia bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của ông Khánh cho biết: “Tại phiên Toà phúc thẩm, chúng tôi đã xuất trình kết luận giám định của Viện Khoa học hình sự Bộ Công an để chứng minh sự gian dối của vợ chồng ông Hồng, nhằm vạch mặt sự cố ý lừa đảo của các đối tượng, nhưng không được Toà chấp thuận. Việc này đã vi phạm nguyên tắc cơ bản của Bộ luật tố tụng dân sự về nghĩa vụ tự chứng minh của các bên đương sự”.
“Do tính chất phức tạp của vụ án, chúng tôi đã đề nghị Toà án chuyển toàn bộ hồ sơ sang cơ quan điều tra nhưng cũng chưa được Toà chấp thuận”, luật sư Hải cho biết thêm.
Hiện, vợ chồng ông Khánh đã tiếp tục làm đơn kêu cứu và tố giác tội phạm gửi tới các cơ quan chức năng.
