Con cảm ơn chú, cảm ơn những người con trai, con gái đã hy sinh tuổi xuân, hy sinh xương máu cho đất nước này, cảm ơn cuộc hành trình tìm kiếm kia đã cho con được trải nghiệm để lần đầu trong đời con thực sự hiểu và cảm nhận được nỗi đau và mất mát do chiến tranh – để ngày hôm nay khi xem những thước phim tài liệu về chiến tranh, khi nghe ca sĩ Cẩm Vân hát “Bài ca không quên”, con đã biết bật khóc…
 |
| Nghĩa trang liệt sĩ huyện Phước Long ( tỉnh Bình Phước) |
Năm nào cũng vậy, khắp nơi trên dải đất cong cong hình chữ S này đều có những hoạt động kỷ niệm ngày Thương binh liệt sĩ trong niềm tưởng nhớ thiêng liêng thành kính. “Nhưng với con - một người trẻ 8X sinh trong thời bình thì dịp 27-7 năm nay đã đến với rất nhiều xúc cảm…
Chiều nay, lần đầu xem lại những thước phim tài liệu về chiến tranh trên truyền hình con đã khóc, đã lặng người đi và nước mắt âm thầm rơi trước hình ảnh người mẹ Quảng Bình gồng mình chèo đò trên sông Nhật Lệ dưới mưa bom của kẻ thù… Và tiếng hát của ca sĩ Cẩm Vân cứ dội vào trong con, ám ảnh, da diết đến tê lòng:
“ Bài ca tôi không quên tôi không quên những người đã ngã
Bài ca tôi không quên tôi không quên gửi trọn đời cho tất cả
Là đồng đội tôi còn ôm súng giữ biên cương.
Bài ca tôi không quên tôi không quên đất rừng xứ lạ
Bài ca tôi không quên tôi không quên bước dồn đường khuya đói lả
Gạo hẩm cầm hơi một điếu thuốc cũng chia đôi”…
(Bài ca không quên – Phạm MinhTuấn)
Con khóc, vì những năm trước, con chỉ nghe, chỉ xem những thước phim ấy như một tư liệu về hiện thực chiến tranh, nhưng lần này, con đã cảm, đã thấu được nỗi đau, những mất mát trong mỗi thước phim, mỗi lời ca ấy – nói chính xác hơn là chuyến đi tìm mộ của chú trong tháng 5 vừa qua ở chiến trường miền Đông Nam Bộ đã cho con cảm được nỗi đau chung của đất nước một thời lửa đạn trước những ngôi mộ chí lặng câm mà con đã gặp…
Tháng Tư năm 25 tuổi, con đi công tác và lần đầu con đến với thành phố HCM, lần đầu trong đời mình con có một chuyến đi xa như thế… Rồi nghe người quen đi tìm mộ liệt sĩ nói có gặp đâu đó ở nghĩa trang liệt sĩ huyện Bình Long hay Phước Long gì đó mộ phần có tên tuổi, quê quán như thế - trùng với họ tên và quê quán của chú, con đã dành một ngày chủ nhật từ thành phố Hồ Chí Minh phóng xe về Bình Phước, bắt đầu hành trình đi tìm mộ liệt sĩ của mình…
Cũng lại là lần đầu con đi xa như thế bằng phương tiện xe máy, vượt hàng trăm cây số dưới cái nắng tháng 5 phương
Hàng trăm người con trai, con gái đến từ khắp nơi trên đất nước này đều nằm lại nơi đây, từ các tỉnh miền Đông
Nhưng dẫu sao những ngôi mộ có tên tuổi, quê quán ấy vẫn còn may mắn hơn những ngôi mộ vô danh bạt ngàn nằm câm nín bên nhau…
