Báo cáo kinh tế vĩ mô Quý II/2016: Tránh nôn nóng đạt mục tiêu tăng trưởng cao

Báo cáo kinh tế vĩ mô Quý II/2016: Tránh nôn nóng đạt mục tiêu tăng trưởng cao
(PLO) -Tăng trưởng kinh tế Quý II/2016 chỉ 5,52%, lạm phát theo tháng tăng cao nhất trong 6 năm trở lại đây, công nghiệp suy giảm, lần đầu tiên nông nghiệp tăng trưởng âm, cùng với đó là những tác động bất lợi từ việc Anh rời EU, đặc biệt hiện tượng cá chết hàng loạt ở các tỉnh miền Trung, hạn mặn xâm nhập các tỉnh ĐBSCL… đang là thách thức không nhỏ để đạt được mục tiêu tăng trưởng 6,7% như quyết tâm của Chính phủ…

*5 gợi ý chính sách từ VEPR

Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) vừa công bố Báo cáo kinh tế vĩ mô Quý II/2016 với những cảnh báo bất ổn của nền kinh tế nếu Chính phủ vẫn “cố” đạt mục tiêu tăng trưởng cao trong năm nay.

Theo phân tích của VEPR, kinh tế thế giới quý 2 nổi bật với sự kiện nước Anh quyết định rời khỏi Liên minh Châu Âu. Quyết định này dẫn tới biến động trên các thị trường khác nhau trong ngắn hạn, có thể tác động tới kinh tế Việt Nam.

Trong đó, đáng kể nhất là việc giá năng lượng và các hàng hóa cơ bản đang phục hồi ổn định. Do đó, áp lực lạm phát trong nước thời gian tới sẽ không chỉ đến từ các đợt điều chỉnh giá các mặt hàng do Nhà nước quản lý.

Trong nước, công nghiệp suy giảm khiến tình hình tăng trưởng nửa đầu năm nay không đạt được như kỳ vọng. Dù tăng trưởng thương mại dần hồi phục cùng với triển vọng tốt trong thu hút vốn FDI, VEPR tiếp tục khẳng định mục tiêu tăng trưởng 6,7% là không thể đạt được. 

“VEPR tiếp tục duy trì dự báo tăng trưởng kinh tế 2016 ở mức 6% hoặc thấp hơn. Do đó, chúng tôi cũng duy trì lưu ý về việc cần tránh tâm lý nôn nóng đạt mục tiêu tăng trưởng cao khi bắt đầu một nhiệm kỳ Chính phủ mới, dẫn tới buông lỏng ổn định vĩ mô. Nếu bất ổn vĩ mô tái diễn, thì cái giá phải trả sẽ đắt hơn nhiều…”-TS Nguyễn Đức Thành, Viện trưởng VEPR lưu ý.

Đại diện VEPR khẳng định hoàn toàn có cơ sở lo ngại về kịch bản này và đưa ra các lưu ý về chính sách.

Áp lực tăng lạm phát không chỉ đến từ điều chỉnh giá

Tiếp tục xu hướng trong Quý 1, lạm phát đã tăng liên tục trong ba tháng trở lại đây. Đáng chú ý, lạm phát toàn phần đã cao hơn lạm phát lõi cho thấy sự gia tăng mạnh trong chỉ số giá các nhóm hàng lương thực thực phẩm, năng lượng và do nhà nước quản lý.

Theo phân tích của VEPR, lạm phát tăng nhanh không chỉ do yếu tố điều chỉnh giá của Nhà nước, mà còn bởi sự hồi phục của giá hàng hóa trên thế giới.

Theo nhận định của VEPR, khả năng lạm phát tăng trở lại trong nửa cuối năm là không thể tránh khỏi, khi giá hàng hóa cơ bản trên thế giới hồi phục kết hợp với những điều chỉnh giá trong nước theo lộ trình. Trong khi đó, cung tiền đang có xu hướng được điều chỉnh tăng cao, đặc biệt trong sáu tháng đầu năm. 

“Do vậy, chúng tôi tiếp tục khuyến nghị các cơ quan hoạch định chính sách cần nhìn trước những rủi ro bùng phát lạm phát để kiểm soát cung tiền ở mức phù hợp. Kế hoạch tăng trưởng tín dụng 18-20% trong năm 2016 có thể tạo nguy cơ mất kiểm soát lạm phát như trong mấy năm gần đây…”- VEPR cảnh báo.

Thu hẹp doanh nghiệp nhà nước để hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân

Với việc Chính phủ ban hành Nghị quyết 35/NQ-CP về hỗ trợ và phát triển DN đến năm 2020, VEPR cho rằng Chính phủ mới đã có những bước đi đầu tiên trong việc mở rộng không gian cho các DN tư nhân.

