“Bắt bệnh” hình phạt trong luật Hình sự

Một số tội danh không nên áp dụng hình phạt tù (Ảnh minh họa)
Một số tội danh không nên áp dụng hình phạt tù (Ảnh minh họa)
(PLO) - Nhiều hình phạt được quy định nhưng không áp dụng, khung hình phạt với sự chênh lệch quá lớn... là những bất cập đang tồn tại trong Luật Hình sự, cần cấp thiết phải sửa đổi.
Phạt tù vẫn là chủ yếu
Theo Báo cáo tổng kết thực tiễn thi hành BLHS của Bộ Tư pháp, qua hoạt động xét xử của Tòa án, một số hình phạt mặc dù được quy định trong BLHS nhưng hầu như không được áp dụng hoặc áp dụng rất ít trong thực tiễn. Việc áp dụng một số hình phạt thiên về ý nghĩa giáo dục, cải tạo còn rất hạn chế, ví dụ như hình phạt cảnh cáo (Điều 31 BLHS), hình phạt trục xuất (Điều 32 BLHS), hình phạt tước một số quyền công dân (Điều 39 BLHS). 
Mặt khác, theo quy định hiện nay, điều kiện áp dụng hình phạt đối với người chưa thành niên phạm tội từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội đã dẫn đến tình trạng họ có nhiều khả năng bị áp dụng hình phạt tước tự do (như tù có thời hạn) mà ít có khả năng được áp dụng các hình phạt không mang tính giam giữ như hình phạt cảnh cáo, phạt tiền hay hình phạt cải tạo không giam giữ. Điều này không phù hợp với chính sách của Đảng và Nhà nước trong việc đề cao mục đích giáo dục, cải tạo người chưa thành niên phạm tội. 
Thực tiễn áp dụng pháp luật hình sự thời gian qua cho thấy hình phạt tù giam được áp dụng nhiều nhất. Ví dụ như ở TP.HCM, phạt tù chiếm tỉ trọng trên 90%. Loại hình phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ và hình phạt tiền (là hình phạt chính) được áp dụng rất ít hoặc hầu như không được áp dụng. Đặc biệt, hình phạt tiền được áp dụng chủ yếu là hình phạt bổ sung kèm với hình phạt tù có thời hạn hoặc hình phạt chính khác cũng rất ít. 
Tình hình áp dụng biện pháp tư pháp giáo dục tại phường, xã đối với người chưa thành niên phạm tội thời gian qua hầu như cũng chưa được thực hiện. Nguyên nhân là do chính điều luật quy định biện pháp tư pháp chưa phù hợp với độ tuổi và thời gian áp dụng. 
Loại bỏ những hình phạt không hiệu quả
Bên cạnh đó, hình phạt tù mặc dù đã qua nhiều lần sửa đổi trong BLHS thì vẫn còn khoảng cách chênh lệch giữa các khung hình phạt tù. Cụ thể như độ co dãn giữa mức tối thiểu và tối đa còn cao như mức từ 12 năm đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình được thể hiện phổ biến ở các tội đặc biệt nghiêm trọng. 
Đối với hình phạt tiền thì độ chênh lệch giữa mức tối thiểu và tối đa còn quá lớn dẫn đến tình trạng dễ áp dụng tùy tiện và không bảo đảm thống nhất trong áp dụng pháp luật. Một số loại tội phạm hình sự có quy định hình phạt tử hình nhưng trên thực tế hầu như Tòa án không áp dụng hình phạt này. Như tội hiếp dâm (Điều 111); tội hiếp dâm trẻ em (Điều 112); tội buôn lậu (Điều 153); tội sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, thuốc chữa bệnh (Điều 157); tội phá hủy công trình, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia (Điều 231).
Theo Giám đốc Sở Tư pháp TP.Hà Nội Phan Hồng Sơn, cần nghiên cứu bỏ hình phạt cảnh cáo và cải tạo không giam giữ vì thực tiễn áp dụng các hình phạt cho thấy, các hình phạt này có tác dụng giáo dục, cải tạo không cao, mục đích của hình phạt không đạt được. Cơ chế và biện pháp áp dụng thi hành án hai loại hình phạt này gần giống với chế định án treo; nếu áp dụng hình phạt tù nhưng cho hưởng án treo thì sẽ có cơ chế buộc đối tượng phải chịu hình phạt tù đã tuyên nếu phạm tội mới trong thời gian thử thách. 
Ông Sơn cũng cho rằng, cần nghiên cứu rút ngắn khoảng cách giữa mức tối thiểu và tối đa của khung hình phạt tù có thời hạn tại một số điều luật có khoảng cách này tương đối dài, tạo điều kiện cho các cơ quan tiến hành tố tụng vận dụng được dễ dàng, chính xác, đồng thời hạn chế được tình trạng xử lý tội phạm một cách tùy tiện trong các cơ quan này. 
Ngoài việc nghiên cứu loại bỏ hình phạt cảnh cáo, đại diện VKSNDTC còn kiến nghị nghiên cứu loại bỏ biện pháp tư pháp buộc công khai xin lỗi và biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn đối với người chưa thành niên phạm tội. Bởi các biện pháp này trong thực tế hầu như cũng không được áp dụng, hiệu quả đấu tranh phòng, chống tội phạm không cao. 
Tuy nhiên, cần quy định chặt chẽ hơn chế định hình phạt tù, cho hưởng án treo như căn cứ, điều kiện, thủ tục áp dụng, loại tội phạm áp dụng để tránh bị lạm dụng, phát huy hiệu quả và đạt được mục đích áp dụng chế định này; tăng mức hình phạt tiền cao hơn hiện nay để đảm bảo hình phạt này có đủ sức mạnh cưỡng chế cần thiết đối với người phạm tội, tăng khả năng răn đe và triệt tiêu khả năng tái phạm của người phạm tội.
Chuẩn bị cho công tác sửa đổi bộ luật Hình sự, nhiều ý kiến cũng cho rằng cần loại bỏ hình phạt tử hình ở một số tội. Theo đó chỉ quy định hình phạt tử hình đối với các nhóm tội đặc biệt nghiêm trọng như tội phạm về ma túy, giết người, cướp tài sản, tham nhũng, các tội xâm phạm hòa bình, an ninh nhân loại gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng. Những trường hợp không cần thiết thì quy định hình phạt tù chung thân thay thế tử hình vẫn có thể đáp ứng được yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm.

