Báo Đà Nẵng 50 năm xây dựng và trưởng thành

Trưởng thành trong hào khí kháng chiến

Đảng bộ thành phố Đà Nẵng được thành lập tháng 3-1930, là một trong những Đảng bộ được thành lập ngay sau khi Đảng ta ra đời. Cùng với việc thành lập Đảng bộ, cơ quan ngôn luận của cấp ủy hình thành, phát triển một cách phù hợp nhằm phục vụ sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng bộ từ trong những ngày đầu lãnh đạo nhân dân đấu tranh chống thực dân, đế quốc xâm lược và bè lũ tay sai bán nước, giành độc lập, tự do cho dân tộc đến những năm tháng xây dựng lại quê hương Quảng Nam và Đà Nẵng sau ngày giải phóng; thực hiện công cuộc đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo.

	- Báo Giải phóng, Cơ quan của Mặt trận Dân tộc Giải phóng tỉnh Quảng Nam số 110 ngày 20-4-1973.(ảnh trái) - Báo Giải phóng, số Tết Mậu Thân 1968. (ảnh phải)

Trong những chặng đường trải qua, trong mọi hoàn cảnh, mỗi cán bộ, phóng viên, chiến sĩ cơ quan Báo được sự chỉ đạo trực tiếp và giáo dục chu đáo của Đảng bộ; luôn vững vàng, đoàn kết một lòng, vượt qua khó khăn thử thách và hoàn thành tốt nhiệm vụ.

Trước Cách mạng Tháng Tám, chuẩn bị cho Tổng khởi nghĩa, Tỉnh ủy lâm thời Quảng Nam-Đà Nẵng quyết định cho ra tờ Cờ độc lập. Sau Cách mạng Tháng Tám thành công, chính quyền cách mạng (Ủy ban Hành chính kháng chiến) Quảng Nam-Đà Nẵng được thành lập từ tỉnh đến huyện, xã. Trước yêu cầu tập hợp lực lượng, huy động các tầng lớp nhân dân và các lực lượng yêu nước dưới ngọn cờ Việt Minh chống đế quốc, phong kiến, trực tiếp là thực dân Pháp và bè lũ bù nhìn tay sai, giữ vững chính quyền non trẻ, Thành ủy Đà Nẵng phát hành tờ Tin từ tháng 11-1945 đến tháng 12-1946.

Tháng 1-1947, theo chủ trương của Trung ương và tình hình cách mạng lúc bấy giờ, thành phố Đà Nẵng và tỉnh Quảng Nam được sáp nhập thành tỉnh Quảng Nam-Đà Nẵng. Theo đó, tờ Tin của Đảng bộ Đà Nẵng và tờ Tin Tức của Đảng bộ Quảng Nam được sáp nhập, lấy tên tờ Tin Tức. Đây là bước chuyển lớn của báo địa phương Quảng Nam và Đà Nẵng. Sau đó, Tỉnh ủy và Việt Minh tỉnh Quảng Nam-Đà Nẵng quyết định chuyển tờ Tin Tức thành tờ Chiến Thắng - cơ quan của Việt Minh Quảng Nam-Đà Nẵng và xuất bản số đầu tiên vào dịp Tết Bính Tý (21-2-1947). Báo in ronéo, 2 trang, trên giấy báo, khổ 30cmx 42cm. Báo được in tại nhà in Võ Văn Toản, một cơ sở in tư nhân yêu nước, tự nguyện đưa phương tiện in từ Đà Nẵng ra vùng tự do để in báo và tài liệu cho cách mạng. Do cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp ngày càng ác liệt, nguồn giấy đưa từ thành phố ra khó khăn, tờ Chiến Thắng phải chuyển sang in 2 mặt trên giấy xi-măng nhưng vẫn tiếp tục xuất bản phục vụ công cuộc kháng chiến cho đến ngày chiến thắng thực dân Pháp, năm 1954.

Thời kỳ 1950-1954, vùng tự do của ta mở rộng ra toàn bộ các huyện phía nam tỉnh, tờ Chiến Thắng được xuất bản liên tục hằng tháng, địa bàn phát hành rộng hơn, kể cả vùng địch tạm chiếm, phục vụ tốt công cuộc xây dựng vùng tự do, động viên nhân tài, vật lực phục vụ kháng chiến cho đến tháng 7 năm 1954.