Tuy nhiên, các mục tiêu đưa ra trong Nghị quyết như đóng góp của khu vực tư nhân chiếm 48%-49% GDP vào năm 2020, năng suất lao động xã hội tăng khoảng 5%/năm là những mục tiêu khá cao, đòi hỏi Chính phủ mới cần quyết tâm hành động rất cao mới làm được điều này để vực dậy nền kinh tế nội địa.

Mặt khác, theo phân tích của VEPR, bản thân Nghị quyết 35/NQ-CP chưa đủ chi tiết và khi triển khai sâu hơn trên thực tế cần có thời gian và sự phối hợp của các Bộ. 

“Chúng tôi cho rằng bên cạnh nỗ lực cải cách hành chính mạnh mẽ, Chính phủ cần quyết tâm tạo dựng môi trường cạnh tranh thực sự hữu hiệu, thu hẹp khu vực DNNN – đây là cách hỗ trợ cho DN tư nhân của Việt Nam một cách tốt nhất trong bối cảnh hội nhập nhanh hiện nay…”- Báo cáo khuyến nghị.

Nhà nước cần thoái vốn một cách quyết đoán

Câu chuyện Bộ Tài chính yêu cầu 2 ngân hàng thương mại (NHTM) Nhà nước lớn là BIDV và VietinBank trả cổ tức bằng tiền mặt được VEPR đề cập trong báo cáo kinh tế vĩ mô để phần nào phản ánh cơ cấu thu ngân sách đang dần dịch chuyển do một số nguồn thu suy giảm, trong đó có các khoản lợi tức từ các DNNN.

Theo khuyến cáo của VEPR, về dài hạn, Chính phủ cũng như Bộ Tài chính cần giải quyết dứt điểm bài toán giữa những khoản thu ngắn hạn và lợi ích trong dài hạn. “Chúng tôi khuyến nghị Nhà nước thoái vốn một cách quyết đoán khỏi các DNNN lớn, đặc biệt tại một số NHTM Nhà nước. Việc này có thể giúp bổ sung nguồn NSNN, đồng thời tạo điều kiện cho các NHTM này vẫn có đủ nguồn vốn để mở rộng hoạt động…”- Báo cáo của VEPR gợi ý.

Huy động vàng- Chỉ tạo thêm bất ổn

Theo phân tích của VEPR, ý tưởng huy động vàng trong nền kinh tế theo đề xuất của Hiệp hội kinh doanh vàng đang góp phần tạo thêm bất ổn về tâm lý trên thị trường và nếu thực hiện, sẽ thu hẹp không gian chính sách khi bất ổn vĩ mô xảy tới.

Theo phân tích của VEPR, vàng, hiện được cất giữ trong dân, mang bản chất như mọi tài sản khác và chỉ ưu việt hơn về việc cất giữ, bảo quản. Nếu thực hiện huy động, vàng sẽ mang thêm chức năng là phương tiện lưu thông tương tự như tiền. Khi có thêm chức năng này, nhu cầu về vàng sẽ tăng lên thay vì giảm xuống.

Cộng với những kích hoạt khác từ phía cầu (như trường hợp Brexit khiến giá vàng thế giới tăng hiện nay), sẽ tạo ra những cú sốc tích trữ, đầu cơ, khiến thị trường bất ổn và dễ tổn thương hơn. Và về dài hạn, ý tưởng này đi ngược lại tiến trình chống vàng hóa, đô la hóa nền kinh tế đang bắt đầu có hiệu lực trong nhiệm kỳ Chính phủ vừa qua.

“Chúng tôi cho rằng Ngân hàng Nhà nước cần kiên định con đường tách vàng và ngoại tệ (USD) ra khỏi lưu thông, và đưa vào vận hành theo các nguyên tắc của thị trường tài sản…”- VEPR đề nghị.

Khủng hoảng cá chết - Hồi chuông cảnh báo về mô hình tăng trưởng kinh tế

Tâm điểm của Quý 2 không thể không đề cập tới là hiện tượng cá chết bất thường tại bờ biển 4 tỉnh miền Trung. Theo VEPR, đa số người dân cho rằng việc giải quyết cuộc khủng hoảng vừa chậm chạp vừa vội vàng.

Sự chậm chạp trong xử lý tình huống và truyền thông vào giai giai đoạn đầu khi cuộc khủng hoảng vừa nổ ra, cho thấy Chính phủ còn thiếu kinh nghiệm trong việc xử lý các cuộc khủng hoảng môi trường trên diện rộng, cả về năng lực kỹ thuật lẫn khả năng kết nối liên ngành. Trong khi đó, việc xác định và chấp nhận mức bồi thường từ Formosa được đánh giá là đã quá vội vàng. 