Đọc thêm

Đoàn công tác của Bộ Tư pháp tham dự Hội nghị chuyên gia pháp luật Châu Á lần thứ 12

Đoàn công tác của Bộ Tư pháp tham dự Hội nghị chuyên gia pháp luật Châu Á lần thứ 12
(PLVN) -Nhận lời mời của Bộ trưởng Lập pháp Chính phủ Hàn Quốc, trong khuôn khổ chuyến thăm và làm việc tại Hàn Quốc, ngày 01/11/2024, Đoàn công tác của Bộ Tư pháp do Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc làm Trưởng đoàn đã tham dự Hội nghị chuyên gia pháp luật Châu Á lần thứ 12 (ALES 12) tại Seoul, Hàn Quốc.

Bình Định ban hành Quy chế phối hợp trong quản lý nhà nước về đăng ký biện pháp bảo đảm bằng quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất

Ảnh minh họa
(PLVN) - UBND tỉnh Bình Định vừa ban hành Quy chế phối hợp trong quản lý nhà nước về đăng ký biện pháp bảo đảm bằng quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất nhằm kịp thời giải quyết các yêu cầu của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân trên địa bàn về đăng ký biện pháp bảo đảm.

Khởi công xây dựng "Mái ấm Tư pháp" tại Lào Cai

Khởi công xây dựng "Mái ấm Tư pháp" tại Lào Cai

(PLVN) -  Ngày 1/11/2024, tại thôn Nậm Lòn, xã Cốc Lầu, huyện Bắc Hà đã diễn ra lễ khởi công xây dựng nhà "Mái ấm Tư pháp" cho ông Hầu Seo Dỉ - Công chức Tư pháp - Hộ tịch xã Cốc Lầu bị sập và hư hỏng hoàn toàn căn nhà cấp 4 mới xây do ảnh hưởng của cơn bão số 3 gây ra.

Sửa đổi quy trình ban hành văn bản pháp luật, tạo thuận lợi cho quá trình phát triển kinh tế - xã hội

TS. Đinh Văn Minh, Nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế- Thanh tra Chính phủ
(PLVN) - Nên xem xét lại cách quy định như hiện nay chỉ cho phép Chính phủ quy định chi tiết những điều khoản được xác định ngay trong luật. Thực tế xây dựng các văn bản hướng dẫn đã gặp không ít khó khăn từ quy định này và để không bị “bó tay” trước yêu cầu thực tiễn đặt ra trong quá trình triển khai luật, các Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành với tên gọi là “các biện pháp bảo đảm thi hành”. Điều này cần được cân nhắc, điều chỉnh trong thời gian tới để tránh tình trạng "tự trói tay" mình rồi lại phải cố gắng "tự giải thoát" như hiện nay

Cán bộ Tư pháp - Hộ tịch Dương Chính Nghĩa 20 năm tận tuỵ với tư pháp cơ sở

Anh Dương Chính Nghĩa 20 năm tận tụy với công việc tư pháp ở cơ sở.
(PLVN) - Anh Dương Chính Nghĩa, công chức tư pháp - hộ tịch xã Tượng Sơn, huyện Thạch Hà (Hà Tĩnh) đã có gần 20 năm gắn bó với công việc tư pháp - hộ tịch ở cơ sở. Với địa bàn rộng, đông dân cư nhưng anh Nghĩa luôn tâm huyết, trách nhiệm, yêu nghề, nỗ lực hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao và luôn là “lá cờ đầu” triển khai các mô hình điểm về phổ biến, giáo dục pháp luật tại Hà Tĩnh.