Sau Hiệp định Genève, tháng 7-1954, nhân dân miền Nam phải sống dưới chế độ tàn bạo của Mỹ-Diệm. Với chiến dịch "tố cộng" khốc liệt, bọn tay sai Ngô Đình Diệm tập trung đánh phá, truy diệt cơ sở cách mạng, truy lùng cán bộ cách mạng trụ lại miền Nam, phong trào cách mạng của tỉnh lâm vào khó khăn, tờ Chiến Thắng tạm ngừng hoạt động. Năm 1956, trước yêu cầu mới của cách mạng, Tỉnh ủy quyết định ra tờ Quyết Tiến. Trong muôn vàn khó khăn của giai đoạn đen tối nhất của cách mạng miền Nam, tờ Quyết Tiến vẫn phát hành hằng tháng tại chiến khu cách mạng, báo là tài liệu tuyên truyền, vận động nhân dân, cán bộ trụ bám nằm vùng và các tổ chức cách mạng hợp pháp ở vùng đồng bằng, vùng địch hậu, phục vụ xây dựng cơ sở cách mạng, chuẩn bị cho đấu tranh vũ trang giải phóng miền Nam. Tờ Quyết Tiến hoạt động cho đến năm 1960 khi Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam ra đời.

Năm 1960, Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam ra đời, Tỉnh ủy Quảng Nam-Đà Nẵng quyết định ra tờ Giải phóng Quảng Nam-Đà Nẵng, cơ quan của Mặt trận Dân tộc Giải phóng Quảng Nam-Đà Nẵng, in litô và ra hằng tháng cho đến giữa năm 1962. Thời điểm 1960 được xác định là năm phát hành số báo đầu của Báo Đà Nẵng ngày nay.

Trong giai đoạn cách mạng này, Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam lãnh đạo nhân dân miền Nam đoàn kết đứng lên tiến hành đấu tranh vũ trang kết hợp với đấu tranh chính trị, đánh đuổi đế quốc Mỹ và bè lũ tay sai, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Năm 1962, quân dân Quảng Nam-Đà Nẵng đoàn kết, vùng lên mạnh mẽ với nhiều cuộc đấu tranh vũ trang, giải phóng nhiều vùng rộng lớn ở miền núi và nông thôn. Nhằm đối phó với tình hình trên, đế quốc Mỹ và chính quyền Ngô Đình Diệm chia tỉnh Quảng Nam-Đà Nẵng thành 3 đơn vị hành chính cấp tỉnh là thị xã Đà Nẵng, tỉnh Quảng Nam (thủ phủ là Hội An) và tỉnh Quảng Tín (thủ phủ là Tam Kỳ). Để phù hợp với địa bàn lãnh đạo phong trào cách mạng, Trung ương Đảng và Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam quyết định chia địa bàn Quảng Nam-Đà Nẵng thành hai đơn vị hành chính là tỉnh Quảng Đà và tỉnh Quảng Nam. Theo đó, Báo Giải phóng Quảng Nam-Đà Nẵng cũng được hình thành hai tờ báo Giải phóng Quảng Đà và báo Giải phóng Quảng Nam.

Tờ Giải phóng Quảng Đà ra số đầu năm 1963, in tipô, 4 trang, khổ 23cm x 40cm, in trên nhiều loại giấy có thể khai thác được. Cuối năm 1964 đến tháng 11-1967, theo tình hình phát triển và đà thắng lợi của cách mạng, Đà Nẵng được tách ra thành đơn vị trực thuộc Khu 5. Trong thời gian này, thành phố Đà Nẵng có tờ Cờ Giải phóng-được tách ra từ tờ Giải phóng Quảng Đà. Đến tháng 12-1967, Trung ương quyết định nhập thành phố Đà Nẵng với tỉnh Quảng Đà để thành lập Đặc khu Quảng Đà. Từ đây, hai tờ báo lại hợp nhất và có tên là Giải phóng Quảng Đà. Trong điều kiện ác liệt của cuộc kháng chiến, tờ báo nhiều lần sơ tán, điều kiện giấy và in ấn hết sức khó khăn, báo phải thay đổi khổ, trang theo từng cỡ giấy khai thác được từ vùng tạm chiếm, tờ Giải phóng Quảng Đà vẫn được phát hành hằng tháng ở vùng chiến khu cách mạng, làm tài liệu vận động xây dựng lực lượng cơ sở cách mạng, chuẩn bị cho đấu tranh vũ trang giải phóng miền Nam; là công cụ tuyên truyền quan trọng nhằm thống nhất tư tưởng, nêu cao chính nghĩa và vạch trần tội ác của kẻ xâm lược, là vũ khí sắc bén trong 3 mũi giáp công đánh địch, xây dựng vùng giải phóng, xây dựng Đảng, xây dựng lực lượng cách mạng cho đến Đại thắng mùa Xuân 1975.