“Chúng tôi cho rằng việc xác định mức bồi thường phải dựa trên một quy trình chặt chẽ cả về pháp lý và kỹ thuật. Nếu chưa có sự xác minh lượng giá tổn thất của cuộc khủng hoảng một cách khoa học, mà đã chấp nhận mức đền bù, thì vô hình trung đã thừa nhận quy mô tổn thất tương đương với mức đền bù đó. Hành động này có thể khép lại các cơ hội đàm phán dựa trên các tính toán chặt chẽ, khoa học hơn…”- VEPR nhận định.

Mặc dù chưa thực hiện một ước lượng nghiêm ngặt về những tổn thất này, theo ước tính sơ bộ, VEPR cho rằng mức tổn thất vượt qua rất nhiều so với con số 500 triệu USD. Thêm vào đó, theo VEPR, cuộc khủng hoảng là một hồi chuông dữ dội để chúng ta suy nghĩ lại mô hình tăng trưởng kinh tế đang theo đuổi hiện nay, ở cả cấp trung ương và địa phương.

Đồng thời, nó cho thấy năng lực và trách nhiệm quản lý các quá trình gây ô nhiễm của các cơ quan chức năng còn rất thấp. “Nếu không xử lý nghiêm minh và bảo đảm một cơ chế bảo vệ môi trường hữu hiệu, thiệt hại cho xã hội và người dân là vô cùng to lớn, đe dọa cuốn trôi những nỗ lực tăng trưởng và ổn định kinh tế-xã hội…”- Báo cáo đưa ra cảnh báo.

Tác động của hiện tượng cá chết là rất nặng nề

Trong Quý 2, kinh tế 4 tỉnh miền Trung bao gồm Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế chịu ảnh hưởng nặng nề do hiện tượng cá chết hàng loạt. Có ít nhất 70 tấn cá tự nhiên của các địa phương này đã chết và trôi dạt vào bờ, ảnh hưởng tới không chỉ hoạt động đánh bắt cá , mà còn cả các hoạt động kinh tế khác.

Sau 84 ngày điều tra, Chính phủ đã công bố nguyên nhân gây ra hiện tượng này là do những vi phạm và sự cố trong quá trình thi công, vận hành thử nghiệm tổ hợp nhà máy của công ty Formosa Hà Tĩnh.

Phía Formosa Hà Tĩnh đã chấp nhận kết luận của Chính phủ và cam kết bồi thường thiệt hại kinh tế cho người dân, xử lý môi trường với số tiền là 11.500 tỷ đồng (500 triệu USD). 

      Theo đánh giá của VEPR, tác động về mặt kinh tế của hiện tượng cá chết hàng loạt sẽ thông qua hai kênh. Thứ nhất, hiện tượng này tác động trực tiếp tới những ngành có liên quan như nuôi trồng, khai thác và chế biến thủy sản, nghề muối, và ngành du lịch.

Thứ hai, trong trung và dài hạn, nhiều ngành khác trong nền kinh tế sẽ chịu tác động lan tỏa dây chuyền sau những tác động trực tiếp. Ngoài ra, những thiệt hại về môi trường biển, nguồn lợi thủy sản, uy tín chỉ dẫn địa lý, sinh kế người dân và gắn kết xã hội là lâu dài, to lớn và rất khó đánh giá .

Theo ước tính của Bộ LĐ TB & XH, có khoảng 263.000 lao động bị ảnh hưởng sau thảm họa cá chết, trong đó có 100.000 lao động trực tiếp. Tại các địa phương, Quảng Bình ước tính địa phương này thiệt hại trực tiếp khoảng 2.655 tỷ đồng sau ba tháng, dự kiến khoảng 4.000 tỷ đồng đến hết năm 2016. 

Tin cùng chuyên mục

Chủ tịch VCCI Phạm Tấn Công

Doanh nghiệp đánh giá tích cực về ngành Thuế, Hải quan

(PLVN) - Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Phạm Tấn Công cho biết, VCCI nhận được nhiều ý kiến doanh nghiệp (DN) đánh giá tích cực về ngành thuế và hải quan trong việc giúp DN hoàn thành nghĩa vụ thuế nhanh hơn, thuận lợi hơn, chuyên nghiệp hơn.

Đọc thêm

Ngân hàng “thúc” cập nhật sinh trắc học trước “giờ G”

Các ngân hàng đồng loạt “thúc” khách hàng cập nhật sinh trắc học. (Ảnh: VCB)
(PLVN) - Từ ngày 01/01/2025, các tài khoản ngân hàng chưa đối chiếu, chưa cập nhật sinh trắc học sẽ bị dừng giao dịch trực tuyến. Đây là lý do khiến các ngân hàng đang đồng loạt triển khai các chương trình nhằm thúc đẩy khách hàng thực hiện cập nhật sinh trắc học.

