Báo chí cách mạng Hải Phòng- một thời lịch sử đáng tự hào

Tháng 6-1925, tại Quảng Châu (Trung Quốc), lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc thành lập Hội Việt Nam cách mạng thanh niên và ra báo Thanh Niên (số 1 ra ngày 21-6-1925). Đây là tờ báo chính trị đầu tiên của tổ chức cách mạng Việt Nam. Báo Thanh Niên nhanh chóng được chuyển về Hải Phòng chỉ trong một thời gian ngắn, các thuỷ thủ đã chuyển 250 tờ báo Thanh niên về Cảng Hải Phòng.

Từ cuối năm 1929, phong trào cách mạng ở Hải Phòng phát triển mạnh. Để vận động quần chúng, Đảng bộ Đông Dương cộng sản Đảng, do đồng chí Nguyễn Đức Cảnh làm Bí thư, đã ra tờ báo Sao Đỏ. Số 1 ra ngày 15-10-1929, gồm 4 trang khổ 22 x 31,5 cm, in thạch. Ngoài ra Đảng bộ còn chỉ đạo tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản ra tờ báo Tia Lửa. Đây là những tờ báo đầu tiên mang tiếng nói chính thức của tổ chức cộng sản ở Hải Phòng. Thông qua báo chí, công nhân và lao động thành phố nhận thức rõ về cách mạng, nâng cao ý thức chính trị trong các cuộc bãi công, biểu tình. Cũng thời gian này, Tỉnh bộ Việt Nam Quốc dân Đảng Hải Phòng cũng cho ra tờ báo Hồn Nước cổ vũ tinh thần yêu nước và tuyên truyền trong đảng đấu tranh chống thực dân Pháp xâm lược.

Do hoàn cảnh hoạt động bí mật, bị kẻ thù khủng bố, những tờ báo của Đảng bộ, của Đoàn thanh niên không duy trì được lâu. Xác định được tầm quan trọng đặc biệt của báo chí đối với cuộc vận động cách mạng nên cuối năm 1930, Tỉnh uỷ Hải Phòng cho in lại tờ Người khốn khổ của Đảng bộ Nghệ An và tiếp tục ra báo, số đặc biệt của tờ Bồi Bếp lưu hành tới các cơ sở Đảng, công hội và gửi cho cả chủ bút báo Le Couriere de HaiPhong (Thông tin Hải Phòng), kêu gọi quần chúng đấu tranh ủng hộ Xô viết Nghệ Tĩnh. Báo Bồi Bếp của chi bộ những người làm bồi bếp sau được Tỉnh uỷ trực tiếp quản lý. Nội dung của báo là phản ánh tình cảnh của công nhân lao động thành phố, kêu gọi quần chúng đứng lên chống áp bức, bóc lột. Báo in thạch, khổ 19x23 cm, một tháng ra một số (trừ tháng 9-1930), số đặc biệt viết: Hỡi anh chị em ! Phong trào tranh đấu của anh chị em ở Nghệ Tĩnh đã làm rung động cả thế giới...Hỡi anh chị em ! Chúng ta hãy kéo nhau ra đường thị oai, biểu tình phản đối sự khủng bố, bắn giết, bắt bớ, khám xét chúng taaaa.

Ngày 15-1-1931, báo Si-moong của chi bộ Nhà máy Xi măng Hải Phòng ra số đầu tiên, được in tại cơ quan ấn loát của Tỉnh uỷ nhà số 1 phố Lạch Tray. Báo có 2 trang, khổ 25x 40 cm, in rônêô, do đồng chí Phạm Văn Phóng, Tỉnh ủy viên, Bí thư chi bộ nhà máy, trực tiếp chỉ đạo. Báo ra được 6 số, số 1 in tít đậm: Cấm tư bản không được đuổi thợ, hạ lương của thợợợợ. Số 2, ra ngày 19-1-1931, kêu gọi: Tất cả 5000 anh em, chị em phải mau hăng hái bãi công, biểu tình, thét lớn trước mặt thằng chủ rằng: gọi 30 công nhân Sở quả gang dài vào làm, không được đuổi dãn thợợợợ. Số 3 đăng tranh châm biếm đả kích cai Minh và chủ thầu Vũ Văn Thanh ăn chặn lương của công nhân. Tuy chỉ tồn tại 3 tháng, ra được 6 số nhưng báo Simoong đã có tác dụng to lớn trong phong trào công nhân. Báo được lưu hành rộng ra cả khu vực Hòn Gai, Cẩm Phả, Hải Dương, Kiến An...Nhiều nơi đã in lại để phổ biến kinh nghiệm đấu tranh của công nhân Hải Phòng. Tờ Ngọ Báo, số ra ngày 3-2-1931 đưa tin : Mật thám Hải Phòng đã bắt được 1000 tờ báo Si-moong ở nhà số 1 phố Lạch Trayyyy.