Bạc Liêu: Bồi dưỡng, tập huấn kiến thức về nghiệp vụ giám định tư pháp

Bạc Liêu: Bồi dưỡng, tập huấn kiến thức về nghiệp vụ giám định tư pháp
(PLVN) - Ngày 2/11, Sở Tư pháp tỉnh Bạc Liêu chủ trì, phối hợp với Bộ Tư pháp tổ chức lớp bồi dưỡng nghiệp vụ giám định tư pháp cho cán bộ, công chức, viên chức làm công tác giám định tư pháp trên địa bàn tỉnh, nắm rõ các quy định của pháp luật về giám định tư pháp, một số kỹ năng pháp lý cơ bản, cần thiết của người giám định viên tư pháp.

Chủ quyền nhân dân trong xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam

GS.TS Trần Ngọc Đường, Nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội
(PLVN) - Tư tưởng Hồ Chí Minh về chủ quyền nhân dân xuyên suốt trong tư duy lý luận và quan điểm, đường lối của Đảng ta về xây dựng nhà nước, từ nhà nước dân chủ nhân dân, rồi nhà nước chuyên chính vô sản và hiện nay là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Cốt lõi trong quan điểm về chủ quyền nhân dân là tư tưởng chính quyền thuộc về nhân dân.

Khoa Pháp luật Kinh tế, Trường Đại học Luật Hà Nội: Không ngừng đổi mới và phát triển

TS. Đoàn Trung Kiên, Hiệu trưởng Trường Đại học Luật Hà Nội.
(PLVN) - Ngày 3/11/2024, Khoa Pháp luật Kinh tế, Trường Đại học Luật Hà Nội tổ chức gặp mặt truyền thống 45 năm ngày thành lập (10 /11/1979 – 10/11/2024 ) và đón nhận Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ. Sau 45 năm thành lập, Khoa Pháp luật kinh tế đã chủ động, sáng tạo, phát triển không ngừng, có nhiều đóng góp trong thực hiện sứ mạng, tầm nhìn của Nhà trường. Nhân dịp này, Báo Pháp luật Việt Nam đã phỏng vấn TS. Đoàn Trung Kiên, Hiệu trưởng Nhà trường.

Khánh Hòa tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2024

Quang cảnh hội nghị tập huấn.
(PLVN) -  Ngày 1/11, Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) tỉnh Khánh Hòa đã tổ chức Hội nghị tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ PBGDPL năm 2024 cho khoảng 260 đại biểu là báo cáo viên pháp luật cấp tỉnh, cấp huyện; cán bộ lãnh đạo, chuyên viên các sở, ban, ngành, tổ chức chính trị - xã hội và các địa phương như: Nha Trang, Cam Ranh, Ninh Hòa.

Bộ Tư pháp tổ chức Hội thảo đánh giá tình hình triển khai công tác chuẩn tiếp cận pháp luật

Quang cảnh hội thảo (Ảnh: P. Dương)
(PLVN) - Sáng 1/11, tại thành phố Thanh Hóa, Vụ Phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) tổ chức hội thảo đánh giá tình hình thực hiện triển khai công tác chuẩn tiếp cận pháp luật và tăng cường năng lực tiếp cận pháp luật của người dân. Tiến sĩ Ngô Quỳnh Hoa, Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật, Bộ Tư pháp chủ trì hội thảo.

Giám đốc Sở Tư pháp Nam Định Trần Thị Thúy Hiền và quyết tâm “ Hôm nay phải tốt hơn ngày hôm qua”

Giám đốc Sở Tư pháp Nam Định Trần Thị Thúy Hiền
(PLVN) - Những năm gần đây, Sở Tư pháp tỉnh Nam Định đã khẳng định được vị trí, vai trò trong phong trào thi đua của Ngành Tư pháp; liên tục trong các năm nhận được Bằng khen, Cờ thi đua của Chính phủ, Bộ Tư pháp và UBND tỉnh. Để có được thành tích đó phải kể đến sự nỗ lực của các cán bộ tư pháp; trong đó phải kể đến sự đóng góp không nhỏ của người đứng đầu Sở Tư pháp - Giám đốc Sở Trần Thị Thúy Hiền.

Suy nghĩ về phát triển giáo dục đại học Việt Nam cùng khoa học và công nghệ trong kỷ nguyên mới

GS. Viện sỹ Nguyễn Quốc Sỹ – Chủ tịch Viện Công nghệ VinIT
(PLVN) - Không nên nghĩ chúng ta đang chảy máu chất xám, nguồn lực khoa học công nghệ (KHCN) cho thế giới, mà nên nghĩ theo hướng, chúng ta phải hợp tác sâu rộng để học hỏi thế giới, để Việt Nam có thể phát triển cùng thế giới. Phải có chính sách đột phá để thu hút “hiền tài” tới Việt Nam sống và làm việc, cống hiến cho Việt Nam.