Vượt qua bao thử thách, hy sinh, Báo Giải phóng Quảng Đà đã góp phần xứng đáng vào thắng lợi vĩ đại của nhân dân, hoàn thành nhiệm vụ là công cụ tư tưởng sắc bén, cổ vũ, động viên lực lượng vũ trang và nhân dân trong cuộc kháng chiến.

Thời kỳ này, ngoài lực lượng phóng viên, biên tập viên là anh chị em trí thức thoát ly từ thành phố lên, cán bộ, giáo viên tập kết, học sinh miền Nam từ miền Bắc về, tờ báo còn được sự chi viện của các tỉnh, thành phố kết nghĩa như Hải Phòng, Thanh Hóa… tạo nên một đội ngũ làm báo kháng chiến khá mạnh mẽ, hăng hái xung kích đến những vùng chiến trường ác liệt để nắm tin, phản ánh khí thế nổi dậy phá thế kềm kẹp của Mỹ-ngụy, cổ vũ nhân dân xây dựng, bảo vệ vùng giải phóng.

Trong 30 năm kháng chiến, cùng với sự dũng cảm chiến đấu, hy sinh của hàng vạn cán bộ, chiến sĩ trên quê hương Quảng Nam-Đà Nẵng Trung dũng kiên cường đi đầu diệt Mỹ, có thể tên gọi khác nhau, địa bàn và điều kiện khác nhau, nhưng Báo Giải phóng Quảng Đà đã thể hiện sự kiên định, sáng tạo, vượt qua muôn vàn khó khăn, xứng đáng là công cụ quan trọng trong công tác tư tưởng của Đảng, góp phần vào chiến thắng chung của quê hương. Và trong khí thế hào hùng của cuộc kháng chiến đã có 2 đồng chí lãnh đạo của báo và 7 nhà báo anh dũng hy sinh.

Trong xây dựng quê hương giải phóng

Sau đại thắng mùa Xuân 1975, Báo Giải phóng Quảng Đà - cơ quan của Mặt trận Dân tộc Giải phóng Quảng Nam-Đà Nẵng tiếp tục xuất bản tại thành phố Đà Nẵng. Với lực lượng cán bộ, phóng viên từ chiến khu về và tuyển mới, báo phát hành một tháng hai kỳ.

Tháng 8-1975, theo chủ trương của Trung ương, Đặc khu Quảng Đà và tỉnh Quảng Nam được nhập lại thành tỉnh Quảng Nam-Đà Nẵng. Theo đó, hai tờ báo Giải phóng Quảng Đà và Giải phóng Quảng Nam cũng được nhập lại thành Báo Quảng Nam-Đà Nẵng trực thuộc tỉnh Quảng Nam-Đà Nẵng và là Cơ quan của Mặt trận Dân tộc Giải phóng Quảng Nam-Đà Nẵng. Báo Quảng Nam-Đà Nẵng vẫn xuất bản một tháng hai kỳ, in tipô 4 trang, khổ 40cm x 58cm.

Trước yêu cầu mới của nhiệm vụ chính trị, xây dựng, khôi phục và phát triển kinh tế-xã hội của địa phương sau ngày giải phóng đất nước, thống nhất Tổ quốc, đầu năm 1976, Báo Quảng Nam-Đà Nẵng xuất bản hằng tuần, 4 trang, nguyên khổ 40cm x 58cm. Từ năm 1977, Báo là Cơ quan của Đảng bộ tỉnh Quảng Nam-Đà Nẵng.

