“Bắt bệnh” hình phạt trong luật Hình sự

Một số tội danh không nên áp dụng hình phạt tù (Ảnh minh họa)
Một số tội danh không nên áp dụng hình phạt tù (Ảnh minh họa)
(PLO) - Nhiều hình phạt được quy định nhưng không áp dụng, khung hình phạt với sự chênh lệch quá lớn... là những bất cập đang tồn tại trong Luật Hình sự, cần cấp thiết phải sửa đổi.
Phạt tù vẫn là chủ yếu
Theo Báo cáo tổng kết thực tiễn thi hành BLHS của Bộ Tư pháp, qua hoạt động xét xử của Tòa án, một số hình phạt mặc dù được quy định trong BLHS nhưng hầu như không được áp dụng hoặc áp dụng rất ít trong thực tiễn. Việc áp dụng một số hình phạt thiên về ý nghĩa giáo dục, cải tạo còn rất hạn chế, ví dụ như hình phạt cảnh cáo (Điều 31 BLHS), hình phạt trục xuất (Điều 32 BLHS), hình phạt tước một số quyền công dân (Điều 39 BLHS). 
Mặt khác, theo quy định hiện nay, điều kiện áp dụng hình phạt đối với người chưa thành niên phạm tội từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội đã dẫn đến tình trạng họ có nhiều khả năng bị áp dụng hình phạt tước tự do (như tù có thời hạn) mà ít có khả năng được áp dụng các hình phạt không mang tính giam giữ như hình phạt cảnh cáo, phạt tiền hay hình phạt cải tạo không giam giữ. Điều này không phù hợp với chính sách của Đảng và Nhà nước trong việc đề cao mục đích giáo dục, cải tạo người chưa thành niên phạm tội. 
Thực tiễn áp dụng pháp luật hình sự thời gian qua cho thấy hình phạt tù giam được áp dụng nhiều nhất. Ví dụ như ở TP.HCM, phạt tù chiếm tỉ trọng trên 90%. Loại hình phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ và hình phạt tiền (là hình phạt chính) được áp dụng rất ít hoặc hầu như không được áp dụng. Đặc biệt, hình phạt tiền được áp dụng chủ yếu là hình phạt bổ sung kèm với hình phạt tù có thời hạn hoặc hình phạt chính khác cũng rất ít. 
Tình hình áp dụng biện pháp tư pháp giáo dục tại phường, xã đối với người chưa thành niên phạm tội thời gian qua hầu như cũng chưa được thực hiện. Nguyên nhân là do chính điều luật quy định biện pháp tư pháp chưa phù hợp với độ tuổi và thời gian áp dụng. 
Loại bỏ những hình phạt không hiệu quả
Bên cạnh đó, hình phạt tù mặc dù đã qua nhiều lần sửa đổi trong BLHS thì vẫn còn khoảng cách chênh lệch giữa các khung hình phạt tù. Cụ thể như độ co dãn giữa mức tối thiểu và tối đa còn cao như mức từ 12 năm đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình được thể hiện phổ biến ở các tội đặc biệt nghiêm trọng. 
Đối với hình phạt tiền thì độ chênh lệch giữa mức tối thiểu và tối đa còn quá lớn dẫn đến tình trạng dễ áp dụng tùy tiện và không bảo đảm thống nhất trong áp dụng pháp luật. Một số loại tội phạm hình sự có quy định hình phạt tử hình nhưng trên thực tế hầu như Tòa án không áp dụng hình phạt này. Như tội hiếp dâm (Điều 111); tội hiếp dâm trẻ em (Điều 112); tội buôn lậu (Điều 153); tội sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, thuốc chữa bệnh (Điều 157); tội phá hủy công trình, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia (Điều 231).
Theo Giám đốc Sở Tư pháp TP.Hà Nội Phan Hồng Sơn, cần nghiên cứu bỏ hình phạt cảnh cáo và cải tạo không giam giữ vì thực tiễn áp dụng các hình phạt cho thấy, các hình phạt này có tác dụng giáo dục, cải tạo không cao, mục đích của hình phạt không đạt được. Cơ chế và biện pháp áp dụng thi hành án hai loại hình phạt này gần giống với chế định án treo; nếu áp dụng hình phạt tù nhưng cho hưởng án treo thì sẽ có cơ chế buộc đối tượng phải chịu hình phạt tù đã tuyên nếu phạm tội mới trong thời gian thử thách. 
Ông Sơn cũng cho rằng, cần nghiên cứu rút ngắn khoảng cách giữa mức tối thiểu và tối đa của khung hình phạt tù có thời hạn tại một số điều luật có khoảng cách này tương đối dài, tạo điều kiện cho các cơ quan tiến hành tố tụng vận dụng được dễ dàng, chính xác, đồng thời hạn chế được tình trạng xử lý tội phạm một cách tùy tiện trong các cơ quan này. 
Ngoài việc nghiên cứu loại bỏ hình phạt cảnh cáo, đại diện VKSNDTC còn kiến nghị nghiên cứu loại bỏ biện pháp tư pháp buộc công khai xin lỗi và biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn đối với người chưa thành niên phạm tội. Bởi các biện pháp này trong thực tế hầu như cũng không được áp dụng, hiệu quả đấu tranh phòng, chống tội phạm không cao. 
Tuy nhiên, cần quy định chặt chẽ hơn chế định hình phạt tù, cho hưởng án treo như căn cứ, điều kiện, thủ tục áp dụng, loại tội phạm áp dụng để tránh bị lạm dụng, phát huy hiệu quả và đạt được mục đích áp dụng chế định này; tăng mức hình phạt tiền cao hơn hiện nay để đảm bảo hình phạt này có đủ sức mạnh cưỡng chế cần thiết đối với người phạm tội, tăng khả năng răn đe và triệt tiêu khả năng tái phạm của người phạm tội.
Chuẩn bị cho công tác sửa đổi bộ luật Hình sự, nhiều ý kiến cũng cho rằng cần loại bỏ hình phạt tử hình ở một số tội. Theo đó chỉ quy định hình phạt tử hình đối với các nhóm tội đặc biệt nghiêm trọng như tội phạm về ma túy, giết người, cướp tài sản, tham nhũng, các tội xâm phạm hòa bình, an ninh nhân loại gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng. Những trường hợp không cần thiết thì quy định hình phạt tù chung thân thay thế tử hình vẫn có thể đáp ứng được yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm.

