Bảo tồn, nâng tầm giá trị chùa Thiên Ứng

Tọa lạc ở vị trí đắc địa, kết hợp hài hòa yếu tố sinh thái rừng nguyên sinh và biển, chùa Thiên Ứng thuộc xã Trân Châu trên đảo Cát Bà đang được quy hoạch, dự kiến tôn tạo thành khu văn hóa tâm linh kết hợp du lịch sinh thái rừng, biển, tạo điểm tham quan ấn tượng cho du khách đến Cát Bà.

Chùa Thiên Ứng nằm ở vị trí đắc địa

“Điểm tựa tâm linh” của ngư dân mỗi lần ra biển

Theo tương truyền, chùa có lịch sử từ hơn 500 năm trước. Là một trong 2 ngôi chùa đẹp trên đảo Cát Bà, chùa Thiên Ứng nằm trên vùng đất rộng, dưới chân dải núi hình con rồng, hướng ra biển, địa thế long chầu, hổ phục. Nơi đây, các nhà sư tu hành thường theo bà con địa phương ra tận làng chài ven biển để cầu nguyện hằng ngày, kết quả cầu gì được nấy. Các nhà sư trụ trì tại chùa tu nhân, tích đức, làm nhiều việc thiện, được bà con ngư dân quý trọng. Vào thế kỷ 15, các nhà sư nhiều lần giúp triều đình và các nghĩa quân chiến đấu để giữ đảo quê hương. Sau khi các nhà sư qua đời, nhân dân địa phương tôn tạo lại chùa  là nơi sinh hoạt tín ngưỡng, cầu nguyện cho trời yên bể lặng trước khi ra biển. Cũng do sự linh nghiệm mỗi khi người dân đến khẩn cầu nên ngôi chùa có tên là Thiên Ứng.

Những người cao tuổi ở địa phương kể lại, trước đây, chùa nằm ở vị trí phía cổng làng, có cây đa cổ thụ 19 gốc xum xuê cành lá. Trong cuộc kháng chiến chống Pháp, chùa là nơi cất giấu tài liệu, vũ khí của cán bộ và du kích địa phương. Mỗi khi giặc tràn tới, chùa trở thành vị trí gác, theo dõi tình hình địch để báo tin cho nhân dân trong làng nhanh chóng rút vào rừng và khu du kích Hà Sen để bảo đảm an toàn.

Quy hoạch thành khu văn hóa tâm linh kết hợp du lịch sinh thái

Do ảnh hưởng của chiến tranh, chùa bị tàn phá, cây đa 19 gốc bị chặt bỏ, nhân dân địa phương di chuyển chùa khỏi vị trí cũ, tạm thời tôn tạo trở thành nơi sinh hoạt tín ngưỡng ở nền đất mới. Thành hội Phật giáo Hải Phòng đề xuất quy hoạch, tôn tạo, phục dựng chùa thành khu du lịch văn hóa tâm linh kết hợp phát triển du lịch, nhằm bổ sung cho Cát Bà một điểm đến tham quan ấn tượng, cuốn hút khách du lịch.

Bia đá cổ được bảo tồn, lưu giữ

Theo quy hoạch, Khu văn hóa tâm linh chùa Thiên Ứng dự kiến xây dựng tượng Phật cao 49m với 2 ngôi bảo tháp, đại hùng bảo điện, tổ đường, tăng đường, khách đường, thạch thư viên, phòng khám chữa bệnh cho nhân dân, nhà ở cho người chuyên tu hành và nghiên cứu…Như vậy, khu văn hóa tâm linh không chỉ là điểm du lịch hấp dẫn mà còn là khu nghỉ dưỡng, chữa bệnh cho các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là người nghèo, người già cô đơn. Vốn xây dựng khu văn hóa tâm linh khai thác từ nguồn của Thành hội Phật giáo, nhà sư trụ trì chùa Thiên Ứng, đồng thời huy động các nhà đầu tư, nhân dân địa phương hảo tâm tự nguyện tham gia đóng góp, xây dựng.

Đặc biệt, công trình ấn tượng, tráng lệ, điểm nhấn quan trọng nhất trong khu văn hóa tâm linh chùa Thiên Ứng là Thạch Thư Viên (vườn thơ đá) quy hoạch trên diện tích 12 ha. Vườn thơ đá này gồm 3000 bài thơ, khổ thơ, châm ngôn, ca dao, tục ngữ, lời hay ý đẹp… do Hội đồng bình chọn gồm các giáo sư, tiến sĩ khoa học, các nhà nghiên cứu khoa học, sử học, phật học tuyển chọn, được trình lên các cơ quan quản lý về quyền tác giả, tác phẩm xin ý kiến để bảo đảm tác quyền theo quy định pháp luật, sau đó được khắc trổ trên các phiến đá, vách núi đá thiên nhiên bằng các hình thức đa dạng, phong phú. Nhằm bảo tồn, phát huy văn hóa dân tộc, Thạch Thư Viên sẽ là kho tư liệu văn học quý báu lưu truyền cho thế hệ mai sau, góp phần khơi dậy tình yêu quê hương đất nước, truyền thống văn hóa lịch sử của Việt Nam. Đây sẽ là bộ sách bằng đá có quy mô, hình thức đồ sộ, phong phú nhất cả nước về số lượng và chất lượng.

Hải Phòng có nhiều khu danh thắng nổi tiếng, đặc biệt là Cát Bà, Đồ Sơn những năm qua rộng mở khai thác tiềm năng phát triển du lịch biển, du lịch sinh thái, thu hút sự quan tâm của nhiều du khách trong nước và quốc tế. Bên cạnh đó, thành phố cũng có nhiều tiềm năng phát triển du lịch văn hóa tâm linh. Tuy nhiên, đến thời điểm này, trên địa bàn thành phố chưa có công trình nào xứng tầm, đáp ứng yêu cầu sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng kết hợp phát triển du lịch. Ở nhiều tỉnh, thành phố như Hà Nội, Ninh Bình, Bình Dương….đã xây dựng các khu văn hóa tâm linh lớn, tạo tiền đề để thu hút đầu tư, phát triển du lịch, góp phần phát triển kinh tế, xã hội địa phương. Đặc biệt, gần đây, sự xuất hiện của công trình chùa Bái Đính, ở Ninh Bình trở thành điểm đến hấp dẫn cho nhiều du khách bởi sự bề thế, hoành tráng như pho tượng Phật Tổ Như Lai nặng 100 tấn, ba pho Tam Thế mỗi pho nặng 50 tấn, hai quả chuông lớn nhất Đông Nam Á- 36 và 27 tấn, 5000 tượng La Hán bằng đá… Bởi vậy, việc quy hoạch và sớm triển khai xây dựng khu di tích văn hóa tâm linh chùa Thiên Ứng cùng với điểm nhấn quan trọng là công trình Thạch Thư Viên là cần thiết. Trưởng Phòng Văn hóa thông tin - thể thao và du lịch Cát Hải Vũ Tiến Bảy cho biết: “Hiện, huyện đảo chưa có công trình văn hóa tâm linh nào xứng tầm, đáp ứng kịp thời yêu cầu khách tham quan, du lịch địa phương. Vì vậy, lãnh đạo huyện đảo nhất trí ủng hộ, tạo điều kiện thuận lợi để khu di tích văn hóa tâm linh chùa Thiên Ứng được quy hoạch và sớm triển khai xây dựng”.

Bài và ảnh Hải An