Báo động tham nhũng sau vụ thảm sát trong nhà tù Mexico

Một quan chức Mexico ngày 20/2 cho hay, 9 cai ngục tại nhà tù Apodaca, miền Bắc nước này vừa thú nhận đã giúp đỡ nhiều thành viên trong băng đảng ma túy Zetas vượt ngục trước khi các tù nhân khác thuộc Zetas giết hại 44 tù nhân của băng nhóm đối lập. Vụ việc một lần nữa khắc họa rõ nét tệ tham nhũng nhức nhối trong các nhà tù vốn quá tải và thiếu kinh phí hoạt động ở Mexico .

Người thân các tù nhân bao vây nhà tù Apodaca hôm 19/2. Ảnh: AP

Sau một trong những thảm họa tại nhà tù tồi tệ nhất ở Mexico trong hơn 25 năm qua với 44 tù nhân thành viên của băng nhóm Gulf bị ném đá và đâm chết, một số nhân vật cấp cao và 18 lính gác tại nhà tù Apodaca hiện bị giam giữ vì bị tình nghi đã giúp đỡ 30 thành viên của băng nhóm ma túy Zetas trốn thoát trong vụ bạo động xảy ra rạng sáng 19/2.

Ông Jorge Domene Zambrano – người phát ngôn Bộ Công an bang Nuevo Leon - cho hay, 9 lính gác ngục đã thú nhận giúp đỡ cho những tù nhân của băng Zetas vượt ngục. Ông Zambrano cũng nói rằng có vẻ như vụ trốn tù diễn ra trước các trận đánh lộn chết người giữa những tù nhân thuộc 2 băng nhóm đối lập này.

Vụ thảm sát nói trên một lần nữa khắc họa rõ nét những bất ổn của hệ thống nhà tù mà Tổng thống Felipe Calderon xây dựng trong cuộc chiến chống ma túy. Sự gia tăng các loại tội phạm có tổ chức, tống tiền, buôn bán ma túy và bắt cóc đã khiến cho “quân số” tại các nhà tù Mexico tăng lên gần 50% kể từ năm 2000.

Tuy nhiên, chính phủ nước này lại không xây thêm những nhà tù liên bang, đẩy các nhà tù hiện có vào tình trạng quá tải nghiêm trọng.

Theo thống kê của Hệ thống An ninh Quốc gia, được xây dựng để giam giữ 185.000 tù nhân nhưng hệ thống nhà tù trên toàn Mexico hiện đang bị quá tải đến 45.000 tù nhân. Do đó, trong số 47.000 tội phạm liên bang thì có đến 29.000 tên đang thụ án tại những nhà tù của các bang.

Bên cạnh đó, tình trạng tham nhũng cũng là nguyên nhân chính dẫn đến các vụ vượt ngục hay giết người. “Tệ tham nhũng nhức nhối trong khâu quản lý tại các nhà tù mới là nguyên nhân chính” – ông Patricio Patino – trợ lý thư ký hệ thống nhà tù Mexico nói.

Các nhân viên phục vụ tại nhà tù cho biết, lực lượng lính gác được trả lương rất thấp, điều này khiến cho họ dễ có xu hướng nhận hối lộ hơn.

Ngoài ra, kể cả những người trung thực nhất cũng khó có thể bảo toàn được sự trong sạch của mình khi rất nhiều người trong số họ đang sinh sống gần những khu vực mà các băng đảng tội phạm hoạt động, khiến cho gia đình họ dễ dàng trở thành mục tiêu tấn công một khi những lính gác này có ý phản kháng.

Tương tự là lực lượng cảnh sát tại các thành phố trực thuộc trung ương ở Mexico – một thành phần cũng vô cùng quan trọng trong cuộc chiến chống các băng đảng tội phạm có tổ chức của ông Calderon. Hàng nghìn cảnh sát địa phương đã bị sa thải, tạm giam hoặc đang bị điều tra về cáo buộc giúp đỡ các băng đảng ma túy.

“Hôm qua là Apodaca và ngày mai có thể là một nhà tù khác” – một tờ báo của Mexico viết. Chính thống đốc Nuevo Leon hôm 20/2 cũng đã thừa nhận vụ vượt ngục ngày 19/2 khó hoặc thậm chí không thể xảy ra được nếu không có sự giúp đỡ của giới chức tại nhà tù Apodaca. “Thật không may, một nhóm những kẻ phản bội đã gạt bỏ nỗ lực của những cảnh sát chân chính” – ông Medina nói tại một buổi họp báo.

“Hệ thống nhà tù ở Mexico đã sụp đổ. Các nhà tù tại một số bang đang nằm trong tầm kiểm soát của các băng nhóm tội phạm có tổ chức” – ông Raul Benitez – một giáo sư chuyên nghiên cứu về các vấn đề an ninh ở Mexico nói.

Trong vụ việc điển hình, năm 2010, các nhân viên bảo vệ và giới chức nhà tù ở thành phố Gomez Palacio, bang miền Bắc Durango đã để các tù nhân ra ngoài, cho họ mượn súng và đưa lên xe công vụ để những tù nhân này gây ra một loạt các vụ giết người liên quan đến ma túy, trong đó có vụ thảm sát 17 người tại một vũ trường, trước khi trở về phòng giam – nơi an toàn nhất đối với chúng trước sự truy lùng của kẻ thù.

Ngoài ra, vụ thảm sát hồi tháng 7/2011 tại một nhà tù ở thành phố Juarez , khiến 17 tù nhân thiệt mạng. Camera giám sát đã ghi lại được hình ảnh những nhân viên canh gác để yên cho 2 tù nhân lấy chìa khóa, mở cửa phòng giam và nã đạn vào những thành viên của một băng nhóm thù địch – những tù nhân cũng đang vui vẻ tiệc tùng với đủ cả phụ nữ và rượu!

Báo cáo quốc gia về hệ thống nhà tù của Mexico năm 2008 đã nêu ra những bất ổn trong hệ thống nhà tù như thiếu lương thực, thiếu chỗ ngủ, quần áo, dịch vụ y tế tồi tàn, đồng thời kiến nghị cải cách pháp lý, trong đó có giải pháp để các tù nhân được tại ngoại trong thời gian chờ hầu tòa và cần xây dựng thêm các nhà tù với cơ sở vật chất tốt hơn…

Tuy nhiên, sau 3 năm vẫn chưa có bất kỳ thay đổi nào trong các nhà tù ở Mexico .

Bảo An (Theo AP)