Đầu năm 1983, Báo Quảng Nam-Đà Nẵng có sự thay đổi khá căn bản về tổ chức, hình thành cơ chế Ban biên tập với Tổng Biên tập và 3 Phó Tổng Biên tập. Đầu năm 1984, Báo Quảng Nam-Đà Nẵng ra thêm tờ Quảng Nam-Đà Nẵng Chủ nhật, 32 trang, khổ 21cm x 29cm, in 2 màu. Tháng 10-1984, báo ra thêm một số thường trong tuần, nâng số kỳ phát hành lên 4 số/tuần.

Năm 1986, thực hiện đường lối đổi mới theo tinh thần Nghị quyết Đại hội VI của Đảng, Báo Quảng Nam-Đà Nẵng cũng có bước đổi mới, phát triển đáng kể, thu hút đông đảo lực lượng cộng tác viên và bạn đọc, trong đó có cả những cây viết, những nhà báo có nhiều kinh nghiệm của cả nước tham gia. Ngoài 3 số báo thường phát hành vào các ngày thứ ba, thứ năm, thứ bảy giữ vững chất lượng nội dung và trình bày, in ấn ngày càng đẹp, với số phát hành 5.000 bản/kỳ, tờ Quảng Nam-Đà Nẵng Chủ nhật thật sự đã có chỗ đứng trong lòng bạn đọc trong và ngoài tỉnh với số lượng phát hành lên tới 2 vạn bản/kỳ. Báo có mặt với số lượng khá lớn tại thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Hải Phòng, Tây Nguyên và các tỉnh khác.

Năm 1988, theo yêu cầu phục vụ thế hệ trẻ, được Ban Thường vụ Tỉnh ủy cho phép, Báo phối hợp với Tỉnh Đoàn Thanh niên Quảng Nam-Đà Nẵng hình thành một bộ phận (cả phóng viên và tòa soạn riêng) làm tờ Quảng Nam-Đà Nẵng Trẻ xuất bản vào tháng 3-1988, một tháng 2 kỳ, 16 trang, khổ 29cm x 42cm, thu hút đông đảo bạn đọc là giới trẻ thanh-thiếu niên. Tờ báo góp phần vận động, cổ vũ các tầng lớp thanh niên trong tỉnh tham gia vào các phong trào xây dựng và phát triển kinh tế-xã hội ở địa phương.

Trong những năm từ 1984-1990, Báo Quảng Nam-Đà Nẵng giúp các huyện miền núi của tỉnh hình thành các tờ tin Giằng, Hiên, Trà My và Phước Sơn, phát hành hằng tháng từ 300 - 500 tờ/kỳ, in 4 trang, khổ 30cm x 42cm. Các tờ tin của các huyện này in chữ cỡ lớn, nhiều hình ảnh, ít chữ, nội dung tuyên truyền phù hợp với trình độ cán bộ và nhân dân các dân tộc anh em, qua đó đưa được các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, của Đảng bộ và chính quyền tỉnh đến đồng bào các dân tộc Cơtu, Bhe, Tariêng, Cor, Bh’nông..., góp phần đắc lực cho công tác tuyên truyền, động viên nhân dân vùng cao xây dựng, phát triển kinh tế-văn hóa miền núi của tỉnh và phản hồi được ý nguyện của đồng bào các dân tộc với Đảng bộ, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc tỉnh, được lãnh đạo các địa phương và bà con các dân tộc hoan nghênh, đón đọc.

Tháng 8-1992, theo yêu cầu khôi phục tờ Quảng Nam-Đà Nẵng Chủ nhật, được Ban Thường vụ Tỉnh ủy cho phép, ngoài 3 số thường ra thứ ba, thứ năm, thứ bảy, báo xuất bản tờ Quảng Nam-Đà Nẵng cuối tuần, 4 trang, khổ lớn (42cm x 58cm), 2 tháng sau đó, chuyển thành khổ nhỏ (29cm x 42cm), 12 trang, in ốp-sét, bìa in màu. Các số báo thường cũng được bổ sung nhiều chuyên mục, chuyên trang mới. Tòa soạn báo được trang bị hệ thống vi tính, nhận tin từ Thông tấn xã Việt Nam, xếp chữ, quét ảnh điện tử và in trên máy ốp-sét hiện đại, chủ động trang in màu.

