Điều này đặt ra bài toán khó cho doanh nghiệp và rất cần được tháo gỡ để doanh nghiệp có thêm nguồn vốn cho phát triển kinh doanh, cải thiện năng lực tài chính.
Có nhiều trường hợp doanh nghiệp phát hành tìm được bên mua, nhưng theo quy định hiện hành, họ không được phát hành cổ phiếu dưới mệnh giá nếu không có đủ nguồn thặng dư vốn cổ phần để bù đắp vào phần thiếu hụt do phát hành dưới mệnh giá.
Vướng mắc trên liên quan đến quy định tại Khoản 1, Điều 111 Luật Doanh nghiệp: vốn điều lệ công ty cổ phần là tổng giá trị mệnh giá cổ phần đã bán các loại. Vốn điều lệ của công ty cổ phần tại thời điểm đăng ký thành lập doanh nghiệp là tổng giá trị mệnh giá cổ phần các loại đã được đăng ký mua và được ghi trong Điều lệ công ty.
Từ quy định trên, theo nhìn nhận của Bộ Tài chính, dẫn đến Luật Doanh nghiệp chỉ cho phép doanh nghiệp đăng ký kinh doanh với mức vốn điều lệ bằng tổng giá trị mệnh giá. Do đó, doanh nghiệp chỉ có thể phát hành cổ phần dưới mệnh giá khi có đủ nguồn thặng dư vốn cổ phần để bù đắp vào phần thiếu hụt do phát hành dưới mệnh giá.
Vì vậy, để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, Bộ Tài chính đề nghị trong quá trình hoàn thiện dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật liên quan đến đầu tư, kinh doanh, trước khi trình Quốc hội xem xét trong tháng 10 tới, cần bổ sung quy định về vốn điều lệ đối với công ty có cổ phiếu đang được giao dịch dưới mệnh giá.
Tuy nhiên, là người tham gia sửa đổi Luật Doanh nghiệp, ông Phan Đức Hiếu, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) có góc nhìn khác khi cho rằng, vướng mắc mà doanh nghiệp đang gặp phải khi giá bán cổ phần dưới mệnh giá không liên quan đến quy định của Luật Doanh nghiệp. Trên thực tế, có trường hợp doanh nghiệp bán cổ phần cao hơn mệnh giá, thì họ ghi tăng vốn tương ứng, ngược lại bán dưới mệnh giá thì ghi âm vốn (giảm tài sản). Vấn đề này liên quan đến quy định của pháp luật về kế toán.
Dẫu vậy, điều các doanh nghiệp niêm yết mong muốn hiện nay là quy định pháp lý cần rõ ràng để mở đường cho họ bán cổ phần dưới mệnh giá. Do đó, nên chăng khi sửa Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật liên quan đến đầu tư, kinh doanh (có sửa đổi Luật Doanh nghiệp) cần phân định rõ trường hợp doanh nghiệp muốn bán cổ phần dưới mệnh giá, thì tuân thủ theo quy định của pháp luật về kế toán?
Ông Hiếu cho rằng, không thể sửa Luật Doanh nghiệp theo hướng trên, vì quy định hiện hành đã rõ ràng: phát hành cổ phần là tạo ra cổ phần, còn bán cổ phần như thế nào là việc của doanh nghiệp và thị trường. Không có khái niệm phát hành cổ phần dưới mệnh giá, mà chỉ có giá bán cổ phần dưới mệnh giá. Việc này do thị trường quyết định chứ không phải Luật Doanh nghiệp quyết định. Do đó, chỉ cần pháp luật về kế toán cho phép doanh nghiệp ghi nhận giá bán cổ phần dưới mệnh giá là tháo gỡ được bế tắc hiện nay cho doanh nghiệp.
Hướng gợi mở là vậy, nhưng bao giờ doanh nghiệp được bán cổ phần dưới mệnh giá để có thêm nguồn vốn cho phát triển kinh doanh, cải thiện năng lực tài chính đang là câu hỏi chờ các cơ quan quản lý giải đáp!