Xuất khẩu 2025 sẽ gặp nhiều thuận lợi

Xuất nhập khẩu đạt kết quả cao trong năm 2024. (Ảnh: VnEconomy)
(PLVN) -  Trên đà thuận lợi của xuất nhập khẩu 2024, Bộ Công Thương dự tính, xuất khẩu năm 2025 sẽ tiếp tục tăng trưởng tốt, nhất là trong bối cảnh kinh tế thế giới đã ổn định trở lại, các thị trường truyền thống phục hồi nhu cầu…

Bộ NN&PTNT: Hỗ trợ tích cực phòng chống dịch bệnh và xử lý môi trường

Bộ NN&PTNT: Hỗ trợ tích cực phòng chống dịch bệnh và xử lý môi trường
(PLVN) - Ngày 10/12, tại Hà Nội, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Phùng Đức Tiến, Thứ trưởng Bộ Y tế Lê Đức Luận cùng bà Aler Grubbs, Giám đốc quốc gia Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) và bà Martina Stepheny, Giám đốc cấp cao tổ chức FOUR PAWS International (FPI) đồng chủ trì Diễn đàn cấp cao năm 2024 về Một sức khỏe phòng chống dịch bệnh từ động vật sang người.

Tận dụng các FTA giúp ngân hàng tăng doanh thu

Ông Ngô Chung Khanh - Phó Vụ trưởng Vụ chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương).
(PLVN) - Ông Ngô Chung Khanh - Phó Vụ trưởng Vụ chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) cho biết, cơ hội từ các FTA giúp ngân hàng tăng được số lượng khách hàng, tăng doanh thu. Bởi số lượng doanh nghiệp tham gia xuất khẩu, tham gia vào các FTA, nếu họ tận dụng hiệu quả thì đây là nguồn khách hàng tiềm năng cho hệ thống ngân hàng. Như vậy, trước mắt các cán bộ ngân hàng phải hiểu rõ, hiểu sâu để tận dụng, thực thi các FTA.

Cơ bản đã đủ pháp lý để triển khai điện hạt nhân

Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân thông tin về dự án điện hạt nhân tại Ninh Thuận trong buổi họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 11/2024. (Ảnh: VGP)
(PLVN) -  Tái khởi động dự án điện hạt nhân đang nhận được sự đồng thuận của toàn xã hội. Trong đó, các chuyên gia về điện cho rằng, phát triển nguồn điện hạt nhân không chỉ giúp đa dạng nguồn cung, mà còn bảo đảm an ninh năng lượng và chuyển dịch năng lượng xanh.

FTA Index - công cụ 'hỗ trợ' Quốc hội giám sát, chỉ đạo công tác thực thi FTA

Nhiệm vụ quan trọng của Vụ Chính sách thương mại đa biên là hoàn thành báo cáo kết quả xây dựng Bộ Chỉ số và trình lên Thủ tướng Chính phủ.
(PLVN) - Thông qua FTA Index, cơ quan, doanh nghiệp địa phương có thể soi chiếu được việc thực hiện kế hoạch hành động của Chính phủ gắn với kế hoạch hành động của các tỉnh, thành phố xây dựng FTA Index để xác định được những điểm đã làm được và những điểm cần phải thúc đẩy hơn nữa, từ đó tìm ra những giải pháp, chính sách cụ thể hơn cho các doanh nghiệp trên địa bàn của mình tận dụng được FTA.

Địa chỉ tin cậy giúp địa phương và doanh nghiệp tối ưu hóa lợi ích từ FTA

Ông Ngô Chung Khanh - Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương).
(PLVN) - Cổng thông tin điện tử Hiệp định Thương mại tự do của Việt Nam (Vietnam FTA Portal, gọi tắt là Cổng FTAP tại địa chỉ fta.gov.vn) là một công cụ tra cứu các cam kết về Hiệp định thương mại tự do (FTA) và các thông tin liên quan một cách thông minh, tiên tiến, có ý nghĩa rất lớn trong việc giúp địa phương, cộng đồng doanh nghiệp và người dân tận dụng tối đa cơ hội từ các FTA .

Khởi động dự án nhà máy sản xuất ô tô điện VinFast Hà Tĩnh

Khởi động dự án nhà máy sản xuất ô tô điện VinFast Hà Tĩnh
(PLVN) - Dự án xây dựng nhà máy sản xuất ô tô điện VinFast tại KKT Vũng Áng (Hà Tĩnh) có công suất thiết kế 400.000 xe/năm với tổng mức đầu tư xây dựng 7.300 tỷ đồng. Dự kiến, tháng 6/2026, dự án hoàn thành tiến độ xây dựng cơ bản và đưa vào khai thác vận hành.