Ngày 1-7-1996, Báo Quảng Nam-Đà Nẵng xuất bản nhật báo và ngày 1-1-1997, phát hành số báo ngày cuối cùng của năm đầu ra nhật báo, trước khi chia tách tỉnh. Ngoài Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng là địa phương ra nhật báo đầu tiên của cả nước.

Báo Đà Nẵng ngày nay

Thực hiện chủ trương của Trung ương Đảng và Quốc hội, từ ngày 1-1-1997, tỉnh Quảng Nam-Đà Nẵng trở thành hai đơn vị hành chính trực thuộc Trung ương là tỉnh Quảng Nam và thành phố Đà Nẵng. Theo đó, Báo Quảng Nam-Đà Nẵng cũng được chia tách thành Báo Đà Nẵng và Báo Quảng Nam. Báo Đà Nẵng - cơ quan của Đảng bộ Đảng Cộng sản Việt Nam thành phố Đà Nẵng, chính thức có tiêu đề trên măng-sét: Báo Đà Nẵng: Tiếng nói của Đảng bộ, Chính quyền và Nhân dân Đà Nẵng - ra số đầu tiên vào ngày 2-1-1997, xuất bản 4 số/tuần, bao gồm 3 số thường xuất bản vào các ngày thứ hai, thứ tư, thứ sáu, khổ 48cm x 58cm, 4 trang và một số Cuối tuần, in 12 trang, khổ 29cm x 40cm ra vào thứ bảy hằng tuần. Hằng năm, Báo còn xuất bản Đặc san Xuân, Đặc san 29-3, Đặc san 21-6, Đặc san 2-9… phục vụ nhiệm vụ chính trị của thành phố.

Về tổ chức bộ máy, khi Báo Quảng Nam-Đà Nẵng xuất bản hằng ngày, tổng số cán bộ, phóng viên, nhân viên 60 người. Thực hiện chủ trương của Ban Thường vụ Thành ủy là ưu tiên tối đa về con người, phương tiện cũng như trang thiết bị cho tỉnh Quảng Nam anh em; do đó, để có điều kiện bổ sung, kiện toàn tổ chức bộ máy mới, có 15 phóng viên về Báo Quảng Nam.

Thực hiện chủ trương của Ban Thường vụ Thành ủy và cũng là nguyện vọng và quyết tâm của cán bộ, phóng viên, ngày 1-1-1999, Báo Đà Nẵng đã xuất bản hằng ngày với quy mô 6 số báo thường và một số Cuối tuần, phát hành vào thứ bảy hằng tuần. Tuy lực lượng phóng viên còn thiếu, nhưng với sự nỗ lực của Ban Biên tập và đội ngũ cán bộ, phóng viên, Báo Đà Nẵng đã bám sát nhiệm vụ chính trị của Đảng, phục vụ kịp thời nhu cầu bạn đọc và nhân dân thành phố; phục vụ tốt nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội thành phố, nhất là chủ trương xây dựng phát triển cơ sở hạ tầng, chỉnh trang đô thị, xây dựng nếp sống văn hóa, văn minh đô thị.

Trong nỗ lực tiếp cận và cung cấp thông tin kịp thời cho bạn đọc, nhất là với độc giả đang làm việc, sinh sống và học tập ở xa thành phố, từ tháng 4-2008, Báo Đà Nẵng điện tử (baodanang.vn) chính thức được Bộ Thông tin và Truyền thông cho xuất bản. Ngoài việc thông tin kịp thời, nhất là các sự kiện lớn, tình hình thiên tai, các chính sách mới… Báo Đà Nẵng điện tử còn giới thiệu tương đối có hệ thống các chuyên mục, được bạn đọc đánh giá tích cực; năm 2009 đã có hơn 4,3 triệu lượt người truy cập từ hơn 70 quốc gia, vùng lãnh thổ.

Lê Quang Á

(Theo tài liệu Lịch sử Báo Đảng bộ các tỉnh và thành phố, của Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương - NXB Chính trị Quốc gia)