Báo chí đã thực sự có những đóng góp to lớn vào việc cổ vũ phong trào đấu tranh của thợ thuyền và nhân dân lao động thành phố. Đó là vũ khí sắc bén và sáng tạo trong công tác dân vận của Đảng bộ Hải Phòng.

Những năm 1936-1939, trong thời kỳ phong trào dân tộc, dân chủ, Hải Phòng trở thành trung tâm hoạt động mạnh của báo chí cách mạng của Đảng. Thời kỳ này ở miền Bắc có các báo chí công khai do Đảng lãnh đạo, về quốc văn có báo Bạn Dân, khi bị thực dân Pháp cấm có tờ Tin Tức. Về Pháp văn có tờ Le Travail (Lao Động), khi bị cấm, Đảng tiếp tục ra tờ RASSEMBLEMENT (Tập Hợp), EN AVANT (Tiến Lên)...Các báo này hầu hết có đại diện tại Hải Phòng, chịu trách nhiệm tập hợp tin bài, phát hành và đối ngoại qua tuyến giao thông liên lạc Quốc tế từ Cảng. Nhiều hội ái hữu ở thành phố, thị trấn Đồ Sơn đã viết bài được các báo trên đăng tải. Công nhân hưởng ứng bằng cách mua báo, quyên tiền ủng hộ toà soạn, đấu tranh đòi tự do báo chí, đòi thả những phóng viên bị Pháp bắt. Các tổ chức quần chúng cử người đến đại lý báo hỏi cách thức tổ chức, vận động đấu tranh, trong đó có cả đại biểu nông dân các tỉnh miền Duyên hải và công nhân vùng mỏ. Đảng bộ Hải Phòng có sáng kiến lợi dụng hội chợ (chợ phiên) mở tại vườn hoa Bon-nan, thuê quán sách để trưng bày và bán báo Đảng (sau hai ngày bị Pháp cấm).

Khi đồng chí Tô Hiệu, Bí thư Liên tỉnh uỷ B (gồm Hải Phòng, Kiến An, Hải Dương và vùng mỏ) trực tiếp làm Bí thư Thành uỷ Hải Phòng đã cho tờ báo Chiến Đấu, cơ quan tuyên truyền của Liên tỉnh B thuộc xứ uỷ Bắc kỳ Đảng Cộng sản Đông Dương được in tại Hải Phòng và lưu hành trong toàn Liên khu. Số đầu tiên, cũng là số đặc biệt, ra ngày 7-11-1939, dành toàn bộ cho kỷ niệm Cách mạng Tháng Mười Nga. Một đoạn trang báo viết: Những người cộng sản luôn luôn có đầy lòng nhiệt thành để dắt dẫn quần chúng nhân dân đến đấu tranh và đòi tự do, cơm áo, hoà bìnhhhh. Báo Chiến Đấu tuy chỉ ra được 3 số nhưng có ý nghĩa rất quan trọng trong định hướng và cổ vũ phong trào tranh đấu khi thực dân Pháp đẩy mạnh khủng bố, xoá bỏ những quyền tự do, dân chủ mà nhân dân ta giành được trong thời kỳ 1936 - 1939 và Đảng ta rút vào hoạt động bí mật.

Những năm 1941- 1945, do điều kiện địch khủng bố ác liệt, xứ uỷ Bắc kỳ chủ trương chưa thành lập cơ quan Thành uỷ Hải Phòng mà trực tiếp chỉ đạo phong trào qua các cán bộ phụ trách. Do vậy, Đảng bộ Hải Phòng không có điều kiện ra báo chí nhưng báo chí cách mạng của Đảng vẫn được phát hành, đưa nhiều tin bài về các cuộc đấu tranh của công nhân, nông dân Hải Phòng và tỉnh Kiến An. Hoạt động báo chí cách mạng Hải Phòng đã góp phần rất quan trọng cho cuộc tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945 thắng lợi và là cơ sở cho báo chí thành phố phát triển trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ xâm lược và xây dựng, bảo vệ thành phố thân yêu. Đó là một thời kỳ lịch sử đáng trân trọng và tự hào của báo chí và những người làm báo Hải Phòng hôm nay.