Con – một thanh niên sinh ra và lớn lên trong thời bình, chỉ biết đến chiến tranh qua những thước phim, những trang văn người khác kể lại, lần đầu thực sự thấy đau, thấy được sự hủy diệt tàn khốc của chiến tranh khi nghĩ về những ngôi mộ vô danh, về những người con trai con gái tuổi xuân phơi phới, ra đi trong niềm kiêu hãnh, tự hào và hy sinh trong thầm lặng, trăm người như một khi không một dòng tên tuổi hay quê quán khắc ghi trên bia cho đời sau nhắc nhớ… Rồi còn hàng trăm hàng nghìn những liệt sĩ khác đã ngã xuống trên chiến trường này, trên đất nước này - xương cốt vẫn còn lưu lạc, vất vưởng giữa đất mẹ mênh mông mà chưa có may mắn được tìm thấy, được quy tập về đây để được những người còn sống chăm nom hương khói, ru giấc ngủ bình yên…
Những suy nghĩ, cảm xúc ấy cứ ám ảnh trong con, cùng con xuyên qua bao con đường đất đỏ ngoằn nghoèo giữa bạt ngàn những cánh rừng cao su (mà những gốc cao su lại gợi lên trong con ý niệm được kẻ thù bón bằng một xác người trong chiến tranh) để tìm về nghĩa trang liệt sĩ ở huyện Bình Phước. Rồi con đã rùng mình khi đọc thấy họ tên, quê quán của chú trên một tấm bia mộ - cái rùng mình vì thấy mình may mắn, hành trình tìm kiếm của con đã đến đích, vì cảm giác hạnh phúc được gặp, được ở gần với một người thân trong gia đình – dẫu con chưa hề biết mặt… Và con còn rùng mình vì những dòng chữ nằm bên dưới họ tên của chú trên bia mộ: “Liệt sỹ Lương Đình Khê - Sinh năm 1955 - Nhập ngũ tháng 8/1973 – Cấp bậc Binh nhất – Đơn vị E271 – Hy sinh 13/12/1974”.
Chú của con hy sinh năm 19 tuổi – cái tuổi còn quá trẻ, bắt đầu một đời người với những ước mơ – và hy sinh khi chỉ còn cách thời điểm đất nước hòa bình 4 tháng… Những câu thơ của nhà thơ Phùng Quán bỗng lại vẳng lên trong con với niềm xa xót:
“Em ơi rất có thể
Anh chết giữa chiến trường
Đôi môi tươi đạn xé
Chưa một lần được hôn…”
Con thắp hương cho chú, cho những ngôi mộ chung quanh – nhưng cũng chỉ được phần nào, cảm thấy mình có lỗi khi không thể thắp được cho tất cả hơn 600 ngôi mộ còn nằm lại trong nghĩa trang này một nén hương… Con lặng người đi, cứ đứng như thế giữa một trưa nắng trước tấm bia tưởng niệm nơi ngôi mộ tập thể của hơn 2000 liệt sĩ, thấy tim mình đập nhanh hơn nơi lồng ngực, lòng cứ rưng rưng…
Con bé nhỏ quá – bé nhỏ vô cùng trước sự hy sinh lớn lao nhường kia…
Con biết mình là một người may mắn, hay nói cách khác, có lẽ con đã được hàng trăm hàng nghìn vong hồn liệt sĩ từ hai nghĩa trang trong hành trình tìm kiếm ấy phù hộ để khi kết thúc chuyến công tác ở thành phố Hồ Chí Minh, con trở về Hà Nội với chiếc ba lô mang hài cốt của chú trên tay. Con biết chú sẽ rất vui khi được trở về nằm giữa quê nhà, đoàn tụ với ông bà tổ tiên – và hẳn hàng trăm hàng nghìn những vong hồn liệt sĩ cả có tên tuổi và vô danh kia cũng vui cùng chú, lấy niềm vui của chú làm niềm vui cho mình…
Con cảm ơn chú, cảm ơn những người con trai, con gái đã hy sinh tuổi xuân, hy sinh xương máu cho đất nước này, cảm ơn cuộc hành trình tìm kiếm kia đã cho con được trải nghiệm để lần đầu trong đời con thực sự hiểu và cảm nhận được về nỗi đau và mất mát do chiến tranh cũng như sự oanh liệt, hào hùng của cả một thế hệ cha anh đã ngã xuống vì độc lập tự do cho dân tộc mình – để ngày hôm nay khi xem những thước phim tài liệu về chiến tranh, khi nghe ca sĩ Cẩm Vân hát “Bài ca không quên”, con bật khóc….
Bài và ảnh: Lương Đình Khoa (Hà Nội)