Đọc thêm

Cân nhắc kéo dài thời hạn thực hiện Nghị quyết 09

Toàn cảnh cuộc họp.
(PLVN) -Ngày 10/12, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Trần Tiến Dũng đã chủ trì cuộc họp thẩm định dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về chi tổ chức và hoạt động bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) năm 2025.

Bộ Tư pháp thăm dò ý kiến đối với các sự kiện nổi bật năm 2024 của ngành

Bộ Tư pháp thăm dò ý kiến đối với các sự kiện nổi bật năm 2024 của ngành
(PLVN) - Thực hiện chỉ đạo của Lãnh đạo Bộ Tư pháp và Quy chế Bình xét, công bố các sự kiện nổi bật hàng năm của ngành Tư pháp (ban hành kèm theo Quyết định số 2972/QĐ-BTP ngày 22/12/2023 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp), để có cơ sở đánh giá, bình chọn 10 sự kiện nổi bật năm 2024 của ngành Tư pháp, Báo Pháp luật Việt Nam tổ chức thăm dò dư luận đối với các sự kiện nổi bật năm 2024 của ngành.

Cần thiết xây dựng đội ngũ luật sư công đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế

Luật sư Nguyễn Hưng Quang phát biểu tại Hội thảo "Hợp tác quốc tế trong thu hồi tài sản tham nhũng theo công ước Liên hợp quốc về chống tham nhũng và kinh nghiệm đối với Việt Nam". Ảnh: noichinh.vn
(PLVN) - Trong bối cảnh toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, vai trò của một đội ngũ luật sư trong nước đáp ứng khả năng tham gia vào quá trình tư vấn và hỗ trợ Chính phủ trong giải quyết các vấn đề pháp lý liên quan là vô cùng quan trọng. Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, Báo Pháp luật Việt Nam đã phỏng vấn Luật sư Nguyễn Hưng Quang, Luật sư điều hành Văn phòng Luật sư NHQuang&Cộng sự, Phó Chủ tịch Hội Luật Quốc tế Việt Nam (VSIL), Chủ tịch Trung tâm hoà giải thương mại quốc tế Việt Nam (VICMC) .

Lớp học thầy giáo Di nơi cổng trời xứ Thanh

Thầy Di tận tình sửa từng con chữ cho bà con.
(PLVN) - Khi màn đêm buông xuống, các bản làng miền biên viễn xa xôi của huyện Mường Lát chìm dần trong bóng tối, cũng là lúc tiếng đọc bài của những học sinh đặc biệt có độ tuổi trải dài từ 20-50 tuổi ở bản Khằm II, xã Trung Lý vang lên tại điểm trường Tiểu học Khằm II. Đó là lớp học thầy giáo Di, một thầy giáo mang quân hàm xanh nơi cổng trời biên giới Việt- Lào xứ Thanh…

Canada: Đội ngũ luật sư Chính phủ đóng vai trò quan trọng trong hệ thống pháp luật

Một nhóm luật sư Canada đang họp bàn công việc - Ảnh minh hoạ prepareforcanada.com
(PLVN) -Canada theo đuổi hình thái nhà nước dân chủ hiện đại và sử dụng số lượng lớn luật sư (LS) trong các cơ quan công quyền, nhưng đội ngũ LS làm việc trong nhánh hành pháp lại có vị trí và vai trò tương đối đặc biệt, bởi họ còn đại diện cho chế độ quân chủ đứng đầu là Nữ hoàng Elizabeth đệ nhị và ủy quyền cho đại diện của mình là Toàn quyền Canada.

Xây dựng đội ngũ luật sư công Việt Nam: Cần trau dồi thêm kiến thức và kỹ năng từ cọ sát thực tế

Xây dựng đội ngũ luật sư công Việt Nam: Cần trau dồi thêm kiến thức và kỹ năng từ cọ sát thực tế
(PLVN) - Trong bối cảnh Việt Nam hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng , việc xây dựng đội ngũ luật sư công hỗ trợ Chính phủ giải quyết các t ranh chấp phát sinh từ việc tham gia một số quan hệ quốc tế là rất quan trọng. Trước những yêu cầu, tiêu chuẩn khắt khe của quốc tế, việc đào tạo đội ngũ luật sư công không chỉ dừng lại ở trau dồi kiến thức chuyên sâu mà còn cần rèn luyện thêm nhiều kỹ năng nhờ tăng cường cọ sát thực tế.

Mô hình mới trong công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật

Cảnh Hội nghị.
(PLVN) - Sáng 6/12, Đoàn Luật sư TP Hà Nội tổ chức Hội thảo: “Mô hình mới trong công tác tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật và trợ giúp pháp lý”. Đồng chủ trì Hội thảo là Chủ nhiệm Đoàn luật sư TP Hà Nội, luật sư Đào Ngọc Chuyền cùng 2 Phó Chủ nhiệm Đoàn là luật sư Nguyễn Văn Hà và luật sư Nguyễn Xuân San.

Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính hiệu quả, thực chất

Toàn cảnh buổi làm việc.
(PLVN) -Ngày 6/12, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh, Tổ phó Tổ công tác cải cách thủ tục hành chính (CCTTHC) của Thủ tướng Chính phủ đã chủ trì buổi làm việc với một số bộ, cơ quan, địa phương về công tác này. Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tịnh cùng dự.

Bạc Liêu: Tập huấn kỹ năng truyền thông chính sách có tác động lớn đến xã hội

Bạc Liêu: Tập huấn kỹ năng truyền thông chính sách có tác động lớn đến xã hội
(PLVN) - Ngày 6/12, Sở Tư pháp tỉnh Bạc Liêu phối hợp Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật (Bộ Tư pháp) tổ chức tập huấn kỹ năng truyền thông chính sách có tác động lớn đến xã hội trong quá trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức phụ trách công tác pháp chế; công tác truyền thông trên địa bàn tỉnh năm 2024.

Những lợi thế và thách thức khi xác lập về thể thức và hoạt động của luật sư công

Luật sư Trương Quốc Hòe (đứng) tham gia bào chữa tại một phiên tòa.
(PLVN) - Nghị quyết số 623/NQ-UBTVQH15 của Ủy ban thường vụ Quốc hội về việc tiếp tục tăng cường hiệu lực, hiệu quả thực hiện chính sách, pháp luật về tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo giao cho Chính phủ chỉ đạo Bộ Tư pháp nghiên cứu hình thành những chế định, thiết chế về “Luật sư công” nhằm hướng đến vai trò đại diện, giúp chính quyền tại địa phương khi tham gia tố tụng. Liên quan đến vấn đề này, Th.S, luật sư Trương Quốc Hòe, Trưởng Văn phòng luật sư Interla, Đoàn luật sư TP Hà Nội đã có bài viết gửi tới PLVN.